Jakie objawy wskazują na długi covid?
Pandemia koronawirusa trwa na tyle krótko, że wciąż dopiero poznajemy podstawowe kwestie związane z wywoływaną przez niego chorobą. Jedną z nich są właśnie objawy zakażenia występujące w dłuższym okresie czasu, które okazują się być częstsze niż pierwotnie przypuszczano.
Długofalowe objawy zakażenia koronawirusem SARS-CoV-2 są inne u osób chorujących stosunkowo łagodnie, a inne wśród pacjentów w stanie ciężkim. Chorzy z łagodnym przebiegiem COVID-19 mogą nawet przez kilkanaście tygodni odczuwać te same symptomy, co na początku, doświadczać ich nawrotu lub cierpieć z powodu dolegliwości, których nie mieli wcześniej.
Sprawdź w naszej galerii, które objawy mogą wskazywać na długi COVID-19, czyli wciąż niewyleczoną infekcję!
Te objawy wskazują na długi COVID-19! 10 symptomów wciąż trw...
Objawy długiego COVID-19 u pacjentów leczonych w szpitalu
Infekcja koronawirusem u pacjentów poddanych hospitalizacji częściej prowadzi do nieodwracalnych zmian w ważnych narządach, takich jak uszkodzenia płuc, zapalenie mięśnia sercowego i wątroby oraz problemy neurologiczne. Są one źródłem nieustępujących dolegliwości wtórnych.
Zwłaszcza u osób, które mają za sobą umiarkowanie lub mocno nasiloną infekcję, dochodzi do pogorszenia zdolności do wysiłku fizycznego i umysłowego, a także jakości życia.
W badaniu brytyjskim wśród osób wypisanych ze szpitala po 2-3 miesiącach od rozpoczęcia choroby obserwowany chroniczny stan zapalny w narządach wewnętrznych. U 60 proc. uczestników był on powodem patologicznych zmian w płucach, a połowy stwierdzono je w nerkach, a u 1/4 – w sercu.
W porównaniu z pacjentami o podobnym profilu chorób współistniejących, u takich osób częstsze jest występowanie problemów takich jak zmniejszona wydolność fizyczna już po 6 minutach chodzenia oraz pogorszenie zdolności kognitywnych, zwłaszcza funkcje wizualno-przestrzenne i wykonawcze, czyli związane z kontrolą i koordynacją myśli oraz zachorowań.
Dowiedz się więcej na temat:
Jak często występuje długi COVID-19 i ile tygodni może trwać?
Długi covid to określenie stosunkowo nowe i stosowane wymiennie z podobnymi nazwami, opisującymi długoterminowe odczuwanie objawów.
Oficjalną definicji Światowej Organizacji Zdrowia otrzymał 6 października 2021 r. zespół pocovidowy, nazywany też PCS (post-covid syndrome), który otrzymał nazwę teraz post COVID-19 condition („choroba pocovidowa”). Potocznie wciąż nazywa się go długim covid (long covid), jednak wcześniej pojęcie oznaczało infekcję trwającą dłużej niż 3, a według niektórych źródeł – 4 tygodnie.
Według WHO zespół pocovidowy to występowanie w ciągu 3 miesięcy od zachorowania na COVID-19 objawów utrzymujących się przez co najmniej 2 miesiące, których pojawienia się nie można uzasadnić inną diagnozą.
W odniesieniu do niestandardowego przebiegu infekcji koronawirusem używa się też pojęć:
- Stan po ostrym COVID-19 (ang. post-acute COVID-19) to obecność objawów po upływie 3 tygodni od ich pojawienia się; jest on stosunkowo dobrze przebadany.
- Chroniczny COVID-19 definiuje się jako zakażenie koronawirusem trwające ponad 12 tygodni; o tym zjawisku wiemy zdecydowanie mniej.
Osoby, które czują, że nie wyzdrowiały w pełni z COVID-19, to całkiem spory odsetek pacjentów. W jednym z większych badań, które objęło grupę niemal 4,4 tys. osób z pozytywnym wynikiem badania wymazu na obecność koronawirusa:
- wirus wykryto po 28 dniach infekcji u przeszło 13 proc. chorych (u większości po ok. 40 dniach),
- po upływie 41 dni wirus był wciąż obecny u 4,5 proc. osób,
- po 95 dniach wirusa stwierdzono u 2,3 proc. badanych.
Według wyników analiz zaprezentowanych na łamach „JAMA Network”, długi COVID-19, tj. trwający powyżej 3 tygodni, dotyczy aż 10 procent wszystkich chorych.
Natomiast w badaniu amerykańskim po upływie 14-21 dni od uzyskania dodatniego wyniku testu na koronawirusa do stanu zdrowia sprzed choroby nie wróciło 35 procent pacjentów, przy czym:
- wśród osób w wieku 18-34 lat pełni dobrego zdrowia nie odzyskało 26 proc. pacjentów;
- w grupie wiekowej 35-49 lat objawy choroby wciąż odczuwało 32 procent osób,
- wśród pacjentów w wieku powyżej 50 lat wciąż nie czuło się dobrze aż 47 procent badanych.
Nietypowe objawy COVID-19 – sprawdź, czy to może być koronaw...
Co jest przyczyną długiego covid i jak się go leczy?
Wiemy, że długotrwałe symptomy COVID-19 częściej utrzymują się wśród zakażonych z dodatkowym obciążeniem zdrowotnym m.in. w postaci wysokiego ciśnienia krwi, otyłości i zaburzeń psychicznych. W przypadku nadmiernej wagi powikłania mają związek z produkcją przez tkankę tłuszczową związków nasilających stan zapalny. Ma to miejsce nawet u niezarażonych osób, a u pacjentów z COVID-19 przybiera szczególnie duże nasilenie, ponieważ komórki tłuszczowe są celem ataku koronawirusa.
Jakie są jednak bezpośrednie przyczyny długofalowego występowania symptomów zakażenia koronawirusem? Według ekspertów rolę mogą odgrywać tu różne czynniki, zwłaszcza występujące jednocześnie:
- utrzymująca się wiremia, czyli obecność we krwi cząstek wirusów zdolnych do replikacji,
- słaba lub nieistniejąca odpowiedź immunologiczna na zakażenie obejmująca wytwarzanie przeciwciał,
- nawrót infekcji koronawirusem,
- reakcje zapalne w organizmie lub inne związane z funkcjonowaniem układu odpornościowego,
- utrata kondycji organizmu spowodowana długotrwałą chorobą i brakiem aktywności,
- czynniki psychiczne, takie jak m.in. zespół stresu pourazowego (PTSD).
Szczególnie ważną kwestią wydaje się przetrwanie koronawirusa SARS-CoV-2 w organizmach ludzi, którzy przeszli infekcję. W jednym z badań włoskich wirus SARS-CoV-2 wykryto ponownie aż u 17 proc. pacjentów uznanych wcześniej za w pełni wyleczonych.
Ponowny pozytywny wynik badania RT-PCR po otrzymaniu dwóch negatywnych uzyskiwano po 36-54 dniach od pierwszego testu, oraz średnio po 52 dniach od pojawienia się objawów choroby.
W przypadku długiego COVID-19 stosuje się środki wspomagające walkę z objawami, a skuteczny, choć wymagający powrót do formy zwykle staje się łatwiejszy dzięki wdrożeniu konsekwentnych wysiłków związanych z holistycznym podejściem do zdrowia. To, o co należy zadbać, to m.in. odżywcza dieta, odpoczynek i stopniowe zwiększanie poziomu aktywności fizycznej, a w razie konieczności i w miarę możliwości – również rehabilitacja.
W monitorowaniu przebiegu choroby i poprawy stanu zdrowia pomagają pulsoksymetry, które badają poziom tlenu we krwi. Osoby z chorobami współistniejącymi powinny też poddawać się regularnym badaniom sprawdzającym stan kardiologiczny i neurologiczny.
Przeczytaj także:
Gdzie szukać pomocy, opieki, zgłosić kwarantannę lub uzyskać informację o niej? Przydatne kontakty
Jak umówić się na szczepienie przeciw COVID-19?
Szczepienia na COVID-19 zostały podzielone na cztery etapy. Zapisy na nie są rozłożone w czasie, w zależności od tego, do której grupy należymy. Żeby zapisać się na szczepienie, w pierwszej kolejności należy uzyskać e-skierowanie. Można to zrobić na kilka sposobów:
- dzwoniąc na specjalną infolinię pod numer 989 lub 22 62 62 989,
- korzystając z Internetowego Konta Pacjenta,
- zapisując się u swojego lekarza.
Kiedy otrzymamy e-skierowanie, należy umówić się na termin szczepienia (od razu na dwie daty - dla przyjęcia dwóch dawek szczepionki). Można to zrobić korzystając z:
- tej samej infolinii (989 lub 22 62 62 989), co przy e-skierowaniu,
- Internetowego Konta Pacjenta,
- dzwoniąc bezpośrednio do punktu szczepień lub przychodni, z której otrzymaliśmy skierowanie. Listę punktów szczepień, wraz adresem i numerem telefonu, znajdziemy tutaj.
Infolinia dotyczącza zdrowia
Informacje dotyczące zdrowia i koronawirusa można uzyskać dzwoniąc na Telefoniczną Informację Pacjenta pod numer 800 190 590. Jest ona bezpłatna, czynna całą dobę i przez 7 dni w tygodniu.
Osoby przebywające zagranicą powinny wybrać numer +48 22 125 66 00.
Telefon alarmowy na pogotowie ratunkowe
Cały czas działa telefon na pogotowie ratunkowe – 999 oraz ogólny telefon alarmowy – 112. Należy z nich skorzystać, jeśli stan naszego zdrowia (lub domownika) gwałtownie się pogarsza.
UWAGA: jeżeli podejrzewamy lub wiemy, że jesteśmy chorzy na COVID-19 koniecznie poinformujmy o tym dyspozytora.
Telefon do lekarza POZ
Ważne jest także skontaktowanie się z lekarzem podstawowej opieki zdrowotnej. Od niego możemy dostać skierowanie na test na COVID-19. Jeśli nie mamy telefonu do swojej przychodni, możemy skorzystać z wyszukiwarki na stronie NFZ. Ponadto (od 20.11.2020 r.) skierowanie na test RT-PCR może wystawić lekarz, który udziela świadczeń w ramach nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej, opieki hospicyjnej i paliatywnej, a także długoterminowej. Kontakt możemy znaleźć w w wyszukiwarce NFZ.
Bardzo pomocna jest także inna zakładka na stronie Narodowego Funduszu Zdrowia. Znajdziemy tu informacje o tym, które przychodnie i inne placówki medyczne rzeczywiście są czynne w czasie pandemii w danym regionie. Te dane, zebrane pod hasłem „Gdzie się leczyć w czasie COVID-19”, aktualizują wojewódzkie oddziały NFZ (linki na stronie Funduszu przekierowują właśnie do nich).
Gdzie szukać opieki medycznej online?
Wiele spraw dotyczących zdrowia (niekoniecznie związanych bezpośrednio z koronawirusem), możemy załatwić zakładając Internetowe Konto Pacjenta (IKP). Żeby to zrobić, trzeba mieć profil zaufany albo e-dowód (dowód osobisty z warstwą elektroniczną); można także zalogować się przez konto internetowe iPKO lub Inteligo w PKO BP lub przez bank spółdzielczy. Mając takie konto można m.in. sprawdzić wynik testu na koronawirusa oraz uzyskać informacje o kwarantannie lub izolacji. Ale można także np. przedłużyć receptę, mieć dostęp do historii swojego leczenia w ramach NFZ itp.
Nawet nie mając IKP można umówić się na e-wizytę, która odbędzie się przez telefon lub online. Należy wypełnić formularz w tej zakładce. Jest to zalecane, jeśli nie możemy skontaktować się z lekarzem POZ, a potrzebujemy porady medycznej, wypisania recepty itp.
Uwaga: przez tę usługę NIE otrzymamy skierowania na test na koronawirusa.
Telefon do sanepidu
Jeśli chcemy skontaktować się ze Państwową Inspekcją Sanitarną (sanepidem), należy zadzwonić na specjalną infolinię pod numer +48 22 25 00 115 (należy wybrać 1, a następnie 2). Jest to Centrum kontaktu COVID-19. Infolinia jest czynna całą dobę, przez 7 dni w tygodniu, w sprawach dotyczących zdrowia. Tu również uzyskamy informacje na temat statusu kwarantanny, a także zgłosimy pozytywny wynik testu lub to, że mieliśmy kontakt z osobą zakażoną.
Na jakie numery telefonów trzeba uważać?
Koniecznie trzeba zwrócić uwagę na numer, z którego wysyłane jest automatyczne powiadomienie o nałożeniu kwarantanny na osoby, które znajdują się w bazie EWP. Od 10.11.2020 r. GIS wprowadził nowy numer +48 22 25 71 145. Wcześniej te informacje były przekazywane z numeru 221 043 705. Takie połączenie należy odebrać i odsłuchać komunikat o nałożeniu kwarantanny oraz możliwości odebrania świadczenia. Najlepiej wpisać je do pamięci telefonu (niestety nie jest jasne, czy obowiązuje tylko nowy numer, czy również stary). Nieodebranie telefonu nie zwalnia nas z kwarantanny!
Kontakt do ZUS
Z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych możemy skontaktować się na kilka sposobów:
- telefonując do Centrum Obsługi Telefonicznej pod numer +48 22 560 16 00 (od poniedziałku do piątku w godzinach 7.00-18.00)
- umawiając e-wizytę w swoim oddziale ZUS (właściwym ze względu zamieszkania) - można to zrobić tutaj (będzie ona możliwa od poniedziałku do piątku od 9.00 do 14.30).
Jednak najwięcej informacji uzyskamy korzystając z Platformy Usług Elektronicznych – PUE ZUS. Po zalogowaniu się na stronie znajdziemy m.in. wszystkie informacje dotyczące kwarantanny lub izolacji domowej
Uwaga: zakładka „Kwarantanna, izolacja domowa” wyświetla się tylko osobom, które są nią objęte.
Aplikacja Kwarantanna Domowa
Informacje o kwarantannie znajdziemy też w aplikacji Kwarantanna domowa. Po jej zainstalowaniu i wpisaniu kodu otrzymanego SMS-em uzyskamy odpowiednie informacje (niestety dane nie zawsze są aktualizowane w czasie rzeczywistym).
Gdzie szukać pomocy psychologicznej?
W czasach pandemii koronawirusa jesteśmy bardziej niż zwykle narażeni na stres. Obawy związane z samym koronawirusem, skutkami choroby, a także utratą pracy, niepewnością, izolacją domową itd. powodują, że nasza psychika przestaje sobie radzić. O zdrowie i dobry stan psychiczny trzeba zadbać tak samo, jak o zdrowie fizyczne. Oto, gdzie można szukać pomocy psychologicznej:
- 800 70 22 22 – infolinia dla osób szukających wsparcia psychicznego. Telefon jest bezpłatny, czynny 7 dni w tygodniu, przez całą dobę. Dodatkowo na stronie Centrum Wsparcia można skorzystać z czatu lub znaleźć adres placówki udzielającej pomocy w pobliżu naszego miejsca zamieszkania;
- +48 22 230 22 07 – linia wsparcia psychologicznego prowadzona przez Polski Czerwony Krzyż; telefon jest czynny od poniedziałku do piątku w godzinach 16.00-20.00;
- 800 220 280 – telefon zaufania prowadzony przez fundację Znajdź Pomoc, oferujący pomoc psychologiczną; telefon czynny od poniedziałku do piątku w godzinach 17.00-20.00.
Bezpłatną pomoc psychologiczną świadczą też Psychologowie dla Społeczeństwa. W wybraną sobotę miesiąca można zadzwonić po poradę do specjalistów. Numery telefonów są podawane w dniu udzielania porad. Szczegółowe informacje można znaleźć tutaj - klikając w opcję „skorzystaj”.
Gdzie szukać pomocy praktycznej?
Zachorowanie na COVID-19, kwarantanna i izolacja często oznacza, że potrzebujemy pomocy w sprawach dnia codziennego, takich jak zrobienie zakupów, wykupienie leków itp. O pomoc powinniśmy się zwrócić do miejscowego ośrodka pomocy społecznej. Ich listę, wraz z danymi kontaktowymi znajdziemy tutaj.
Gdzie uzyskać po pomoc dla seniora
Osoby powyżej 70 roku życia mogą uzyskać pomoc w ramach Solidarnościowego Korpusu Wsparcia Seniorów. Jest to pomoc nie tylko dla osób chorych lub objętych kwarantanną, ale także tych, którzy zdecydowali się pozostać w domu. Pomoc można uzyskać telefonując pod numer 22 505 11 11. Osoba przyjmująca zgłoszenie przekazuje je do odpowiedniego ośrodka pomocy społecznej (w danej gminie), a pracownik ośrodka kontaktuje się z seniorem.
Telefon dla seniorów DOBRE SŁOWA prowadzi także Szlachetna Paczka. Telefonując pod numer 12 333 7088 senior może porozmawiać ze specjalistą – psychologiem lub terapeutą. Poza rozmową i wsparciem emocjonalnym dla seniora, może też być zorganizowana pomoc lokalnego wolontariusza, obejmująca również zrobienie zakupów itp. i załatwienie innych bieżących spraw.
Pomoc dla seniorów, często na poziomie regionalnym, świadczą również fundacje, np. Fundacja Pomocy Psychologicznej i Edukacji Społecznej RAZEM, która obecnie prowadzi pomoc dla seniorów (osób powyżej 55 roku życia) z województwa mazowieckiego. Dzwoniąc pod numer 733 563 311 można umówić się na rozmowę dotyczącą wsparcia psychologicznego, a także pomocy w życiu codziennym.
Pomoc seniorom oferują również diecezjalne oddziały Caritas. Kontakty do nich można znaleźć tutaj.
- What are the long-term effects of COVID-19? Medical News Today
- Long haulers: Why some people experience long-term coronavirus symptoms, UC Davis Medical Center
- Management of post-acute covid-19 in primary care, The BMJ
- Study: Nearly 17% of recovered COVID-19 patients could still carry the virus, News Medical
- Serious ongoing symptoms in COVID-19 survivors, News Medical
- Long-term Health Consequences of COVID-19, JAMA Network, American Medical Association
- Severe COVID-19 complications linked to gut barrier breakdown, News Medical
- Attributes and predictors of Long-COVID: analysis of COVID cases and their symptoms collected by the Covid Symptoms Study App, medRxiv
- Photos: COVID-19 Survivors Journal Symptoms and After Effects, NBC 7 San Diego
ZOBACZ: Niebezpieczne powikłania po przejściu COVID-19. „Liczba powikłań koreluje z ciężkością przebiegu”. Ekspert: dr Tomasz Karauda, lekarz z oddziału chorób płuc szpitala im. Barlickiego w Łodzi
