Demencja przez leki na zgagę lub alergię? Lekarz ostrzega: te 5 leków może przyczynić się do rozwoju otępienia

Demencja, czyli zespół otępienny to różne choroby mózgu, cechujące się utratą funkcji poznawczych, takich jak pamięć, orientacja przestrzenna czy zdolności komunikacyjne. Choroba dotyczy głównie osób w starszym wieku – po 65. roku życia, stopniowo pozbawiając ich kontroli nad swoim zachowaniem oraz niezależności. Najczęściej występującym typem demencji, dotykającym od 50 do 75 proc. zdiagnozowanych osób jest choroba Alzheimera.

Przyczyny demencji nie są do końca poznane. Uznaje się, że chorobę powoduje nieprawidłowe gromadzeniem się białek tau i amyloidu w komórkach mózgowych i wokół nich. Na skutek ich szkodliwego działania zmniejsza się ilość neuroprzekaźników, które przekazują sygnały między komórkami nerwowymi.

Jednak, jak wynika z badań, czterem na dziesięć przypadków demencji można by zapobiec, zmieniając po prostu styl życia, ponieważ na wystąpienie choroby mają wpływ czynniki, takie jak palenie tytoniu czy picie alkoholu. Podobnie mogą też działać niektóre leki. 

Dr Zain Hasan, anestezjolog z Los Angeles informuje na TikToku o pięciu lekach, które mogą przyczyniać się do rozwoju demencji. Wśród nich są niektóre leki przeciwbólowe, przeciwdepresyjne, leki na alergię, a nawet leki na zgagę i niestrawność. Część z nich dostępna jest bez recepty i powszechnie stosowana.

Dr Hasan na swoim profilu na TikToku, gdzie obserwuje go ponad 636 tys. osób, zamieścił nagranie, na którym wymienia 5 leków mogących przyczyniać się do rozwoju demencji. Pierwszą grupą z uwzględnionych przez niego leków są leki na alergię, a wśród nich leki przeciwhistaminowe i antycholinergiczne. Są one stosowane w leczeniu kataru siennego, egzemy, pokrzywki i zapalenia spojówek, które powoduje zaczerwienienie i swędzenie oczu. Anestezjolog podkreśla, że długotrwałe stosowanie tych środków wiąże się z demencją.

Potwierdza to badanie przeprowadzone w USA w 2015 r. na grupie ponad 3400 uczestników w wieku powyżej 65 lat. Naukowcy wykazali związek między zwiększonymi dawkami leków antycholinergicznych a rozwojem demencji. Inne badanie z 2024 r. na ponad 700 tys. osób wykazało związek między lekami przeciwhistaminowymi a demencją. Naukowcy odkryli, że ryzyko wystąpienia demencji jest zależne od dawki leku.

Jako leki powodujące otępienie lekarz wymienia także opiaty, często stosowane jako środki przeciwbólowe po operacjach, poważnych urazach lub u pacjentów chorych na raka. Badanie z 2024 r. wykazało, że osoby zażywające opiaty miały o 15 proc. wyższe ryzyko wystąpienia demencji.

– Jeśli regularnie przyjmujesz opiaty, na przykład morfinę, wpływają one na mózg, powodując ospałość, a wszystko, co powoduje ospałość przez dłuższy czas, prawdopodobnie skończy się demencją – powiedział dr Hasan.

Kolejnym lekiem negatywnie wpływającym na pracę mózgu jest omeprazol, który jest dostępny bez recepty i powszechnie stosowany w leczeniu niestrawności i zgagi.

– Regularne przyjmowanie omeprazolu może powodować zwiększenie ilości beta-amyloidu w mózgu, co może prowadzić do demencji. Działa jak inhibitor pompy protonowej (IPP), zmniejsza kwasowość żołądka. To dla mnie zaskakujące, nie miałem pojęcia, że ​​jest powiązany z demencją – powiedział anestezjolog.

W badaniu z 2023 wzięło udział ponad 5 tys. osób, których obserwowano przez 45 lat. Pod koniec badania u 10 proc. pacjentów rozwinęła się demencja. Okazało się, że osoby, które przyjmowały leki na zgagę przez ponad 4 lata, miały o 33 proc. wyższe ryzyko wystąpienia demencji w porównaniu do tych, które nigdy nie brały tego typu leków. Naukowcy podejrzewają, że inhibitory pompy protonowej mogą zaburzać wchłanianie się składników odżywczych, np. obniżać poziom witaminy B12, która jest niezbędna dla zdrowia mózgu.

Przyjmowanie przez dłuższy czas leków uspokajających zwanych benzodiazepinami takich jak Valium czy Xanax również zwiększa ryzyko demencji. Stosuje się je w leczeniu lęku, bezsenności i napadów padaczkowych.

– Działają na ośrodkowy układ nerwowy, znieczulają cały mózg, pomagają w walce z lękiem i odstawieniem alkoholu. Jeśli przyjmuje się je przez dłuższy czas, zwłaszcza w celu ułatwienia snu w nocy, mogą wywołać demencję – stwierdził dr Hasan.

W jednym z badań naukowcy odkryli, że u osób przyjmujących benzodiazepiny przez 3-6 miesięcy ryzyko zachorowania na chorobę Alzheimera było o 32 proc. wyższe, a u osób przyjmujących je przez ponad 6 miesięcy ryzyko było o 84 proc. wyższe niż u osób, które nigdy ich nie przyjmowały.

Podobnie na rozwój demencji wpływają trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne (TLPD), które są jednak obecnie rzadko przepisywane.

Dr Hasan wyjaśnia, że wszystkie te leki (oprócz omeprazolu) oddziałują bezpośrednio na mózg stąd też ich działanie może wpływać na rozwój otępienia.

– Wszystkie one oddziałują na mózg, przekraczają barierę krew-mózg, więc wszystko, co powoduje długotrwałe uspokojenie mózgu, w tym znieczulenie, może powodować demencję – ostrzega dr Hasan.

Jednak lekarz podkreśla, że nie namawia do przerwania stosowania tych leków, zwłaszcza jeśli chodzi o leki opioidowe i benzodiazepiny. Przed podjęciem takiej decyzji koniecznie skonsultuj się ze swoim lekarzem i porozmawiaj z nim o swoich obawach dotyczących stosowania leków i ryzyka demencji.

Źródła:

• Two types of drugs you may want to avoid for the sake of your brain Harvard Health Publishing

• Cumulative Use of Strong Anticholinergics and Incident Dementia JAMA Internal Medicine

• Cumulative Dose Effects of H1 Antihistamine Use on the Risk of Dementia in Patients With Allergic Rhinitis The Journal of Allergy and Clinical Immunology

• Impact of prescribed opioid use on development of dementia among patients with chronic non-cancer pain Scientific Reports