Choroba Heinego-Medina (Polio) – objawy, przebieg, szczepienie i leczenie. Sprawdź, do czego może doprowadzić zakażenie wirusem polio!

Choroba Heinego-Medina, nazywana również polio i nagminnym porażeniem dziecięcym, jest chorobą wywoływaną przez trzy typy wirusów polio, które występowały już 1400 lat p.n.e. Do transmisji wirusa polio dochodzi wyłącznie drogą fekalno-oralną. Po przedostaniu się do organizmu wirus bytuje w nabłonku jelita grubego, w którym się namnaża przez ok. 9-12 dni, po upływie, których zaczynają pojawiać się objawy choroby. Nazwa tej choroby pochodzi od nazwisk dwóch badaczy, którzy opisali pierwsze kliniczne przypadki zachorowań. Mowa tu o Jakobie Heine i Karlu Oskarze Medinie.

Zobacz: Czytaj też: Wirus polio wykryty w Warszawie, nie pochodzi ze szczepionek

Choroba polio była znana już od starożytności, czego dowodem mają być egipskie malowidła i rzeźby, które przedstawiają ludzi z nienaturalnie powyginanymi kończynami. W latach 50. i 60. wynaleziono szczepienia przeciw chorobie Heinego-Medina, dzięki którym udało się skutecznie wyeliminować tę chorobę w Europie. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO)w Europie choroba polio nie występuje. Przypadki zachorowań odnotowywane są w społeczeństwach nieszczepionych. Z tego powodu osoby, które podróżują do Afryki, Azji i Ameryki Południowej powinny zaszczepić się przeciw polio.

Wszystkie przypadki zachorowań na chorobę Heinego-Media podlegają obowiązkowi zgłaszania.

Choroba polio występuje niemal wyłącznie w populacjach niezaszczepionych. W 2014 r. odnotowano kilka ognisk epidemiologicznych m.in. w Nigerii, Afganistanie i Pakistanie. W Polsce choroba ta występuje sporadycznie i najczęściej do zakażeń dochodzi poza Europą.

Polio jest chorobą charakteryzującą się zróżnicowanym przebiegiem i towarzyszącymi objawami. W większości przypadkach przebiega całkowicie bezobjawowo i przybiera postać łagodnej choroby gorączkowej. Niekiedy choroba Heinego-Media występuje w formie aseptycznego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych lub w postaci porażenia mięśni. Charakterystyczne objawy zakażenia wirusem polio to:

• Podwyższona temperatura ciała (zwykle nieprzekraczająca 39°C).
• Dreszcze.
• Ból gardła.
• Brak apetytu.
• Ogólne osłabienie organizmu.
• Sztywność karku.
• Zaburzenia świadomości.
• Bolesność mięśni.
• Skurcze mięśniowe.

Wówczas, gdy chorobie Heinego-Media towarzyszy porażenie mięśni zwykle występują również: trudności z połykaniem, zaburzenia w oddawaniu moczu i objawy zapalenia mózgu. Choroba ta jest szczególnie niebezpieczna dla kobiet w ciąży i osób zakażonych wirusem HIV.

Ze względu na umiejscowienie zmian chorobowych rozróżnia się 3 najczęstsze postacie porażenia: rdzeniową, mózgową i opuszkową.

Choroba Heinego-Media może przybierać trzy różne postaci, które różnią się od siebie w głównej mierze lokalizacją zmian chorobowych.

• Postać rdzeniowa, która charakteryzuje się porażeniami w obrębie nóg, rąk, mięśni tułowia i mięśni oddechowych. Porażenia te mają charakter wiotki, czego konsekwencją jest znacznie osłabienie siły mięśniowej. Wraz z postępem choroby można zaobserwować lekkie niedowłady, które z czasem przeistaczają się w porażenie całkowite.
• Postać mózgowa, która charakteryzuje się podwyższoną temperaturą ciała i nadpobudliwością ruchową. Niekiedy występuje także: senność, sztywność i drżenie mięśni, drgawki, a także zaburzenia świadomości.
• Postać opuszkowa, która charakteryzuje się zmianami chorobowymi w obrębie ośrodków rdzenia przedłużonego, układu oddechowego i układu krwionośnego.

W Polsce szczepienie przeciw polio objęte jest programem obowiązkowych szczepień ochronnych. Jak dotąd opracowano dwa typy szczepionek przeciw zakażeniom wirusami polio. Mowa tu o szczepionce inaktywowanej (IPV), która zawiera trzy typy zabitych szczepów poliowirusów i o szczepionce żywej (OPV), która zawiera trzy typy atenuowanych (o obniżonej zjadliwości) szczepów poliowirusów. W Polsce od 2016 r. wykorzystuje się wyłącznie szczepionkę IPV, która zapobiega przedostawaniu się wirusów do układu nerwowego. Charakteryzuje się ona bardzo wysoką skutecznością – dzięki niej udało się całkowicie wyeliminować chorobę Heinego-Medina.
Szczepionkę przeciw polio podaje się dzieciom według Programu Szczepień Ochronnych:

• Trzy dawki szczepionki do 2. roku życia (3-4 miesiącu życia, 16-18 miesiącu życia).
• Jedną dawkę szczepionki w 6 roku życia.
• W większości przypadków dorośli, którzy otrzymali trzy dawki szczepienia przeciw polio nie potrzebują dodatkowych dawek.

Podstawowym przeciwwskazaniem do szczepionki polio jest uczulenie na któryś ze składników szczepionki i wystąpienie reakcji anafilaktycznej po poprzedniej dawce szczepienia.

Leczenie polio polega jedynie na łagodzeniu dotkliwości objawów. Podstawowym celem leczenia jest poprawia jakości życia chorego i zminimalizowanie ryzyka wystąpienia poważnych powikłań.Ważna jest dbałość o poprawne funkcjonowanie gospodarki wodno-elektrolitowej, a także procesu krzepnięcia krwi. W leczeniu objawowym stosuje się głównie: leki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe. W przypadku osób z zaawansowaną chorobą Heinego-Medina konieczne jest wdrożenie działań zapobiegających chorobie zakrzepowo-żylnej i powikłaniom w postaci zaburzeń układu oddechowego. Wówczas konieczna jest również rehabilitacja, której celem jest zapobieganie całkowitego porażenia mięśni. Dodatkowo można zastosować także aparaty ortopedyczne, które wspomagają funkcję chodzenia.