Ból biodra i jego najczęstsze przyczyny. Na jakie schorzenia może wskazywać ból w biodrze?

Biodro, a właściwie staw biodrowy, odpowiada za wykonywanie szerokiego zakresu ruchów, umożliwiając dzięki temu chodzenie, bieganie i kucanie. Dolegliwości bólowe w tym obszarze są niezwykle dokuczliwe, co ma związek nie tylko z ich natężeniem – ból biodra może znacząco ograniczyć wykonywanie nawet najbardziej podstawowych codziennych czynności, a utrzymując się przewlekle, być źródłem problemów zdrowotnych. Należy podkreślić, że w wielu przypadkach, ból nie dotyczy wyłącznie stawu biodrowego, a promieniuje także do stopy, pachwiny, pośladków i pleców. 

Ból biodra często jest następstwem przeciążenia stawu biodrowego. Do takiej sytuacji może dojść na skutek zbyt obciążającego treningu w stosunku do aktualnej formy i przygotowania, w następstwie pominięcia rozgrzewki przed wysiłkiem fizycznym lub w konsekwencji niewłaściwego wykonywania ćwiczeń. Ból biodra może pojawić się po dłuższym spacerze również u osób, które nie uprawiają regularnie sportu. W większości przypadków dolegliwość mija samoistnie po kilku dniach wypoczynku.

Przeciążenie może mieć jednak charakter przewlekły, trwając kilka miesiący. Przyczyną tego stanu mogą być zaburzenia równowagi mięśniowo-stawowej o różnorakim podłożu, a m.in.:

• z powodu nadmiernej masy ciała (nadwagi lub otyłości),
• nieprawidłowości w budowie stawu tzw. dysplazji,
• siędzącego trybu życia i długotrwałego przebywania w pozycji siedzącej w ciągu dnia,
• nieprawidłowego rozkładu ciężaru ciała. Dochodzi do tego stanu wówczas, gdy podczas chodzenia, siedzenia lub wykonywania innych czynności w główniej mierze obciążana jest jedna połowa ciała.

Ból biodra, zwłaszcza gdy utrzymuje się przez długi czas i gdy towarzyszą mu inne objawy, może wskazywać na schorzenie wymagające konsultacji lekarskiej i wdrożenia właściwej terapii. To konieczne, ponieważ przewlekłe przeciążenie w istotnym stopniu zwiększa ryzyko wystąpienia choroby zwyrodnieniowej.

To schorzenie nazywanym także biodrem przeskakującym. W przebiegu dolegliwości pojawia się głośny trzask, towarzyszący ruchom stawu biodrowego. W niektórych przypadkach trzaskanie można wyczuć pod wpływem dotyku. Należy zaznaczyć, że pojawienie się charakterystycznego dźwięku jest rezultatem konfliktu, jaki zachodzi między tkankami miękkimi a wystającymi strukturami kostnymi, choć chorzy mogą odnieść wrażenie, że niepokojący odgłos powstaje w wyniku przemieszczania się kości udowej w panwece stawu biodrowego. Trzaskające biodro może mieć związek ze stanami zapalnymi lub z urazami stawu biodrowego, jednak dokładna przyczyna występowania dolegliwości pozostaje nieznana.

W początkowej fazie schorzenie objawia się uczuciem dyskomfortu. Silny ból biodra, któremu towarzyszą problemy z chodzeniem i szybsza męczliwość, pojawiają się dopiero w zaawansowanym stadium. Leczenie schorzenia polega przede wszystkim na wdrożeniu terapii farmakologicznej.Chory powinien zażywać leki przeciwbólowe i przeciwzapalne, natomiast w cięższych przypadkach przepisywana jest farmakoterapia lekami sterydowymi i włączana rehabilitacja dobrana odpowiednio do obecnego stanu. Jeżeli objawy utrzymują się przez długi czas i doszło do wystąpienia zapalenia tkanki maziowej, konieczne jest leczenie operacyjne.

Ból biodra wywołany toczącym się procesem zapalnych w obrębie stawu biodrowego objawia się bólem w biodrze i pachwinie promieniującym do kolana. Silne dolegliwości bólowe są przyczyną wyraźnego utykania. U chorego pojawia się gorączka i złe ogólne samopoczucie.

Choroba może mieć podłoże wirusowe, bakteryjne lub reumatologiczne. Infekcja o podłożu bakteryjnym zwykle pojawia się w następstwie zabiegu operacyjnego. W jej przebiegu pojawia się obrzęk i uczucie ciepła w okół stawu, u niektórych osób pojawia się przyspieszone bicie serca (tachykardia). Zapaleniu stawu biodrowego wywołanemu infekcją wirusową towarzyszy wystąpienie wysypki i innch zmian skórnych. Infekcję wirusową często poprzedzają choroby takie jak świnka, różyczka, ospa wietrzna oraz WZW B i C. Schorzenie podlega leczeniu farmakologicznemu za pomocą leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych.

Jałowa martwica głowy kości udowej to choroba Calvégo, Legga i Perthesa. To miejscowe i samoistnie gojące się zaburzenie niedokrwienne o przewlekłym charakterze, rozwijające się u dzieci ok. 7 roku życia. Dolegliwość powstaje w wyniku zaburzeń ukrwienia kości długich, w wyniku czego, dochodzi do obumierania tkanki kostnej. Wśród objawów należy wymienić ból w okolicy biodra i pośladka, wzmagający się pod wpływem wysiłku. Czasami pojawia się także poranna sztywność, utykanie oraz ból w przedniej części uda i w kolanie. Zaawansowane zmiany mogą skutkować przykurczem w stawie biodrowym.

W leczeniu bólu biodra wywołanego chorobą Calvégo, Legga i Perthesa wykorzystywane są opatrunki gipsowe i aparaty podporowe, których zadaniem jest zapobieganie odkształceniu głowy kości udowej. Coraz częściej stosowane jest leczenie operacyjne.

Ból biodra wywołany osteoporozą dotyczy osób starszych, szczególnie kobiet po okresie menopauzy i pojawia się w momencie, gdy dojdzie do złamania szyjki kości udowej. Osteoporoza przez wiele lat nie daje rzadnych objawów, wobec czego, wiekszość osób nie ma świadomości o jej istnieniu. W przebiegu tej choroby dochodzi do znacznego osłabienia struktury kości, czego powodem są wieloletnie niedobory w diecie wapnia i witaminy D3. Skutkuje to wypłukaniem substancji mineralnych z kości, co osłabia jej wytrzymałość, zwiększając ryzyko złamania.

Leczenie choroby przybiera formę profilaktyki złamań. Poleca na zwiększeniu ilości spozywanych produktów mlecznych, będących zasobnym źródłem wapnia, a także opiera się o doustna suplementację tego pierwiastka w postaci tabletek. Drugim istotnym składnikiem jest witamina D, która umożliwia upakowanie wapnia w strukturze kości. Leczenie jest długotrwałe, najczęściej trwa do końca życia. Poza farmakoterapią konieczne jest wyeliminowanie z codziennej diety alkoholu, zmniejszenie ilości spozywanej soli ponieważ zwiększają one utratę wapnia wraz z moczem. Chory zaleca się także rzucenie palenia tytoniu. W szczególnych przypadkach konieczne może okazać się odstawienie niektórych leków, wymina ich na inne preparaty lub zmiana dawkowania.

Dysplazja stawu biodrowego to jedna z najczęściej występujących wad wrodzonych dotyczących stawu biodrowego. Choroba może przybrać jedną z dwóch form. Pierwszą z nich jest dysplazja charakteryzująca się tylko wadliwym ukształtowaniem biodra. Druga dysplazja to tzw. wrodzone zwichnięcie stawu bidorowego, ponieważ przebiega z przemieszczeniem głowy kości udowej poza panewkę.

Charakterystycznymi objawami tej choroby sa brak stabilności i skrócenie nogi. Dochodzi do ograniczenia rotacji zewnętrznej i ruchu odwiodzenia. W wieku dziecięcym, dysplazja leczona jest tzw. szerokim pieluchowaniem, wymuszającym zgięcie nóg pod kątem prostym i ich szerokie rozłożenie. Wykorzystywane są też aparaty medyczne, wymuszające odpowiednią pozycję w trybie długotrwałym. Jeżeli te metody nie przyniosą efektu stosuje się nastawianie ręczne. U starszych pacjentów, konieczne może okazać się leczenie operacyjne.

Rwa kulszowa to stan będący następstwem ucisku na nerw kulszowy, czego efektem są silne dolegliwości bólowe, promieniujące od odcinka lędźwiowo-krzyżowego do pośladka, tylnej części uda i stopy. Natężenie bólu jest tak silne, że uniemożliwia normalne funkcjonowanie. Wśród współwystępujących symptomów należy wymienić objawy neurologiczne, jak osłabienie siły mięśniowej i zaburzenia czucia. W okresie nasilonego bólu stosowane jest leczenie zachowawcze środkami przeciwbólowymi i przeciwzapalnymi. W niektórych przypadkach, lekarz może zalecić przyjmowanie środków rozluźniających mięśnie. Na dalszym etapie, wdrażana jest fizykoterapia i rehabilitacja. Niektórzy pacjenci wymagają leczenia operacyjnego, zwłaszcza gdy pojawiły się niedowłady kończyny dolnej.

Ból biodra często okazuje się następstwem urazu, do którego doszło w obszarze stawu lub w jego okolicy. Ból stawu biodrowego, któremu towarzyszy krwiak, obrzęk, a czasami także zaburzenie czucia w stopie, pojawia się przy zwichnięciu stawu biodrowego. Podobne objawy mogą wystąpić przy złamaniu szyjki kości udowej, stawu biodrowego i przy złamaniu kości miednicy. Szczególnie niebezpieczny jest ostatni z wymienionych przypadków, może bowiem prowadzić do uszkodzenia narządów wewnętrznych jamy brzusznej, pęcherza i cewki moczowej. Złamania miednicy niestabilne oraz z rozejściem pierścienia (podobnie jak złamania stawu biodrowego z przemieszczeniem i zwichnięcia stawów biodrowo krzyżowych) wymagają leczenia operacyjnego. 

Ból biodra w ciąży pojawia się przeważnie w trzecim trymestrze, choć niektóre panie zaczynają odczuwać dolegliwości bólowe już w drugim. Nasilenie bólu jest różne: od uporczywego dyskomfortu, po silny ból uniemożliwiający normalne funkcjonowanie, który pojawia się przede wszystkim w nocy oraz po dłuższych spacerach.

Przyczyną odczuwania bólu bioder w ciąży jest działanie hormonu o nazwie relaksyna, którego zadaniem jest rozluźnienie mięśnia szyjki macicy, więzadeł macicznych oraz spojenia łonowego. Proces ten ma ułatwić przejście dziecka przez drogi rodne, jednak zwiększa też ryzyko wystąpienia kontuzji, tym bardziej, że rozwijający się płód stanowi obciążenie dla ciała kobiety oraz zmienia położenie środka ciężkości, co może skutkować niewłaściwą postawą w trakcie chodzenia. 

Ból biodra doprowadza do sytuacji, w której chory zaczyna przenosić obciążenie ciała na zdrową kończynę. Utykanie sprawia, że krok ulega skróceniu, a właściwy wzorzec chodu zostaje zaburzony. W konsekwencji, zaburzona zostaje postawa ciał i dochodzi do rozwoju dysbalansu mięśniowego. Pojawiające się dolegliwości bólowe mogą objąć także obszar odcinka lędzwiowego kręgosłupa oraz stawy biodrowo-krzyżowe. Jeżeli wystąpiło zaburzenie ich wysokości, chory może odczuwać ból i zawroty głowy, mogą pojawić się mdłości i wymioty.

Ból biodra jest dolegliwością, która może mieć różne podłoże. W celu określenia źródła jego występowania, należy udać się na wizytę lekarską. Po przeprowadzeniu wywiadu zdrowotnego specjalista ukierunkuje dalszy proces diagnozy. Badaniami obrazowymi, które są często wykorzystywane w rozpoznawaniu przyczyny bólu biodra to RTG i tomografia komputerowa stawów biodrowych. Jeżeli lekarz podejrzewa, że dolegliwości mogą być wywołane zmianami pozakostnymi, może zalecić wykonanie rezonansu magnetycznego.

Gdy w stawie pojawi się wysięk, konieczne będzie przeprowadzenie badanie składu płynu maziowego. W tym celu wykonana zostanie biopsja. Jeżeli zachodzi podejrzenie, że źródłem bólu jest uszkodzenie nerwu lub ucisk na nerw, konieczne będzie przeprowadzenie badania przewodnictwa nerwowego. Celem oceny kondycji stawu, wykonana zostanie artroskopia, czyli wziernikowanie stawu.

Ból biodra, w pierwszej kolejności, podlega leczeniu farmakologicznemu lekami przeciwbólowymi i przeciwzapalnymi, doustnymi lub miejscowymi. W niektórych przypadkach stosowana jest iniekcja do stawu biodrowego. Choremu podawane są zastrzyki z glikokortykosteroidami albo z kwasem hialuronowym w stężonej postaci. <

Jeżeli za wystąpienie dolegliwości bólowych odpowiada poważny uraz biodra lub zaawansowane zmiany zwyrodnieniowe, może zapaść decyzja o wdrożeniu leczenia operacyjnego. W trudnych przypadkach, stosowana jest endoprotezoplastyka, całkowita lub częściowa. W ramach zabiegu, elementy stawu biodrowego wymieniane są na implanty. 

W niektórych przypadkach, bóle biodra można złagodzić dzięki rehabilitacji, w ramach której stosowane są ćwiczenia rozciągające i wzmacniające mięśnie kończyn dolnych, obręczy biodrowej i tułowia. Pomocna może okazać się terapia manualna, masaż punktów spustowych i tkanek miękkich oraz nauka pozycji spoczynkowych, które niwelują napięcie mięśniowe.

Ulgę może przynieść fizykoterapia, obejmująca zabiegi z wykorzystaniem lasera, pola magnetycznego, ultradźwięków, elektroterapii i krioterapii. W leczeniu bólu biodra stosuje się także wkładki ortopedyczne, które przywracają prawidłową postawę ciała i odciążają obszar stawowo-mięśniowy.

W wielu przypadkach, ból w stawie biodrowym może być skutecznie leczony osoczem bogatopłytkowym. Terapia polega na ostrzykiwaniu chorego obszaru preparatem uzyskanym z krwi pacjenta. Odseparowany koncentrat płytek krwi znacząco wspomaga regenerację uszkodzonych tkanek miękkich (mięśni, ścięgien), chrząstek i kości.

Ból biodra jest często występującą dolegliwością, nie znaczy to jednak, że nie można mu zapobiegać. Dobrej kondycji stawów biodrowych sprzyja utrzymanie właściwej masy ciała, regularna aktywność fizyczna oraz prawidłowo zbilansowana dieta, w której nie brakuje witamin (przede wszystkim witaminy D), wapnia i białka. Należy pamiętać, że każda aktywność sportowa (także amatorska) powinna być poprzedzona odpowiednio długą rozgrzewką. Należy nosić właściwie dopasowane obuwie i dbać o odpowiednią postawę ciała. 

Osoby ze zdiagnozowanymi schorzeniami układu ruchu, powinny zadbać o zachowanie elastyczności mięśni, poprzez odpowiednie ich rozciąganie. Należy unikać aktywności, która mogłaby doprowadzić do nadmiernego przeciążenia stawów biodrowych, przede wszystkim długich marszów lub biegów po utwardzonym podłożu oraz wszelkich sportów związanych ze skakaniem. Jeżeli długotrwała pozycja stojąca jest nieunikniona (np. ze względu na charakter wykonywanej pracy), trzeba pamiętać o równomiernym obciążaniu obu nóg.