Wysypka na ciele to nie zawsze objaw alergii. Rodzaje, przyczyny i metody leczenia

Wysypka na ciele to bardzo szerokie pojęcie odnoszące się do zmian pojawiających się na skórze. Wykwity mogą mieć formę:

• krost suchych lub ropnych, grudek, pęcherzy (bąbli) wypełnionych płynem, zmian plamistych lub mieszanych,
• wykwitów o różnej wielkości od drobnych przez średnie po duże,
• zmian, które swędzą lub bolą i są zaczerwienione,
• zmian o różnej barwie, która przeważnie przybierają odcienie czerwieni i różu.

Wysypka na ciele może wystąpić miejscowo lub na całej powierzchni ciała. Jej lokalizacja może być też wyłącznie jednostronna.

Przyczyn wysypki jest wiele. Zmiany na ciele mogą pojawić się w wyniku alergii pokarmowej lub kontaktowej, po zażyciu leków, ukąszeniu owada oraz w przebiegu chorób bakteryjnych lub wirusowych. Z uwagi na wiele możliwych powodów tej dolegliwości, nie warto samodzielnie starać się zdiagnozować powód. Niepokojące zmiany trzeba skonlultować ze specjalistą, który posiada znacznie szerszą wiedzę. Podczas wizyty dermatolog dokładnie przyjrzy się krostkom lub pęcherzykom i oceni także inne objawy, stawiając na ich podstawie diagnozę. Sama informacja „wysypka na ciele” niewiele mówi i może być symptomem wielu chorób.

Choroby bakteryjne, w których przebiegu pojawia się wysypka na ciele to:

• szkarlatyna (płonica),
• borelioza,
• zakażenia meningokokami
• oraz liszajec zwyczajny.

Szkarlatyna, czyli płonica to choroba zakaźna wieku dziecięcego, ale chorować mogą też dorośli. W jej przebiegu pojawia się charakterystyczna wysypka na ciele, która początkowo rozwija się wyłącznie obrębie skóry tułowia i kończyn. Jest drobna, plamista, różowa i szorstka przypominająca ukłucia szpilki. Stopniowo w miarę rozwoju choroby wysypka rozprzestrzenia się na całe ciało z wyjątkiem tzw. trójkąta Fiłatowa, czyli okolicy ustno-bródkowej. Po kilku dniach wysypka ustępuje, zaś po 2 tygodniach pojawia się płatowe łuszczenie skóry na podeszwach stóp i na dłoniach. Szkarlatyna u osób dorosłych może dawać objawy w postaci wysypki przypominającej alergię. Objaw wskazujący na szkarlatynę to rumień na twarzy.

Borelioza to choroba roznoszona przez kleszcze. W jej przebiegu pojawia się tzw. rumień wędrujący, który występuje po 14. dniach od ukąszenia. Można rozpoznać go po białym środku w miejscu zaczerwienionego ukąszenia. Zmiana jest swędząca i wystaje ponad powierzchnię skóry. Jej średnica nie przekracza 5 cm. Cechą charakterystyczną jest samoistne zanikanie wykwitów po miesiącu od wystąpienia i niezależnie od zastosowanego leczenia.

Zakażenia menigokokowe to ostre infekcje przebiegające z wysoką gorączką, którym towarzyszy wystąpienie wysypki na ciele. Wygląd zmian nie jest stały, ponieważ wykwity mogą przybierać formę plamkową, pęcherzową, a nawet ognisk krwotocznych. Wszystkie wymagają leczenia antybiotykami.

Liszajec zakaźny to złożona, bakteryjna choroba skóry wywołana zakażeniem gronkowcem lub paciorkowcem. Częściej rozwija się u małych dzieci, gdyż łatwo rozprzestrzenia się w żłobkach i przedszkolach. Wysypka na ciele ma postać zaczerwienionych pęcherzyków, które sączą się i pękają, tworząc strupki, pod którymi tworzą się przebarwienia o miodowym zabarwieniu. Chorobie towarzyszy wysoka gorączka.

Wirusowe choroby przebiegające z wysypką na ciele to:

• odra,
• ospa wietrzna,
• różyczka,
• mononukleoza,
• opryszczka,
• półpasiec,
• rumień zakaźny,
• rumień nagły.

Odra to jedna z najbardziej zaraźliwych chorób wieku dziecięcego, dlatego zapobiega się jej szczepieniami ochronnymi. W jej przebiegu wysypka zaczyna pojawiać się najpierw na skórze głowy, stopniowo przechodząc na tułów i kończyny. Zmiany to początkowo wypukłe czerwone plamki, później grudki, które zanikają, tworząc białe pasma. Po wysypce zostają ciemnobrązowe przebarwienia, a skóra w tych miejscach się łuszczy. Charakterystycznym objawem są tzw. plamki Koplika, czyli szarobiałe grudki na błonie śluzowej policzków, które poprzedzają wystąpienie wysypki na ciele.

Ospa wietrzna to kolejna bardzo zaraźliwa choroba, która przebiega z wysoką gorączką. Wysypka na ciele pojawiająca się w drugim dniu podwyższonej temperatury ciała nie obejmuje jedynie skóry dłoni i stóp. Zmiany mają postać grudek i pęcherzyków wypełnionych płynem. Po jakimś czasie z pęcherzyków tworzą się swędzące strupy, a w ich miejscu mogą pojawić się przebarwienia. Wysypka przy ospie wietrznej pojawia się rzutami, a na błonach śluzowych mogą tworzyć się owrzodzenia (pękające pęcherzyki).

Różyczka to choroba zakaźna wieku dziecięcego, lecz chorować na nią mogą również niezaszczepieni dorośli. Wysypka pojawiająca się w jej przebiegu rozwija się najpierw na skórze twarzy, a następnie na tułowiu i kończynach. Ma postać plamisto-grudkowych wykwitów, które po jakimś czasie znikają nie pozostawiając po sobie śladów. Chorobie towarzyszy powiększenie węzłów chłonnych, gorączka, ból głowy, kończyn, gardła, a także nudności, brak apetytu i zapalenie spojówek.

Mononukleoza to choroba zakaźna wieku dziecięcego oraz młodzieńczego, gdyż przenoszona jest za pomocą śliny. Jej objawy przypominają grypę lub anginę, lecz charakterystyczne jest dla tej choroby pojawienie się uogólnionej wysypki na ciele o grudkowo-plamistym charakterze. Zmiany mogą mieć też postać pokrzywki lub krostek podbiegniętych krwią.

Półpasiec jest ostrą chorobą zakaźną wywoływaną przez tego samego wirusa, który u odpowiada za rozwój odry. Choroba początkowo objawia się dużym bólem oraz charakterystyczną wysypką na ciele. Pęcherzykowate wykwity ułożone w pasma i wypełnione płynem pojawiają się w dolnej części pleców, na brzuchu oraz udach. Pękając, tworzą strupki podobnie do tych występujących w przebiegu ospy wietrznej.

Rumień zakaźny to choroba typowa dla wieku dziecięcego. Jej objawem jest wysypka o kształcie motyla rozwijająca się na twarzy. Dopiero później zmiany stopniowo przechodzą na skórę ramion, pośladków i ud. Może stopniowo zanikać i nawracać.

Opryszczka objawia się w postaci pęcherzyków, krostek i owrzodzeń na zakażonym obszarze skóry. Najczęściej rozwija się na skórze ust i ma tendencję do nawracania w stanach obniżonej odporności organizmu.

Wysypka na ciele może też być spowodowana przez pasożyty – zakażenie świerzbowcem ludzkim powoduje na przykład swędzącą wysypkę w postaci grudek między palcami i w zgięciach łokci oraz kolan.

Wysypki na tle alergicznym mają zazwyczaj postać pokrzywki, czyli małych, swędzących krostek przypominających te, jakie pojawiają się na skórze po oparzeniu pokrzywą. Zmiany mogą pojawić się w reakcji na leki, produkty żywnościowe, promieniowanie UV, kosmetyki oraz ukąszenia owadów. Pokrzywka na tle alergicznym rozwija się danym obszarze ciała (przy alergii kontaktowej, po użyciu kosmetyków) albo na całym ciele.

Najczęstsze substancje uczulające to zapachowe składniki kosmetyków do pielęgnacji ciała oraz środków czystości stosowanych do prania odzieży lub sprzątania. Gdy wysypka na ciele pojawia się po skorzystaniu z nowego produktu, warto dla pewności sprawdzić, czy to faktyczna przyczyna jej wystąpienia, a po potwierdzeniu zaprzestać z korzystania.

Wysypka na ciele może pojawić się w przebiegu nieprawidłowo leczonej fenyloketonurii. To choroba metaboliczna, która polega na nieprawidłowej przemianie fenyloalaniny, czyli jednego z aminokwasów występującego w niektórych produktach żywnościowych. Diagnozowana jest w pierwszych dniach życia. Jednym z objawów tej ciężkiej i nieuleczalnej choroby właśnie wysypka na całym ciele.

Kolejna choroba, której objawem jest wysypka, to plamica Schönleina-Henocha. W przebiegu tego schorzenia na skórze, przede wszystkim w obrębie kończyn dolnych i pośladków, pojawiają się krwotoczne zmiany.

Leczenie wysypki na ciele należy zacząć od wizyty u specjalisty, który określi jej przyczynę. Tylko znając powód wystąpienia zmian można wprowadzić trafne i skuteczne leczenie. W przypadku chorób wirusowych wdrażane są leki przeciwwirusowe i podnoszące odporność (na przykład acyklowir czy inozyna pranobeks), natomiast w przypadku chorób o podłożu bakteryjnym konieczne jest leczenie antybiotykami. Na świerzb stosuje się specjalne maści, zaś fenyloketonurię i jej objaw – wysypkę – leczy się za pomocą specjalnej, rygorystycznej diety, którą stosuje się od pierwszych dni życia.

W przypadku wysypki na tle alergicznym należy w pierwszej kolejności ustalić, co powoduje uczulenie, i w miarę możliwości postarać się o wyeliminowanie go z otoczenia.