Czym jest ultrafiolet?
Promieniowanie nadfioletowe (w skrócie: UV od angielskiego słowa ultraviolet) to promieniowanie elektromagnetyczne o długości fali od 100 do 400 nanometrów. „Fiolet” w łacinie oznacza kolor o najmniejszej długości fali widzialny dla ludzkiego oka. „Ultra” znaczy „ponad”, „poza”. Promieniowanie nadfioletowe jest niewidoczne dla ludzkiego oka. Odkryte zostało na początku XIX wieku. Ultrafiolet powoduje zjawisko chemiczne o nazwie fluorescencja. Wyróżnia się następujące rodzaje promieniowania nadfioletowego:
- promieniowanie UVC o długości fal 100–280 nanometrów – promieniowanie nadfioletowe typu C jest pochłaniane przez warstwę ozonową atmosfery, ma mocny efekt bakterio- i zarodkobójczy (wykorzystywane w lampach laboratoryjnych do dezynfekcji pomieszczeń);
- promieniowanie UVB o długości fal 290–320 nanometrów – dociera w niewielkiej ilości do Ziemi, powoduje opaleniznę, ale także poparzenia słoneczne, starzenie się skóry i powstawanie skórnych zmian nowotworowych;
- promieniowanie UVA o największej długości fal (320–400 nanometrów) – dociera do powierzchni Ziemi w niemal 100 procentach i przyspiesza procesy starzenia się skóry oraz powoduje zmiany nowotworowe.
Jak szybko złagodzić oparzenia słoneczne? Zobacz najlepsze d...
Jednak ultrafiolet ma też działanie korzystne dla zdrowia: wpływa na prawidłową mineralizację i stan kości, przyspiesza przemianę materii, pobudza gruczoły wydzielania dokrewnego, obniża ciśnienie krwi i stymuluje pracę układu krwiotwórczego.
Naturalnym źródłem niewidzialnego dla oka promieniowania nadfioletowego jest słońce – korzysta z niego helioterapia (metoda leczenia naturalnym światłem słonecznym). W celach leczniczych przy schorzeniach dermatologicznych i w rehabilitacji wykorzystuje się specjalne lampy lecznicze generujące nadfiolet.
Lampa ultrafioletowa – właściwości i zastosowanie w medycynie
Lampy lecznicze generujące promieniowanie ultrafioletowe używane są w fototerapii, czyli światłolecznictwie. Fototerapia stosowana jest m.in. w przypadkach żółtaczki poporodowej, czyli żółtaczki fizjologicznej, która występuje u ok. 50 proc. noworodków urodzonych w terminie.
Kwarcowe lampy lecznicze stosowane w światłolecznictwie emitują promieniowanie ultrafioletowe, które ma działanie przeciwbakteryjne, stymulujące układ odpornościowy, krwiotwórczy i kostny, a także wspomagające przemianę materii. Stosuje się je w leczeniu chorób skórnych takich jak łuszczyca, bielactwo, twardzina skórna i atopowe zapalenie skóry. Są pomocne w rehabilitacji po złamaniach kości, a także przy trudno gojących się ranach i łojotoku.
Fotochemoterapia z kolei stanowi formę łączoną fototerapii oraz substancji zwiększających wrażliwość skóry na nadfiolet, czyli tzw. psolarenów. Do przykładowych rodzajów fotochemoterapii zalicza się:
- PUVA, czyli fotochemoterapia klasyczna, w której wykorzystuje się naświetlanie promieniowaniem UVA,
- UVB-broad band, czyli naświetlania promieniowaniem UVB o długości fal 280-320 nanometrów,
- SUP, czyli fototerapia, w której stosuje się promieniowanie o długości fali do 325 nanometrów.
Fotochemoterapii nie powinny poddawać się osoby, które zmagają się ze stanami zapalnymi skóry, chorobą nowotworową, nadczynnością tarczycy, trądzikiem różowatym, niskim ciśnieniem, uczuleniem na światło, padaczką, liszajem rumieniowym oraz toczniem układowym. Przeciwwskazaniem do fotochemoterapii są także znamiona barwnikowe oraz przebarwienia pigmentacyjne.
Przeczytaj również:
Jak przebiega zabieg z wykorzystaniem promieniowania ultrafioletowego?
Do naświetlań ultrafioletem stosuje się dawki podprogowe – pacjent ich nie odczuwa. Czas naświetlania to 2-4 minuty na tylną i przednią powierzchnię ciała lub na dane miejsce (należy zdjąć ubranie). Zabiegi z wykorzystaniem promieniowania ultrafioletowego wykonuje się codziennie lub co drugi dzień w serii 12–18 zabiegów. Zabieg jest bezbolesny i nieinwazyjny.
Wskazania do zabiegów naświetlania ultrafioletem
Naświetlanie ultrafioletem jest wskazane przy łuszczycy, czyrakach, trądziku pospolitym i różowatym, łysieniu plackowatym, przy trudno gojących się ranach, w rekonwalescencji, przy złamaniach kości, w profilaktyce krzywicy i przy przewlekłych lub nawracających schorzeniach układu oddechowego.
Ultrafiolet – przeciwwskazania i środki ostrożności
Ultrafiolet nie powinien być stosowany przy chorobach nowotworowych (nowotwory złośliwe), przy nadwrażliwości na promieniowanie nadfioletowe, przy gorączce, zaawansowanych chorobach skórnych.
Przeciwwskazaniem do naświetlań ultrafioletem są też: cukrzyca, miażdżyca, nadciśnienie, nadczynność tarczycy, niewydolność krążenia, skłonność do krwawień z przewodu pokarmowego i dróg oddechowych i reumatoidalne zapalenie stawów w czasie, gdy pacjent jest leczony preparatami złota.
