Te leki powodują groźne reakcje skórne. Mogą doprowadzić do hospitalizacji i śmierci. Zagrażają zwłaszcza tej grupie pacjentów

Wysypki i inne reakcje skórne po antybiotykach to powszechnie odnotowywane powikłania tego leczenia, choć dokładna częstotliwość ich występowania nie została ustalona. Przyjrzeli się temu naukowcy z Uniwersytetu w Toronto, którzy zbadali tę kwestię u seniorów.

Powszechnie przepisywane doustne antybiotyki często wywołują wysypkę polekową, ale możliwe są także poważniejsze reakcje. Powikłania te przyczyniają się do częstszych wizyt na szpitalnym oddziale ratunkowym i hospitalizacji wśród pacjentów powyżej 65. roku życia.

Jak pokazały wyniki badania opisane na łamach JAMA, poważne skórne reakcje polekowe w przypadku niektórych antybiotyków były nawet 2-3 częstsze w porównaniu z sytuacją, gdy stosowano makrolidy.

Aby zbadać, które antybiotyki najczęściej wywołują niepożądane reakcje skórne, naukowcy dokonali analizy danych ponad 3,2 miliona osób wieku 66 lat i więcej, którzy w latach 2002–2022 stosowali przepisaną ambulatoryjnie antybiotykoterapię. Najczęściej były to penicyliny (ok. 29 proc. recept), cefalosporyny (18 proc.), fluorochinolony (16,5 proc.), makrolidy (14,8 proc.), a inne (m.in. nitrofurantoina i sulfonamidy) stanowiły mniej niż 10 proc.

W ciągu 60 dni od rozpoczęcia leczenia z powodu skórnych działań niepożądanych uczestnicy odbyli 21 758 wizyt na SOR lub przyjęć do szpitala.

Jak ustalono, zagrożenie reakcjami skórnymi w przypadku przyjmowania wymienionych leków rosło w następujący sposób:

• sulfonamidy – ryzyko większe 2,9 razy,

• cefalosporyny – 2,6 razy,

• nitrofurantoina – 2,2 razy,

• penicyliny – 1,4 razy

• fluorochinolony – 1,3 razy.

Poważne skórne działania niepożądane antybiotyków obejmowały nie tylko wysypki polekowe, ale także Zespół Stevensa i Johnsona (SJS) i zespół toksycznej nekrolizy naskórka (TEN). To nagłe reakcje przebiegające z martwicą naskórka, które zagrażają życiu pacjentów – w przypadku TEN ich śmiertelność wynosi 20-40 procent.

W związku z reakcjami skórnymi na każde 1000 wypisanych recept na antybiotyki przypadały ok. 2 wizyty w szpitalu, które przeważnie nie prowadziły do konieczności leczenia w placówce. Inaczej było jednak w przypadku cefalosporyn – wskaźnik wizyt na SOR i hospitalizacji wyniósł 4,92 na 100 recept, a dla sulfonamidów – 3,22. Pacjenci najczęściej wymagali pobytu przez 6 dni.

Z powodu skórnych działań niepożądanych antybiotyków hospitalizowano ok. 1 na 8 pacjentów, którzy zgłaszali się na oddział ratunkowy, z czego 9,6 proc. wymagało przeniesienia na OIOM, a 5,3 proc. zmarło w szpitalu.

Antybiotyki wciąż przepisywane są zbyt często. Chociaż leczą wyłącznie zakażenia bakteryjne, wielu lekarzy zaleca je także w infekcjach wirusowych. Pacjenci często też załatwiają i biorą te leki na własną rękę. Tymczasem to jedna z tych grup leków, które wywołują najwięcej działań niepożądanych.

– Chociaż podejrzewaliśmy, że nie wszystkie antybiotyki stwarzają takie samo ryzyko wystąpienia ciężkiej wysypki polekowej, nasze badanie potwierdziło te spekulacje – powiedziała dr Erika Lee, jedna z autorek badania. – Największe ryzyko stwarzają antybiotyki sulfonamidowe i cefalosporyny. Nasze badanie dodaje kolejny powód, dla którego należy w rozsądny sposób przepisywać antybiotyki.

Co ważne, najpoważniejsze skórne skutki niepożądane po antybiotykach to reakcje opóźnione, które objawiają się po kilku dniach lub nawet tygodniach leczenia.

Aby maksymalnie ograniczyć działania niepożądane, naukowcy nawołują, by stosować antybiotyki o najwęższym spektrum działania wśród zalecanych w przypadku istniejącej infekcji bakteryjnej, w najniższej koniecznej dawce terapeutycznej, oraz przez najkrótszy wymagany czas terapii.

Nalegają także, by unikać przepisywania pacjentom sulfonamidów i cefalosporyn, jeśli nie stanowią one tzw. antybiotyków z wyboru w przypadku danego problemu. W każdym przypadku należy też rozważyć działania uboczne innych możliwych do zalecenia antybiotyków, bo wszystkie mają swoje negatywne skutki, np. w przypadku makrolidów takich jak azytromycyna to zwiększone ryzyko śmierci z powodów sercowo-naczyniowych.

Źródło: Common Antibiotics Linked With Serious Skin Reactions in Older Adults Medpage Today