Objawy chłoniaka mogą przypominać grypę! U kogo rozwija się ten nowotwór złośliwy układu limfatycznego, jakie są jego rodzaje i leczenie?

Chłoniak jest najczęściej występującym rodzajem nowotworu układu limfatycznego (chłonnego), który jest częścią układu odpornościowego. Stanowi ok. 2 procent wszystkich zachorowań na nowotwory złośliwe. Zmiany mogą powstawać w różnych miejscach organizmu i mieć różny stopień złośliwości.

Wyróżnia się przeszło 90 postaci chłoniaka, w tym rozrosty z limfocytów B, T oraz NK, a także makrofagów tkankowych i komórek dendrytycznych.

Chłoniaki są w każdym przypadku nowotworami złośliwymi, z tym że niektóre przebiegają bardziej agresywnie, inne mniej. Wyróżniamy kilka rodzajów chłoniaków. W zależności od wieku można zachorować na konkretną odmianę (choć istnieją wyjątki). Chłoniaki w postaci najbardziej agresywnej paradoksalnie dają największe szanse na wyzdrowienie. W przypadku chłoniaków przewlekłych, rozwijających się długo nie ma szans na ich całkowite pozbycie się, ale zwykle nie wymagają one leczenia.

Chłoniaki dzielimy na dwa podstawowe rodzaje. Pierwszy to chłoniak Hodgkina, czyli ziarnica. Drugi rodzaj to ogólnie mówiąc tzw. chłoniak nie-Hodgkina, czyli inaczej chłoniak nieziarniczy. Te pierwsze zwykle dotyczą osób młodych, te drugie najczęściej dotykają osoby starsze.

Poznaj najnowocześniejszą metodę leczenia chłoniaków:

W przypadku ludzi młodych najczęściej pojawia się tzw. chłoniak Hodgkina. Inna nazwa tego schorzenia to ziarnica złośliwa. Najczęściej dotyczy on osób w przedziale wiekowym 20-40 lat, ale pojawia się także u osób po 50. roku życia.

Bardzo trudno określić jednoznacznie, jakie objawy mogłyby wskazywać na pojawienie się chłoniaka Hodgkina. Dlatego też na początku bardzo trudno jest go wykryć.
Kiedy już dochodzi do stadium bardziej zaawansowanego, wówczas pojawiają się następujące [b]objawy:

• niebolesne powiększone węzły chłonne: szyjne, nadobojczykowe, w dołach pachowych, w śródpiersiu, w jamie brzusznej,
• rzadko zdarza się, żeby chłoniaki dotyczyły także śledziony, wątroby, żołądka, jelit, szpiku kostnego, skóry, nerek, mózgu,
• gorączka lub podwyższona temperatura ciała utrzymująca się przez dłuższy czas,
• mocne pocenie się w nocy,
• duszności i suchy kaszel,
• znaczny i nagły spadek masy ciała (w ciągu pół roku),
• ogólne osłabienie organizmu,
• bóle kości,
• wydzielina z nosa,
• świąd skóry,
• zmiany skórne, grudki,
• wodobrzusze,
• obrzęk kończyn,
• pojawianie się siniaków.

Trzeba pamiętać, że powyższe objawy rozwoju chłoniaka mogą dotyczyć równie dobrze innych schorzeń. Na podstawie takich symptomów nie można jednoznacznie stwierdzić, że rozwija się chłoniak. Konieczna jest profesjonalna diagnostyka. Przytoczone objawy przypominają zwykłe przeziębienie lub grypę. W przypadku pojawienia się jakichkolwiek podejrzeń, że objawy mogą dotyczyć innej choroby (np. przedłużające się objawy, brak poprawy mimo leczenia), konieczne jest skonsultowanie ich z lekarzem.

W przypadku chłoniaka objawy nie zawsze dadzą znać o chorobie. Po pierwsze dlatego, że mogą być pomylone z innym schorzeniem albo zwykłym przeziębieniem, po drugie dlatego, że często chory nie zauważa żadnych objawów. Podobnie jak w przypadku chłoniaków Hodgkina, także i tu objawem jest powiększenie węzłów chłonnych w różnych partiach ciała (na szyi, w pachwinach, pachach). Zdarza się, choć rzadko, że choroba ma swój początek w innych niż węzły chłonne częściach ciała – w śledzionie, migdałkach, szpiku kostnym, krwi, a nawet w żołądku, piersiach, sercu czy nosie.

W zależności od tego, w jakim miejscu chłoniak się znajduje, mogą się pojawić także inne objawy:

• w jamie nosowo-gardłowej – niedrożność nosa, niedosłuch, zaburzenia oddychania, wyciek śluzu z nosa,
• w klatce piersiowej – kaszel, problemy z przełykaniem lub duszności,
• w żołądku lub jelicie – niestrawność, bóle brzucha oraz utrata masy ciała,
• w szpiku kostnym – siniaki lub krwawienia.

Ogólne objawy, które mogą pojawić się w przypadku każdego chłoniaka, to: stany podgorączkowe lub gorączka, nocne poty, znaczna i nagła utrata wagi, ogólne osłabienie organizmu, świąd skóry.

Aby jednoznacznie stwierdzić chłoniaki nieziarnicze, potrzebna jest odpowiednia diagnostyka. W tym przypadku należy wykonać biopsję, czyli pobrać cały węzeł chłonny do badania. Wyniki są dostępne po upływie ok. 2 tygodni. Jeśli badanie potwierdzi chłoniaka, następnym krokiem będą badania pod kątem stadium rozwoju choroby, czyli jej rozprzestrzenienia po organizmie i stopnia zaawansowania.

Ann Arbor stworzyła klasyfikację stadium zaawansowania chłoniaków. Wyróżniła 4 stopnie rozwoju. Całość wyszczególnienia wygląda następująco:

• I stadium – zajęcie jednej grupy węzłów lub zajęcie pojedynczego narządu,
• II stadium – zajęcie dwóch lub więcej grup węzłów chłonnych, lub zajęcie innego narządu organizmu obejmujące jedną, lub więcej okolic węzłów chłonnych (po jednej stronie przepony),
• III stadium – zajęcie węzłów chłonnych wraz z jednoogniskowym zajęciem innego narządu organizmu lub zajęciem śledziony; jednoogniskowe zajęcie innego narządu organizmu i zajęcie śledziony (po obu stronach przepony),
• IV stadium – rozlane lub rozsiane zajęcie jednego, lub więcej innych narządów.

Bezpośrednią przyczyną pojawienia się chłoniaka jest namnażanie się nieprawidłowych komórek limfatycznych. Jest to przyczyna ogólna, natomiast można jeszcze wyszczególnić sporo innych. Mowa tu przede wszystkim o czynnikach takich, jak:

• narażenie organizmu na pestycydy i promieniowanie jonizujące, a także na działanie rozpuszczalniki chemicznych czy karcynogeny ze spalin czy dymu tytoniowego,
• przyjmowanie leków immunosupresyjnych, co wpływa na niedobory odporności,
• choroby autoimmunologiczne,
• dieta bogata w tłuszcz i związki azotowe,
• obciążenia genetyczne – zwiększone ryzyko zachorowania, jeśli w rodzinie wystąpiła już ta choroba,
• przebycie chemioterapii lub chemioterapii połączonej z radioterapią,
• infekcje bakteryjne (np. bakterią Helicobacter pylori, Chlamydia), jak i wirusowe (np. EBV, HTLV-1, mononukleoza zakaźna).

Aby zdiagnozować chłoniaka, konieczne jest pobranie nie wycinka węzła chłonnego, ale węzła w całości. Jeśli podejrzenie choroby dotyczy węzłów z jamy brzusznej lub klatki piersiowej, pobiera się je sposobem operacyjnym.

Sposobem leczenia chłoniaka Hodgkina jest chemioterapia. Czasem konieczne jest skojarzenie jej z radioterapią. Połowa chorych zostaje całkowicie wyleczona, u części z kolei dochodzi do nawrotów choroby po kilku lub kilkunastu latach. Wówczas konieczne jest podjęcie ponownego leczenia.

Jedną z odmian złośliwego chłoniaka nieziarniczego jest chłoniak limfoblastyczny. W przypadku osób dorosłych występuje on poniżej 35. roku życia, choć jest rzadko spotykany. Najczęściej stwierdza się go u dzieci i nastolatków. Także dotyczy nieprawidłowego wytwarzania limfocytów. Pochodzi z limfocytów T, rzadziej z limfocytów B.

Jest bardzo podobny do białaczki limfoblastycznej, z tym że w tym przypadku nieprawidłowo rozwijające się limfocyty znajdują się głównie w węzłach chłonnych, a nie we krwi i szpiku kostnym. Znajduje się on w grupie chłoniaków postępujących szybko, a to oznacza, że leczenie koniecznie trzeba rozpocząć zaraz po jego rozpoznaniu.

Leczenie jest bardziej intensywne niż to, jest w przypadku innych odmian chłoniaka. Podstawą jest zastosowanie chemioterapii, która dzieli się na kilka etapów:

• indukcyjny – głównym zadaniem podczas tej fazy jest zniszczenie jak największej ilości nieprawidłowych komórek, ten etap trwa ok. 10 tygodni. Chemia podawana jest za pomocą strzykawki, kroplówki albo tabletek,
• konsolidacyjny – zwiększone dawki leków w celu zniszczenia reszty komórek nowotworowych, ten etap może trwać kilka miesięcy,
• podtrzymujący – chemioterapia już nie jest w tym momencie tak intensywna, jak w poprzednich etapach, chodzi teraz o to, aby zapobiegać nawrotom choroby i wykluczyć ryzyko. Ten etap jest długi, bo może trwać nawet kilka lat.

Chłoniak Burkitta to kolejny z typów chłoniaka nieziarniczego. Częściej występuje u dzieci niż u dorosłych i dotyczy w głównej mierze osób płci męskiej (mówi się o nim, że jest nowotworem dziecięcym). Nazwa odnosi się do nazwiska lekarza, który jako pierwszy rozpoznał i opisał tę chorobę. To chłoniak rzadki, B-komórkowy. Rozwija się on w jamie brzusznej, a jego objawy to:

• bóle brzucha,
• nudności,
• wymioty,
• zaburzenia łaknienia,
• powiększenie obwodu brzucha,
• biegunka,
• niedrożność jelit,
• powiększone węzły chłonne klatki piersiowej i szyi.

Rozpoznanie i leczenie chłoniaka Burkitta jest analogiczne jak w przypadku innych odmian chłoniaka. Przy chemioterapii stosuje się takie leki jak prednizon, metotreksat, cyklofosfamid, winkrystyna czy doksorubicyna.

Chłoniaka przewodu pokarmowego rozpoznaje się najczęściej, jeśli chodzi o chłoniaki pozawęzłowe. Na drugim miejscu znajdują się chłoniaki skóry (częściej u mężczyzn niż u kobiet). Najczęściej mają one charakter przewlekły, rzadko zdarza się całkowite wyleczenie, choć jest to możliwe. Podstawowe objawy w tym zakresie to: świąd, rumień, łuszczenie i owrzodzenie skóry, a także wypadanie włosów, przebarwienia paznokci, wiotczenie skóry, rogowacenie podeszw stóp i dłoni.

Na samym początku objawy mogą kojarzyć się z egzemą albo łuszczycą. Źródłem jego pojawienia się są najczęściej limfocyty T. Najczęściej można go stwierdzić u osób po 60. roku życia. Przyczyny nie są do końca znane, ale uważa się, że rozwój choroby uzależniony jest od takich elementów jak angiogeneza (proces powstawania naczyń włosowatych z sieci już istniejących) i limfangiogeneza (proces rozrostu naczyń włosowatych).

Najbardziej znanym rodzajem chłoniaka skórnego jest ziarniniak grzybiasty. Podczas tego schorzenia skóra zmienia się: najpierw swędzi, potem łuszczy się, następują zmiany naciekowe, aż do powstania guzów, które mogą się rozpadać. Choroba ta ma dość łagodny przebieg.

Chłoniak nie zawsze oznacza wyrok. Mimo że jest to nowotwór złośliwy, to w wielu przypadkach przebiega on łagodnie i jest wyleczalny. W przypadku chłoniaka ziarniczego we wczesnym stadium rozwoju i w łagodnej postaci podejmuje się radioterapię. Jest to najczęściej wystarczające działanie. Łagodny chłoniak ziarniczy w zaawansowanym stadium wymaga stosowania radio- lub chemioterapii z zastosowaniem przeciwciała monoklonalnego. Jest to niezbędne, aby można było doprowadzić do skurczenia chłoniaka i tym samym do całkowitego usunięcia. Zwykle podejmuje się minimum 3 kursy radio- lub chemioterapii. Jeśli organizm tego wymaga, liczba może być większa. Po wykonaniu serii leczenie jest kontynuowane i polega na podawaniu przeciwciała monoklonalnego.

Chłoniaki agresywne zwalcza się za pomocą chemioterapii przy jednoczesnym przeszczepianiu komórek macierzystych (ma to na celu przyspieszenie odnawiania się komórek krwi). Po zakończeniu chemioterapii stosuje się również radioterapię, jeśli sytuacja tego wymaga (np. kiedy chłoniak zajął jeden obszar ciała).

Chłoniak mózgu wymaga zastosowania cytostatyków, czyli specjalnych leków, które podaje się przy chemioterapii. Ich zadaniem jest toksyczne działanie na nowotwory, które cechują się szybkimi podziałami komórkowymi. Chłoniak żołądka, jelit, mózgowia, jąder, jajników, chłoniak skóry czy kości, czyli taki, który znajduje się w obszarze innym niż węzły chłonne, może być usuwany operacyjnie.

Chłoniak to nowotwór złośliwy, który w Polsce stanowi ok. 2,5% zachorowań na wszystkie rodzaje nowotworu. Nie należy go jednak bagatelizować. Mimo że chłoniaki stanowią w Polsce niewielki procent wszystkich chorób nowotworowych, to jednak skala zachorowań stale zwiększa się o 4-5% w skali roku. Warto wiedzieć, czym może się charakteryzować, aby w odpowiednim czasie zareagować. Dobre rozpoznanie, a następnie wdrożenie odpowiedniego leczenia zwiększa szanse na wyzdrowienie i zabezpieczenie się przed nawrotem choroby w przyszłości.