Spis treści
Żywienie dzieci w Polsce pod lupą
W 2024 roku Instytut Matki i Dziecka w Warszawie wraz z Fundacją NUTRICIA w 2024 roku przeprowadził ogólnopolskie, przekrojowe badanie PITNUTS 2024 dotyczące sposobu żywienia dzieci w wieku od 5. miesiąca życia do 6. roku życia. Projekt objął analizę diety i stanu odżywienia niemowląt oraz małych dzieci, a jego wyniki stanowią ważne źródło wiedzy do dalszych działań edukacyjnych w zakresie zdrowego żywienia.
Badanie objęło reprezentatywną próbę 1000 dzieci z całej Polski – wylosowanych na podstawie numerów PESEL i zróżnicowanych pod względem środowiska społeczno-ekonomicznego. Respondentami byli ich rodzice lub opiekunowie prawni.
Celem badania była analiza sposobu żywienia dzieci na poszczególnych etapach rozwoju – od niemowlęctwa, przez okres poniemowlęcy, aż po wiek przedszkolny. Szczególną uwagę poświęcono identyfikacji błędów żywieniowych w pierwszych 1000 dniach życia dziecka oraz po 3. roku życia. Wyniki mają posłużyć jako podstawa do planowania działań edukacyjnych i promowania bezpiecznych modeli żywienia.
Za realizację badania odpowiadał zespół uznanych ekspertów z dziedziny żywienia dzieci. Projekt koordynowała prof. dr hab. n. med. Halina Weker z Instytutu Matki i Dziecka. W badaniu uczestniczyli również m.in.:
prof. Hanna Szajewska,
prof. Lidia Wądołowska,
dr hab. Joanna Kowalkowska,
prof. Piotr Socha,
dr Anna Świąder-Leśniak,
dr Zbigniew Kułaga.
Badanie przeprowadzono między 18 września a 14 grudnia 2024 roku z wykorzystaniem wywiadów bezpośrednich wspomaganych komputerowo (CAPI). Podzielono je na trzy grupy wiekowe, odpowiadające etapom rozwoju dziecka:
5–12 miesięcy (N=300)
13–36 miesięcy (N=400)
37–72 miesiące (N=300)
Jak są karmione polskie dzieci? Wszystko zaczyna się od piersi
Zdecydowana większość matek (72 proc.) karmi piersią przynajmniej do 6. miesiąca życia, a 41 proc. praktykuje wyłączne karmienie piersią w tym okresie. To dobry sygnał, świadczący o skuteczności działań edukacyjnych. Jak podkreśla Agnieszka Święcicka, ekspertka ds. żywienia Fundacji Nutricia:
Zdrowie
– Karmienie piersią jest złotym standardem żywienia niemowląt, przynosząc liczne korzyści zarówno dziecku, jak i matce. Pokarm kobiecy jest naturalnie dostosowany do potrzeb niemowlęcia – składem odpowiada w pełni na zapotrzebowanie na wszystkie niezbędne składniki odżywcze, jednocześnie zapewniając prawidłowy rozwój w pierwszym półroczu życia.
Mleko matki zawiera nie tylko wszystkie niezbędne składniki odżywcze, ale też substancje biologicznie czynne, które wspierają odporność dziecka i jego rozwój. Światowa Organizacja Zdrowia zaleca wyłączne karmienie piersią przez pierwsze 6 miesięcy, a później – kontynuowanie go równolegle z wprowadzaniem pokarmów uzupełniających do co najmniej 2. roku życia.
– Biorąc pod uwagę liczne zalety związane z karmieniem piersią, godne podkreślenia są dane z badania PITNUTS 2024, wskazujące na rosnący odsetek niemowląt w Polsce karmionych piersią do 6. miesiąca życia, co jest niewątpliwie wynikiem wieloletnich działań edukacyjnych w obszarze promocji karmienia piersią – dodaje Agnieszka Święcicka.
Rozszerzanie diety i późniejsze etapy
Rozszerzanie diety ma miejsce między 5 a 12 miesiącem życia. Większość niemowląt zaczyna przygodę z nowymi smakami w odpowiednim momencie – między 17. a 26. tygodniem życia. Jednak około 10–13 proc. dzieci otrzymuje pokarmy uzupełniające zbyt wcześnie. Niepokojące są też dane dotyczące dosalania potraw (22 proc.) i podawania przekąsek między posiłkami (39 proc.).
U dzieci w wieku 13–36 miesięcy obserwuje się liczne odchylenia od zaleceń żywieniowych: niedobory błonnika, witamin D i E, wapnia, żelaza i jodu. Ponad połowa dzieci spożywa za dużo słodyczy, a większość posiłków jest dosalana. Choć witamina D jest suplementowana przez 74 proc. dzieci, aż 95 proc. otrzymuje jej za mało w diecie.
U dzieci w wieku przedszkolnym nadal dominuje model żywienia domowo-przedszkolny. Około 70 proc. z nich spożywa zbyt mało energii i tłuszczu, w tym niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych. Niedobory witaminy D występują niemal powszechnie, a ponad 75 proc. dzieci spożywa nadmierne ilości cukru i słodyczy. Co druga pociecha ma też swobodny dostęp do słodyczy w domu.
Choć większość dzieci ma prawidłowy stan odżywienia, to:
17 proc. niemowląt (5–12 mies.) ma nadmierną masę ciała lub jest nią zagrożona,
28 proc. dzieci w wieku 13–36 mies. – waży za dużo lub niewiele do tego brakuje,
25 proc. przedszkolaków ma nadwagę lub otyłość.
Aż 80 proc. rodziców deklaruje, że podczas wizyt z dzieckiem rozmawia z lekarzem na temat żywienia. 90 proc. jest z tych rozmów zadowolonych, a 62 proc. zna koncepcję 1000 pierwszych dni życia jako kluczowego okresu dla zdrowia dziecka.
Ważny krok w kierunku poprawy nawyków żywieniowych dzieci
Dane z badania PITNUTS 2024 pokazują pozytywne zmiany, takie jak rosnący odsetek niemowląt karmionych piersią i poprawa stanu odżywienia najmłodszych dzieci. Wciąż jednak konieczne są dalsze działania edukacyjne – szczególnie w obszarze zmniejszania spożycia soli i cukru, prawidłowego rozszerzania diety oraz organizacji posiłków.
– Najważniejsze jest dobro dziecka i komfort mamy – każda rodzina powinna mieć możliwość wyboru najlepszej dla siebie drogi żywieniowej, a społeczeństwo powinno tworzyć warunki sprzyjające zarówno karmieniu naturalnemu, jak i wsparciu alternatywnych rozwiązań – podkreśla ekspertka Fundacji Nutricia, Agnieszka Święcicka.
Badanie PITNUTS 2024 to ważny krok w kierunku poprawy nawyków żywieniowych dzieci w Polsce. Jego wyniki pokazują, że choć wiele udało się osiągnąć, nadal istnieje potrzeba szeroko zakrojonej edukacji – skierowanej zarówno do rodziców, jak i środowiska medycznego. Tylko wspólnymi siłami – z udziałem organizacji takich jak Instytut Matki i Dziecka czy Fundacja NUTRICIA – możliwa jest realna zmiana, która przełoży się na zdrowie kolejnych pokoleń.
Źródło:
Kompleksowa ocena sposobu żywienia dzieci w wieku od 5. m. ż. do 6. r. ż. badanie przekrojowe, ogólnopolskie 2024 rok - PITNUTS 2024
