Masaż kręgosłupa – przy jakich schorzeniach polecany jest masaż pleców, a kiedy nie należy go stosować? Jak wykonuje się masaż leczniczy

Kręgosłup przypomina kształtem literę S i składa się z kręgów, między którymi znajdują się krążki międzykręgowe (chrząstki), które zapewniają mu elastyczność i ruchomość. Zadaniem kręgosłupa jest utrzymanie ciała w pozycji wyprostowanej oraz umożliwienie różnego rodzaju ruchów. W kręgosłupie znajduje się także rdzeń kręgowy, który umożliwia przesyłanie sygnałów nerwowych z mózgu do kończyn. Kręgosłup składa się z 24 kręgów oraz dwóch kości powstałych ze zrośnięcia ze sobą kręgów (krzyżowej i guzicznej), które dzieli się na 5 odcinków:

• szyjny (kręgi szyjne C1-C7) – umożliwiają poruszanie głową, dwa pierwsze to tak zwany dźwigacz i obrotnik.
• piersiowy (kręgi Th1-Th12) – łączą się z 12 parami żeber, tworząc wraz z mostkiem klatkę piersiową.
• lędźwiowy (L1-L5) – pełnią funkcję podporową kręgosłupa; piąty krąg lędźwiowy połączony jest z kością krzyżową.
• krzyżowy (zrośnięte kręgi S1-S5),
• odcinek ogonowy (kręgi guziczne C01-Co4/5).

Czytaj też: Nagły ból pleców? To może być rwa kulszowa. Jakie objawy wskazują na zapalenie korzonków? Sprawdź, jak łagodzić ból kręgosłupa lędźwiowego

Rodzaj masażu kręgosłupa zależy przede wszystkim od odcinka, którego dotyczą dolegliwości bólowe. Zabieg wykonuje się na trzech pierwszych odcinkach (szyjnym, piersiowym i lędźwiowym) i w zależności od tego, który z nich powoduje dolegliwości bólowe, na nim właśnie skupia się masażysta.

Przy kręgosłupie znajdują się więzadła i mięśnie – im są silniejsze, tym lepiej stabilizują kręgosłup, odciążają kości, wyrostki kręgowe i krążek międzykręgowy. Niestety nadmiernie napięty układ więzadeł i mięśni przykręgosłupowych powoduje dolegliwości bólowe. Dlatego podczas masażu to właśnie mięśnie grzbietu i przykręgosłupowe poddawane są różnego rodzaju zabiegom. Masowane są następujące elementy:

• mięsień prostownik grzbietu,
• mięsień najszerszy grzbietu,
• mięsień równoległoboczny,
• mięsień płatowaty szyi,
• mięsień czworoboczny.

Masaż leczniczy kręgosłupa ma za zadanie zniesienie nadmiernego napięcia mięśni, złagodzenie dolegliwości bólowych, odżywienie chorobowo zmienionych tkanek, zahamowanie procesu chorobowego, zwiększenie ukrwienia skóry, poprawę sprawności mięśni, uelastycznienie tkanek oraz relaks i odprężenie – fizyczne i psychiczne.

Masaż leczniczy kręgosłupa ma na celu zmniejszenie napięcia mięśni przykręgosłupowych, co łagodzi ból odczuwany w danym odcinku kręgosłupa. Na zabieg należy zgłosić się przynajmniej godzinę po zjedzeniu posiłku. Pacjent musi być trzeźwy i nie powinien tuż przed masażem wykonywać intensywnego wysiłku fizycznego.

Pacjent kładzie się na brzuchu w taki sposób, by mięśnie pleców były maksymalnie rozluźnione. Podczas masażu plecy masowane są od kręgosłupa na boki oraz z dołu do góry w kierunku węzłów chłonnych pachowych do ramion i potylicy (bez węzłów limfatycznych). Masaż nie powinien być dla pacjenta bolesny.

Ruchy, które powinny być pewne, miękkie i rytmiczne, powtarzane są kilkakrotnie. Masażysta nie powinien odrywać rąk od masowanej powierzchni. Ważna jest precyzja ruchu i dokładność, a nie ich szybkość. Zasada jest taka, że szybkie ruchy działają pobudzająco, zaś wolne i rytmiczne uspokajająco. Natomiast masaż kręgosłupa ma mieć działanie odprężające i łagodzące.

Podstawą leczniczego masażu kręgosłupa jest sześć rodzajów ruchów:

• głaskanie – od którego zaczyna się i którym kończy się masaż kręgosłupa, ma ono na celu rozgrzanie ciała i poprawienie krążenia chłonki, a na końcu masażu – ma działać uspokajająco.
• rozcieranie – rozciąga przykurczone mięśnie, uelastycznia tkanki, poprawia krążenie krwi, ma działanie przeciwbólowe i rozluźnia mięśnie.
• ugniatanie – powoduje silne przekrwienie tkanek, podrażnia i pobudza receptory skórne, rozciąga i regeneruje mięśnie oraz wzmacnia je (na zasadzie biernej gimnastyki).
• oklepywanie – zmniejsza lub zwiększa napięcie mięśni (zależnie od siły), działa pobudzająco lub uspokajająco na układ nerwowy i powoduje silne przekrwienie tkanek.
• wstrząsanie i wibracja – mają działanie rozluźniające na mięśnie i nerwy oraz pobudzają krążenie krwi i limfy.

Leczniczy masaż kręgosłupa powinien trwać minimum 15 minut, ale nie dłużej niż godzinę. Natomiast po zabiegu pacjent powinien odpocząć przynajmniej 15 minut, ciepło okryty.

Klasyczny leczniczy masaż kręgosłupa zalecany jest przy dolegliwościach bólowych spowodowanych nadmiernym napięciem mięśni i więzadeł przykręgosłupowych oraz ich ogólnym osłabieniem. Masaż kręgosłupa poprawia też nastrój, zmniejsza stres i zmęczenie.

Masaż działa na mięśnie rozluźniająco, a przy okazji poprawia krążenie krwi i chłonki, co ma korzystny wpływ na trofikę tkanek. Komórki mięśni, stawów, ścięgien i więzadeł stają się bardziej dotlenione, poprawia się krążenie krwi i jej przepływ przez mięśnie oraz przemiana materii. W ten sposób wspomagany jest układ nerwowy i inne układy oraz narządy wewnętrzne, co pozwala na zmniejszenie różnego rodzaju dolegliwości powodujących ból.

Masaż kręgosłupa jest wskazany przy następujących schorzeniach:

• chorobie zwyrodnieniowej kręgosłupa,
• nadmiernym napięciu mięśni spowodowanych zmęczeniem,
• osłabieniu mięśni spowodowanym zbyt długą pozycją statyczną,
• przeciążeniach stawów kręgosłupa, w przewlekłej rwie barkowej i kulszowej,
• zesztywniającym zapaleniu stawów kręgosłupa, w przewlekłej dyskopatii,
• wadach postawy i skrzywieniach kręgosłupa,
• chorobach reumatycznych (ale nie w okresie zaostrzenia dolegliwości).

Zabiegu tego nie powinno się wykonywać w przypadku poważnego osłabienia odporności, aktywnej infekcji i w okresie rekonwalescencji po infekcjach wirusowych.

Przeciwwskazaniem do wykonania leczniczego masażu kręgosłupa są też:

• infekcje i choroby skórne, stany zapalne skóry,
• podwyższona temperatura,
• nowotwory (łagodne i złośliwe),
• wady i choroby serca,
• niewydolność krążeniowo-oddechowa,
• zakrzepica żył i tętnic,
• hemofilia i skazy krwotoczne,
• krwiaki, żylaki i tętniaki,
• nadciśnienie,
• padaczka,
• osteoporoza,
• kamica nerkowa,
• miażdżyca,
• zapalenie węzłów chłonnych.

Leczniczy masaż kręgosłupa jest też przeciwwskazany podczas menstruacji. Nie powinny stosować go na dolegliwości bólowe kobiety w ciąży – w ich przypadku można zastosować jedynie delikatny masaż relaksacyjny.