Krople do nosa na zatoki bez recepty i wydawane za jej okazaniem. Działanie, przeciwwskazania i skutki uboczne stosowania kropli na zatoki

Krople na zatoki bez recepty stanowią doraźną pomoc w przypadku nagłych zachorowań. Preparaty dostępne od ręki w aptece zawierają najczęściej jedną z dwóch substancji o miejscowym działaniu. To chlorowodorek oksymetazoliny (Oxymetazolini hydrochloridum) lub chlorowodorek ksylometazoliny (Xylometazolini hydrochloridum). Ich zawartość w kroplach do nosa wynosi od 0,5-1,0g na 1 ml leku. Substancje te wykazują działanie:

• obkurczające naczynia krwionośne w błonie śluzowej nosa, zmniejszając jej przekrwienie,
• łagodzące obrzęk błony śluzowej nosa będący skutkiem stanu zapalnego w obrębie nosa, reakcji alergicznych czy infekcji,
• udrażniające ujścia zatok umożliwiając swobodne oddychanie.  

Krople do nosa za zatoki zawierają ponadto substancje pomocnicze, takie jak mentol i eukaliptol, które dają na błonach śluzowych uczucie chłodu. Ponadto w składzie niektórych leków znajduje się deksopantenol, o działaniu wspierającym regenerację podrażnionej błony śluzowej nosa oraz jej nawilżenie.

Krople na zatoki przyjmuje się 2 lub 3 razy dziennie. Dawkowanie polega na rozpyleniu leku 1-3 razy do każdego otworu nosowego.

Uzupełniająco do kropli do nosa na zatoki można zastosować wodę morską w postaci izotonicznego roztworu. Woda morska wspiera naturalne mechanizmy oczyszczania nosa z licznych zanieczyszczeń, takich jak kurz, pył, alergeny, dostających się do nosa wraz z pobieranym podczas wdechu powietrzem. Jej zaaplikowanie do otworów nosowych rozrzedza zalegającej wydzieliny, dzięki czemu ułatwia jej odpływ z nosa i go udrożnia.

Krople do nosa na zatoki, które dostępne są tylko na receptę, zawierają sterydy. Lekarz może zadecydować o przepisaniu ich pacjentowi wówczas, gdy inne stosowane dotychczas leki zawiodły, a uporczywe dolegliwości związane z zapaleniem zatok nie mijają. Sterydy donosowe stosuje się w leczeniu ostrych (wirusowych, powirusowych, bakteryjnych) lub przewlekłych stanów zapalnych błony śluzowej zatok przynosowych. Glikokortykosteroidy, które występują w lekach na zatoki to mometazon (furoinian momentazonu) i flutykazon. Zmniejszają obrzęk tkanek dotkniętych zapaleniem, zwalczają infekcje, poprawiają drożność ujść zatok i nosa. 

Kuracja mometazonem i flutykazonem trwa do kilku tygodni w zależności od zaleceń lekarza. Jeśli specjalista stwierdzi, że zapalenie zatok ma podłoże bakteryjne, leczenie kortykosteroidami może uzupełnić o odpowiednie leki antybakteryjne i wspomagające kurację. 

Mometazon może być stosowany w leczeniu dzieci od 3 roku życia, a flutykazon od 6 roku życia.

Wiele z dostępnych kropli do nosa za zatoki nadaje się do stosowania zarówno przez dorosłych, jak i dzieci od szóstego lub dwunastego roku życia. Zazwyczaj w przypadku dzieci dawkowanie takiego leku obejmuje 1 rozpylenie do każdego otworu nosowego, natomiast dorośli mogą je zwiększyć dawkę do 2-3 rozpyleń.

Istnieją także krople na zatoki przeznaczone specjalnie dla juniorów od drugiego do jedenastego roku życia. Sporo kropli na zatoki dla dzieci bazuje na roztworze soli morskiej, który jest bezpieczną substancją przynoszącą ulgę śluzówce nosa. Woda morska w postaci izotonicznego roztworu może być stosowana (w zależności od zaleceń producenta) również u niemowląt. 

Dodatkiem w składzie mogą być olejki eteryczne (np. z eukaliptusa), których zadaniem jest odświeżenie nosa i przyniesienie ulgi w oddychaniu. Mogą być z powodzeniem używane także przez osoby dorosłe. Należy pamiętać o tym, że dzieci powinny przyjmować krople wyłącznie pod nadzorem dorosłych.

Krople do nosa na zatoki należy stosować zawsze po zapoznaniu się z receptą dołączoną do opakowania. Przeciwwskazaniem do przyjmowania poszczególnych preparatów na zatoki bez recepty jest uczulenie lub nadwrażliwość na daną substancję czynną (oksymetazolina, ksylometazolina), bądź pomocniczą preparatu. 

Przeciwwskazaniem do stosowania kropli do nosa na zatoki są:

• jaskra (podwyższone ciśnienie w oku),
• przyjmowanie leków antydepresyjnych będącymi inhibitorami monoaminooksydazy (MAO, istnieje spore ryzyko wzrostu tętniczego ciśnienia krwi),
• przewlekłe lub zanikowe zapalenie błony śluzowej nosa charakteryzujące się jej wysuszeniem,
• przebycie operacji wykonywanej przez nos, np. usunięcia guza przysadki, lub jeśli operacja obejmowała odsłonięcie opony twardej mózgu. 

Roztwory soli morskiej i preparaty zawierające filmogen są bezpieczne dla kobiet w ciąży i matek karmiących piersią. Mometazon i flutykazon nie może być stosowany w czasie karmienia piersią, a decyzję o leczeniu tymi sterydami kobiet w ciąży podejmuje wyłącznie lekarz. Istnieje szereg przeciwwskazań do używania tych sterydów, dlatego podczas wizyty u specjalisty przeprowadza się szczegółowy wywiad zdrowotny pacjenta i zleca badania kontrolne przed wprowadzeniem do terapii sterydu donosowego. Warto również pamiętać, że niektóre olejki eteryczne dodawane do kropli do nosa na zatoki mogą wywołać reakcję alergiczną.

Zawarte w kroplach do nosa na zatoki substancje czynne, takie jak ksylometazolina i oksymetazolina, mogą wykazywać działanie uzależniające. Ze względu na to nie powinno ich stosować dłużej niż pięć, siedem lub dziesięć dni. Szczegółowe zalecenia do ich dawkowania znajdują się na ulotkach dołączonych do opakowania kropli na zatoki. 

Należy mieć na uwadze, że przy niezastosowaniu się do zaleceń producenta pozytywne działanie preparatu może przekształcić się w negatywne konsekwencje, czyli np. polekowy nieżyt nosa grożący nawet operacją nosa bądź długotrwałym leczeniem glikokortykosteroidami. 

Wydłużone stosowanie tych leków obkurcza naczynia krwionośne nosa, a w efekcie skutkuje podrażnieniem, wysuszeniem i niedokrwieniem jego śluzówki. Wtedy staje się ona wyjątkowo podatna na wszelkie infekcje. Sięgać po krople na zatoki najlepiej wtedy, kiedy istnieje taka konieczność. Wspomagająco dobrze stosować preparat tzw. olej na suchy nos, czyli olej sezamowy o działaniu nawilżającym i łagodzącym podrażnienia. Dobrym pomysłem jest wykonywanie nawilżających inhalacji.