Spis treści
Gdzie występuje nieważkość?
Zjawisko nieważkości charakteryzuje się tym, że siła grawitacji nie jest w stanie wywołać odczuwalnego nacisku na ciało lub przedmiot, co w efekcie sprawia, że wydają się one unosić w przestrzeni.
Nieważkość występuje przede wszystkim w przestrzeni kosmicznej, szczególnie na orbicie okołoziemskiej, gdzie statki kosmiczne i satelity krążą wokół Ziemi. Stanu nieważkości można doświadczyć także podczas przejażdżki kolejką górską, gdy wagonik gwałtownie spada (np. z wysokiego wzniesienia). Siła odśrodkowa i przyspieszenie znoszą efekt grawitacji. Zjawisko to można zaobserwować także podczas skoku na bungee oraz lotu parabolicznego samolotem.
Wpływ stanu nieważkości na zdrowie
Długotrwałe przebywanie w stanie nieważkości stanowi poważne wyzwanie dla zdrowia. Grupą szczególnie narażoną na skutki tego stanu są astronauci. Brak grawitacji oznacza, że mięśnie i kości osób przebywających w przestrzeni kosmicznej nie są obciążane w naturalny sposób, co prowadzi do ich osłabienia. Szczególnie narażone są te mięśnie, które odpowiadają za postawę, czyli mięśnie pleców i nóg.
Brak obciążenia kości w warunkach nieważkości prowadzi do ich demineralizacji. Oznacza to, że astronauci mogą tracić nawet do 1 proc. masy kostnej miesięcznie, co znacząco zwiększa ryzyko rozwoju osteoporozy i podatności na złamania po powrocie na Ziemię.
Aby przeciwdziałać tym negatywnym skutkom, astronauci codziennie poświęcają czas na intensywne ćwiczenia siłowe na pokładzie stacji kosmicznej. Wykorzystują do tego specjalistyczny sprzęt, który działa efektywnie nawet w warunkach zerowej grawitacji.
W nieważkości krew i inne płyny przestają ciążyć w dół. „Przepływają” do górnej części ciała. To nie jest obojętne dla organizmu. Skutki, które można wówczas zaobserwować to między innymi:
opuchnięcie twarzy,
wzrost ciśnienia w głowie – ucisk na nerw wzrokowy często pogarsza widzenie.
Dodatkowo, serce „leniwieje”. Bez grawitacji narząd ten nie musi walczyć, by przepompować krew do mózgu, więc z czasem słabnie i nawet nieco zmienia kształt.
Kolejnym zdrowotnym zagrożeniem, z którym często mierzą się astronauci, jest choroba kosmiczna. Dotyka nawet co drugą osobę podczas pierwszych dni w nieważkości. Winowajcą jest konflikt zmysłów. Oczy widzą stan nieważkości, ale błędnik w uchu wewnętrznym wciąż szuka „góry” i „dołu”. Objawami choroby kosmicznej są między innymi:
mdłości,
Nieprzyjemnym dolegliwościom można zaradzić poprzez zastosowanie farmakologii. Niestety, standardowe tabletki przeciwwymiotne działają słabiej w kosmosie, ponieważ w mikrograwitacji przemiana materii zwalnia, a tabletki mogą „przyklejać się” do przełyku, zamiast trafiać do żołądka. Niektóre załogi dostają zastrzyki.
Źródło: zpe.gov.pl
