Co powoduje raka przed 50. rokiem życia? Te 9 czynników jest najważniejsze w profilaktyce nowotworu w młodym wieku. Zobacz wyniki badań

Nowotwory są wiodącą przyczyną zgonów na świecie. Dotykają zwykle osoby powyżej 50. roku życia i starsze, jednak począwszy od lat 90. w wielu częściach świata wzrasta zachorowalność na niektóre ich rodzaje pośród ludzi w młodszym wieku.

Choć najwięcej nowotworów złośliwych wykrywa się w wieku 60-69 lat (35 proc. nowych przypadków), choruje ponad 6 proc. osób mających 40-49 lat, 4 proc. w wieku 30-39 lat i 1 proc. dwudziestolatków. To w sumie 11 proc. ludzi w wieku 20-49 lat – wynika z danych GUS.

Rozwój nowotworu następuje w sytuacji, gdy na skutek zmian genetycznych komórki rosną w niekontrolowany sposób, przy czym może dotyczyć to niemal każdego narządu i tkanki ciała.

Słowa „nowotwór” i „rak” nie są przy tym równoznaczne. Choć każdy rak jest nowotworem złośliwym, nie każdy nowotwór złośliwy to rak. Nazwa zależy od tkanki, w której powstają zmiany, a te rakowe dotyczą nabłonków i skóry. Dla uproszczenia w artykule będziemy jednak używać tych nazw zamiennie.

Czytaj także: Nowotwory u dzieci są wykrywane zbyt późno. Jak rozpoznać ich objawy i na czym polega leczenie? Dołącz do kampanii (P)OKAŻ SERCE

Rak u młodych osób stwarza ryzyko długoterminowych problemów zdrowotnych, które są związane nie tylko z samą chorobą, ale też z jej leczeniem. Należą do nich m.in. niepłodność, choroby układu sercowo-naczyniowego i nowotwór wtórny, a także efekty uboczne terapii onkologicznych. Dlatego tak ważne jest poszukiwanie czynników jego ryzyka, czym zajęli się naukowcy ze Szkoły Medycznej Uniwersytetu Harvarda i należącego do niej szpitala Brigham and Women’s Hospital.

W ramach przeglądu prac badawczych, zamieszczonego na łamach „Clinical Oncology”, naukowcy poddali analizie dane z całego świata z la 2000-2012. Dotyczyły one występowania 14 rodzajów tych nowotworów, które obecnie stwierdza się z nasiloną częstotliwością u osób poniżej pięćdziesiątki.

Należały do nich nowotwory m.in.:

• rak piersi,
• jelita grubego,
• endometrium,
• przełyku,
• głowy i szyi,
• nerki,
• trzustki,
• prostaty,
• żołądka,
• tarczycy,
• szpiku kostnego.

Szukano głównie informacji na temat prawdopodobieństwa rozwoju tych chorób, a także danych literaturowych poświęconych nowotworom rozwijającym się w młodym oraz starszym wieku.

Czytaj także: Masz raka i nie wiesz, gdzie szukać pomocy? Centrum Kryzysowe to miejsce dla chorych i ich bliskich. Co oferuje ta nowa platforma?

Choć według autorów badania zwiększona liczba przypadków raka u młodych osób może być częściowo związana z większą liczbą wykonywanych badań, zdecydowany wpływ na zachorowalność mają też nawyki we wczesnym życiu. Naukowcy stwierdzili bowiem, że pomiędzy powstaniem uszkodzeń komórkowych a zdiagnozowaniem raka może upłynąć nawet kilka dekad.

Z przeglądu wynika też, że wzrost liczby nowotworów wykrywanych przed 50. r.ż. idzie w parze z popularnością trendów dotyczących sposobu jedzenia i życia oraz zmian w środowisku.

A oto najważniejsze czynniki, które powiązano z rozwojem nowotworów u młodych:

• dieta w stylu zachodnim – z dużą ilością nasyconych kwasów tłuszczowych, czerwonego mięsa, wędlin, cukru i ultraprzetworzonej żywności, a za po uboga w warzywa, owoce, pełne ziarna zbóż, a tym w pochodzący z nich błonnik,
• rzadkie karmienie dzieci piersią i korzystanie z gotowych mieszanek mlekozastępczych,
• zwiększone spożycie alkoholu,
• palenie tytoniu, również bierne oraz ekspozycja na dym w życiu płodowym,
• zmniejszona ilość snu u dzieci, związana z palącym się światłem w nocy,
• praca na nocną zmianę, również z powodu zwiększonego ryzyka rozwoju otyłości i cukrzycy typu 2, które same w sobie działają kancerogennie,
• zmiany dotyczące zdrowia reprodukcyjnego u kobiet: wcześniejsza miesiączka, mała liczba dzieci, starszy wiek poczęcia pierwszego i ostatniego dziecka, a także częstsze korzystanie z doustnej antykoncepcji hormonalnej,
• brak aktywności fizycznej i siedzący tryb życia,
• częstsze występowanie cukrzycy typu 2.

Zobacz: jak szkodzi nam ultraprzetworzona żywność i czym naprawdę jest?

Autorzy badania zwracają uwagę na fakt, że 8 z 14 badanych nowotworów dotyka układu pokarmowego. To wskazuje, jak ważny dla zmniejszenia ryzyka ich rozwoju w obrębie jamy ustnej czy jelit jest prawidłowy mikrobiom, czyli ogólnie mówiąc mikroflora bakteryjna (choć nie tylko). Tu podkreślono, że na jej stan wpływa niekorzystnie antybiotykoterapia, która powinna być stosowana tylko w uzasadnionych przypadków.

Wpływ wymienionych czynników rozwoju raka na organizm jest dwojaki. Z jednej strony wywołują stan zapalny i zaburzają regulację procesów komórkowych, wpływając bezpośrednio na ryzyko rozwoju nowotworu. Z drugiej mogą wywoływać przewlekłe choroby, które prowadzą do raka – a więc działać pośrednio. Nie należy przy tym zapominać, że te same czynniki mogą przyczynić się do choroby nowotworowej również w starszym wieku. Warto więc wyeliminować te z nich, na które mamy wpływ. Wpłynie to na zmniejszenie ryzyka również innych schorzeń cywilizacyjnych.

Źródło: Is early-onset cancer an emerging global epidemic? Current evidence and future implications Nature Reviews – Clinical Oncology