Spis treści
Na raka chorują coraz młodsi ludzie
Nowotwory są wiodącą przyczyną zgonów na świecie. Dotykają zwykle osoby powyżej 50. roku życia i starsze, jednak począwszy od lat 90. w wielu częściach świata wzrasta zachorowalność na niektóre ich rodzaje pośród ludzi w młodszym wieku.
Choć najwięcej nowotworów złośliwych wykrywa się w wieku 60-69 lat (35 proc. nowych przypadków), choruje ponad 6 proc. osób mających 40-49 lat, 4 proc. w wieku 30-39 lat i 1 proc. dwudziestolatków. To w sumie 11 proc. ludzi w wieku 20-49 lat – wynika z danych GUS.
Rozwój nowotworu następuje w sytuacji, gdy na skutek zmian genetycznych komórki rosną w niekontrolowany sposób, przy czym może dotyczyć to niemal każdego narządu i tkanki ciała.
Słowa „nowotwór” i „rak” nie są przy tym równoznaczne. Choć każdy rak jest nowotworem złośliwym, nie każdy nowotwór złośliwy to rak. Nazwa zależy od tkanki, w której powstają zmiany, a te rakowe dotyczą nabłonków i skóry. Dla uproszczenia w artykule będziemy jednak używać tych nazw zamiennie.
Rak u młodych osób stwarza ryzyko długoterminowych problemów zdrowotnych, które są związane nie tylko z samą chorobą, ale też z jej leczeniem. Należą do nich m.in. niepłodność, choroby układu sercowo-naczyniowego i nowotwór wtórny, a także efekty uboczne terapii onkologicznych. Dlatego tak ważne jest poszukiwanie czynników jego ryzyka, czym zajęli się naukowcy ze Szkoły Medycznej Uniwersytetu Harvarda i należącego do niej szpitala Brigham and Women’s Hospital.
Nowotwory rozwijają się po kilku dekadach
W ramach przeglądu prac badawczych, zamieszczonego na łamach „Clinical Oncology”, naukowcy poddali analizie dane z całego świata z la 2000-2012. Dotyczyły one występowania 14 rodzajów tych nowotworów, które obecnie stwierdza się z nasiloną częstotliwością u osób poniżej pięćdziesiątki.
Należały do nich nowotwory m.in.:
- rak piersi,
- jelita grubego,
- endometrium,
- przełyku,
- głowy i szyi,
- nerki,
- trzustki,
- prostaty,
- żołądka,
- tarczycy,
- szpiku kostnego.
Szukano głównie informacji na temat prawdopodobieństwa rozwoju tych chorób, a także danych literaturowych poświęconych nowotworom rozwijającym się w młodym oraz starszym wieku.
Choć według autorów badania zwiększona liczba przypadków raka u młodych osób może być częściowo związana z większą liczbą wykonywanych badań, zdecydowany wpływ na zachorowalność mają też nawyki we wczesnym życiu. Naukowcy stwierdzili bowiem, że pomiędzy powstaniem uszkodzeń komórkowych a zdiagnozowaniem raka może upłynąć nawet kilka dekad.
Dowiedz się więcej na temat:
Te 9 czynników ma największy wpływ na rozwój nowotworu
Z przeglądu wynika też, że wzrost liczby nowotworów wykrywanych przed 50. r.ż. idzie w parze z popularnością trendów dotyczących sposobu jedzenia i życia oraz zmian w środowisku.
A oto najważniejsze czynniki, które powiązano z rozwojem nowotworów u młodych:
- dieta w stylu zachodnim – z dużą ilością nasyconych kwasów tłuszczowych, czerwonego mięsa, wędlin, cukru i ultraprzetworzonej żywności, a za po uboga w warzywa, owoce, pełne ziarna zbóż, a tym w pochodzący z nich błonnik,
- rzadkie karmienie dzieci piersią i korzystanie z gotowych mieszanek mlekozastępczych,
- zwiększone spożycie alkoholu,
- palenie tytoniu, również bierne oraz ekspozycja na dym w życiu płodowym,
- zmniejszona ilość snu u dzieci, związana z palącym się światłem w nocy,
- praca na nocną zmianę, również z powodu zwiększonego ryzyka rozwoju otyłości i cukrzycy typu 2, które same w sobie działają kancerogennie,
- zmiany dotyczące zdrowia reprodukcyjnego u kobiet: wcześniejsza miesiączka, mała liczba dzieci, starszy wiek poczęcia pierwszego i ostatniego dziecka, a także częstsze korzystanie z doustnej antykoncepcji hormonalnej,
- brak aktywności fizycznej i siedzący tryb życia,
- częstsze występowanie cukrzycy typu 2.
Zobacz: jak szkodzi nam ultraprzetworzona żywność i czym naprawdę jest?
Autorzy badania zwracają uwagę na fakt, że 8 z 14 badanych nowotworów dotyka układu pokarmowego. To wskazuje, jak ważny dla zmniejszenia ryzyka ich rozwoju w obrębie jamy ustnej czy jelit jest prawidłowy mikrobiom, czyli ogólnie mówiąc mikroflora bakteryjna (choć nie tylko). Tu podkreślono, że na jej stan wpływa niekorzystnie antybiotykoterapia, która powinna być stosowana tylko w uzasadnionych przypadków.
Wpływ wymienionych czynników rozwoju raka na organizm jest dwojaki. Z jednej strony wywołują stan zapalny i zaburzają regulację procesów komórkowych, wpływając bezpośrednio na ryzyko rozwoju nowotworu. Z drugiej mogą wywoływać przewlekłe choroby, które prowadzą do raka – a więc działać pośrednio. Nie należy przy tym zapominać, że te same czynniki mogą przyczynić się do choroby nowotworowej również w starszym wieku. Warto więc wyeliminować te z nich, na które mamy wpływ. Wpłynie to na zmniejszenie ryzyka również innych schorzeń cywilizacyjnych.
Źródło: Is early-onset cancer an emerging global epidemic? Current evidence and future implications Nature Reviews – Clinical Oncology
Cukier pod kontrolą
