Nowotwory u dzieci są wykrywane zbyt późno. Jak rozpoznać ich objawy i na czym polega leczenie? Dołącz do kampanii (P)OKAŻ SERCE

Złośliwe nowotwory dziecięce są klasyfikowane jako choroby rzadkie i różnią się od tych występujących u dorosłych. U 92 proc. małych pacjentów mają one pochodzenie nienabłonkowe, a więc nie można ich określić jako „rak”, ponieważ określenie to odnosi się tylko do złośliwych nowotworów nabłonkowych występujących głównie u osób dojrzałych. Z danych Instytutu Matki i Dziecka wynika, że rocznie w Polsce nowotwór złośliwy jest diagnozowany u ok. 1100-1200 dzieci. Najczęściej rozpoznawane są białaczki, nowotwory układu krwiotwórczego, guzy mózgu oraz inne nowotwory lite, jak m.in. neuroblastoma, mięsaki czy guzy kości.

Trudno jest pogodzić się z tym, że małe, bezbronne dziecko może być obarczone tak poważną chorobą, dlatego nowotwory u dzieci budzą strach i bezradność. Każdy rodzic chce, aby jego dziecko było zdrowe i rozwijało się prawidłowo. Jednak unikanie tego trudnego tematu może utrudnić diagnozę. Im wcześniej choroba zostanie wykryta tym większe są szanse na jej całkowite wyleczenie. Rokowania dzieci są zwykle znacznie lepsze niż dorosłych i średnio wynoszą ok. 70-80 proc. Wyleczalność zależy głównie od momentu diagnozy, rodzaju nowotworu i stadium zaawansowania.

Wczesna diagnoza daje większą szansę na powrót do zdrowia i lepszą jakość życia dziecka. Jednak ze względu na niespecyficzne objawy nowotworów u dzieci i młodzieży są one wykrywane zbyt późno. Często pierwsze symptomy można też przeoczyć lub bagatelizować ze względu na podobieństwo do innych dolegliwości. Wśród tych symptomów występują m.in. zaburzenia równowagi, ból kończyn czy utrata masy ciała, uznawane czasami za „uroki” dojrzewania. U dzieci choroba nowotworowa rozwija się jednak szybciej niż u dorosłych, dlatego tak ważne jest wczesne jej wykrycie.

Zwróć uwagę szczególnie na te objawy nowotworów u dzieci:

• stopniowo nasilający się ból, powodujący zaburzenia w codziennych czynnościach,
• nawracające lub stałe bóle kończyn występujące także w nocy i często wymagające podawania środków przeciwbólowych,
• guzy, wybrzuszenia na nogach lub rękach, które są nie związane z urazem,
• gorączka i bóle nie ustępujące po leczeniu antybiotykami,
• powiększenie obwodu brzucha, zaburzenie oddawania moczu lub stolca,
• niedające się wyleczyć infekcje takie jak uporczywy kaszel, wyciek z ucha,
• niepoddające się leczeniu, nietypowe zmiany skórne,
• utrzymujące się, niegojące objawy urazu, zwłaszcza nieproporcjonalne do zdarzenia.

W przypadku podejrzenia niepokojących zmian należy zwrócić się do pediatry. Lekarz na podstawie szczegółowego wywiadu będzie mógł zlecić odpowiednie badania, na podstawie których będzie w stanie postawić odpowiednią diagnozę.

– Pediatra na podstawie objawów, wywiadu i podstawowych wyników może zlecić dodatkowe badania lub skierować pacjenta do specjalisty, który zajmie się szczegółową diagnozą. Badania wykonywane w ośrodkach onkologicznych dzieli się na obrazowe i laboratoryjne. Nie istnieje jednak jedna uniwersalna metoda diagnostyczna – dużą skuteczność wykazuje łączenie różnych technik. Właściwa diagnoza ma ogromny wpływ na dopasowanie leczenia i jego rezultaty, ale już na etapie wstępnego rozpoznania, zlecania badań i procedur lekarze zwracają uwagę na ich wpływ na przyszłe zdrowie dziecka. Mamy świadomość, że w przypadku dziecięcego pacjenta onkologicznego ma on przed sobą perspektywę jeszcze kilkudziesięciu lat życia, dlatego uwzględniamy ewentualne odległe skutki czy powikłania związane z procesem diagnostyki – tłumaczy prof. Anna Raciborska, Kierownik Kliniki Onkologii i Chirurgii Onkologicznej Dzieci i Młodzieży w Instytucie Matki i Dziecka.

W zależności od rodzaju nowotworu u dziecka w leczeniu stosuje się chemioterapię, radioterapię, leczenie operacyjne oraz przeszczep szpiku. Dodatkowo w wybranych ośrodkach, jak np. w Instytucie Matki i Dziecka, pacjenci mogą też zostać zakwalifikowani do udziału w badaniach klinicznych. Każdy przypadek jest rozpatrywany indywidualnie, a o leczeniu decyduje konsylium lekarskie.

W przypadku dzieci i młodzieży zwykle stosuje się terapię skojarzoną, czyli połączenie kilku metod leczenia. Dzieci ze względu na sprawniejsze funkcjonowanie narządów i niewystępowanie dodatkowych obciążeń mogą być leczone bardziej intensywnie niż dorośli. Dzięki temu mają większe szanse na wyjście z choroby.

Jednak takie leczenie wiąże się z dużym obciążeniem dla maluchów. Dziecięcy pacjenci onkologiczni to prawdziwi bohaterowie, którzy muszą dzielnie znosić skutki uboczne leczenia oraz mierzyć się ze strachem i tęsknotą. W zależności od rodzaju nowotworu, jego stadium i rokowań leczenie trwa średnio od 12 do 24 miesięcy. Przez większość czasu dzieci przebywają w szpitalu, gdzie mają zapewnioną również opiekę psychologa i rehabilitanta. Otrzymują także leki przeciwwymiotne, przeciwbólowe czy przeciwlękowe.

W celu zwiększenia świadomości społecznej dotyczącej nowotworów dziecięcych i ich wczesnej wykrywalności, a także okazania wsparcia dla dzieci i młodzieży borykających się z nowotworami powstała kampania (P)OKAŻ SERCE. Akcja trwa w mediach społecznościowych w dniach od 15 do 22 lutego, a dołączyć do niej może każdy. Jak to zrobić?

• należy opublikować zdjęcie dłoni złożonych w serce na swoim profilu na Instagramie lub Facebooku (w przypadku TikToka - filmik),
• dodać hasztagi #pokazserce #onkoimid,
• poinformować o akcji (P)OKAŻ SERCE oraz o tym, że wczesne wykrycie nowotworu u dzieci zwiększa szanse na wyleczenie,
• zaprosić do dołączenia do akcji przynajmniej jedną osobę.

Organizatorem inicjatywy jest Klinika Onkologii i Chirurgii Onkologicznej Dzieci i Młodzieży Instytutu Matki i Dziecka – najstarszy, wysokospecjalistyczny ośrodek dziecięcego leczenia onkologicznego w Polsce zlokalizowany w Warszawie. Doświadczony zespół Kliniki prowadzi pełną diagnostykę i kompleksowe leczenie nowotworów u dzieci od okresu płodowego do 25. roku życia z całego kraju. Honorowy patronat nad kampanią objął Rzecznik Praw Dziecka.

– Nowotwory dziecięce to temat trudny, często wzbudzający strach, szczególnie u rodziców. Nie można go jednak lekceważyć tym bardziej, że jest to podstępna, szybko rozwijająca się choroba, której objawy łatwo przypisać do innych dolegliwości. Właśnie dlatego startujemy z kampanią (P)OKAŻ SERCE, w której zwracamy uwagę na problem późnej wykrywalności oraz wspieramy pacjentów onkologicznych i ich rodziny. Osobom, których dotyka choroba nowotworowa towarzyszy poczucie samotności, niezrozumienia, dlatego zachęcamy wszystkich do dołączenia do akcji i pokazania im, że nie są sami. Równolegle z kampanią społeczną będziemy prowadzić działania edukacyjne w mediach, aby zwiększyć wiedzę społeczeństwa nt. onkologii dziecięcej – mówi prof. Anna Raciborska z Instytutu Matki i Dziecka.

Do akcji dołączyło wiele osób, również tych znanych ze świata showbiznesu m.in. Agustin Egurrola czy Agnieszka Włodarczyk: