Dwutlenek siarki, pył, dwutlenek azotu, benzo(a)piren, benzen, tlenek węgla… Brzmi jak wykład z chemii? Nie, to tylko kilka przykładów z długiej listy substancji toksycznych, które wdychamy niemal cały czas. I często nawet nie zdajemy sobie sprawy z tego, że mogą one nasilać istniejące dolegliwości i powodować szereg groźnych chorób. Nie mamy świadomości, że dręczący nas kaszel, duszności, nawracające infekcje układu oddechowego, uciążliwe alergie i inne objawy to skutek zanieczyszczenia powietrza.
Smog jest bardzo szkodliwy dla zdrowia!
Zgromadzono mnóstwo dowodów potwierdzających jednoznacznie szkodliwość smogu. Naukowcy udowodnili m.in. związek między wzrostem zanieczyszczenia powietrza a nasilaniem się objawów np. różnych chorób przewlekłych, jak również wpływ smogu na występowanie niektórych nowotworów złośliwych.
Zanieczyszczenie powietrza zwiększa śmiertelność z przyczyn sercowo-naczyniowych o 20 procent, przyczyn oddechowych – o 22 proc. i śmiertelność całkowitą – o 20 proc. Smog powoduje wzrost liczby zgonów – to bezsporny fakt. Udowodniono także, że w dni, gdy przekroczone są normy stężenia szkodliwych substancji w powietrzu, zwiększa się dwukrotnie liczba hospitalizacji z powodu zapalenia płuc. Z obserwacji lekarzy wynika również, że w czasie występowania smogu wzrasta ryzyko wystąpienia zawałów serca i udarów mózgu. Zaostrza się w tym okresie astma oskrzelowa i przewlekła obturacyjna choroba płuc.
Pył zawieszony – najgroźniejszy i najbardziej zjadliwy
Jednym z najgroźniejszych zanieczyszczeń powietrza jest pył zawieszony. Jego wyjątkowa zjadliwość wynika m.in. z faktu, że drobiny pyłu przenoszą na swej powierzchni inne toksyczne zanieczyszczenia: dioksyny, metale ciężkie, benzo(a)piren itd. A my to wszystko wdychamy. To dlatego pył zawieszony drażni nasze drogi oddechowe, wywołując kaszel czy duszności, zaś po dłuższym czasie może powodować przewlekły nieżyt oskrzeli.
Szkodliwe skutki oddychania smogiem najbardziej odczuwają osoby o słabszej odporności – głównie dzieci i seniorzy. Do grup zwiększonego ryzyka należą także osoby cierpiące na choroby przewlekłe (zwłaszcza serca i płuc) oraz na alergie (astma, egzema, alergiczne zapalenie spojówek, katar sienny). Podatność organizmu na skutki skażenia powietrza dramatycznie zwiększa też nałóg palenia papierosów.
Szczególnej troski wymagają kobiety w ciąży oraz niemowlęta, gdyż zanieczyszczenia przenikające do organizmu w okresie płodowym i we wczesnym dzieciństwie powodują znacznie większe szkody zdrowotne niż w późniejszych okresach życia. W wielu badaniach wykazano, że ekspozycja kobiety ciężarnej na smog wpływa negatywnie na rozwój dziecka i występowanie wielu schorzeń po urodzeniu.
Jak się chronić przed smogiem?
Jak więc widać, smog może powodować duże spustoszenia w naszych organizmach. Dlatego w dniach, kiedy występują przekroczenia dopuszczalnych norm zanieczyszczenia powietrza, powinniśmy szczególnie zadbać o własne zdrowie. Warto trzymać się kilku zasad, by do minimum ograniczyć szkodliwy wpływ smogu.
Ogranicz wychodzenie z domu
W czasie, kiedy jest duże zanieczyszczenie powietrza, lepiej nie wychodzić z domu, a przynajmniej należy ograniczyć wyjścia do absolutnego minimum. Dotyczy to zwłaszcza dzieci, seniorów, osób przewlekle chorych i kobiet w ciąży. A jeśli już musimy wyjść z domu, to lepiej jak najszybciej załatwić swoje sprawy. Nie zapomnijmy również o nakryciu głowy, a ponadto warto sprawić sobie maskę antysmogową.
Unikaj spacerów i uprawiania sportu na zewnątrz
Koniecznie trzeba też wspomnieć o absolutnym zakazie wykonywania wysiłku fizycznego podczas alarmu smogowego. Unikajmy wtedy np. biegania, ćwiczeń, jazdy na rowerze itp., a także długich spacerów. Krakowianie nie powinni m.in. spacerować wzdłuż Wisły, bo tam gromadzi się szczególnie dużo toksycznych substancji.
Unikajmy również ruchliwych ulic. Warto poruszać się jak najdalej od krawężnika – największe stężenie zanieczyszczeń jest bezpośrednio w pobliżu jezdni. A gdy tylko nadarzy się okazja, wyjeżdżajmy poza miasto. Nawet krótka przerwa od wdychania zanieczyszczonego powietrza ma pozytywny wpływ na nasze zdrowie.
Zmyj z siebie zanieczyszczenia
Jeśli już musieliśmy przebywać na zewnątrz podczas smogu, to po powrocie do domu dobrze jest wziąć prysznic. Spłuczemy w ten sposób z naszych włosów i skóry toksyczne substancje. Lekarze wskazują, że trzeba również oczyścić śluzówki – wystarczy do nosa zaaplikować wodę morską w sprayu (jest dostępna w aptekach) oraz przepłukać usta wodą, a oczy – tzw. sztucznymi łzami.
Chcesz przewietrzyć mieszkanie? Uważaj!
W czasie, gdy stężenie zanieczyszczeń w powietrzu jest wysokie, nie należy wietrzyć mieszkania. Z drugiej strony z badań wynika jednak, że czasem powietrze w naszych domach jest gorsze niż smog i aż się prosi, by otworzyć choć na chwilę okna. Co wówczas robić?
Najlepiej przeczekać szczyt smogowy (warto sprawdzać stężenia zanieczyszczeń na bieżąco; jest wiele służących do tego aplikacji na smartfony), a następnie przewietrzyć mieszkanie krótko, lecz intensywnie. Lepiej otworzyć okno na oścież na kilka czy kilkanaście minut niż mieć je stale lekko uchylone. Dzięki temu mieszkanie wychłodzi się mniej, a powietrze zostanie wymienione.
Warto także zainwestować w oczyszczacz powietrza. Prócz tego dobrym rozwiązaniem na poprawę mikroklimatu we wnętrzach jest wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepła. Dzięki niej możemy ograniczyć otwieranie okien, a tym samym nie wpuszczamy do mieszkania smogu.
Zaprzęgnij do pracy… rośliny
Urządzenia typu oczyszczacze powietrza to jedno, ale warto również pamiętać, że jednym ze sposobów na poprawę mikroklimatu w domu jest uprawa roślin doniczkowych. Im ich więcej, tym lepiej dla naszego zdrowia. Jest wiele gatunków roślin, które świetnie pochłaniają zanieczyszczenia. Do tych o najlepszych właściwościach filtracyjnych zaliczyć można: paproć, zielistkę, skrzydłokwiat, bluszcz, figowiec czy dracenę. To doskonale znane i niezbyt wymagające odmiany domowej zieleni, które warto mieć w domu. Pamiętajmy jednak, że zwalczą one toksyny, ale nie sam pył zawieszony.
Częściej sprzątaj mieszkanie
Nikogo nie trzeba przekonywać, że mieszkanie należy regularnie sprzątać. Zadbać o to trzeba zwłaszcza w dniach, kiedy jest smog. Naukowcy udowodnili bowiem, że zanieczyszczenia z powietrza na zewnątrz w pewnym stopniu przenikają do mieszkania nawet przy zamkniętych oknach.
Częste odkurzanie, wycieranie kurzu z mebli, pranie firan itp. zmniejszy poziom zanieczyszczenia powietrza w pomieszczeniach. Ważne jest także, by podczas sprzątania ograniczyć stosowanie środków chemicznych. Do usunięcia kurzu wystarczy przecież zwykła szmatka zwilżona wodą, a podłogę i inne powierzchnie można łatwo umyć wodą z octem. Nie ma potrzeby rozpylać w domu chemicznych detergentów.
Zadbaj o zdrową dietę
Osoby mieszkające w regionach, gdzie często występuje smog, powinny szczególnie dbać o odpowiednią dietę. Pożywienie powinno być bogate w witaminy A, C i E oraz selen, ponieważ pomagają one organizmowi neutralizować nadmiar wolnych rodników, powstających w wyniku m.in. oddychania zanieczyszczonym powietrzem i przyczyniających się do rozwoju astmy oskrzelowej oraz przewlekłej obturacyjnej choroby płuc.
Warto też jeść pokarmy bogate we flawonoidy, czyli organiczne związki chemiczne występujące w roślinach. Związki te znajdziemy przede wszystkim w zielonej herbacie, kakao, brokułach, kapuście, winogronach, żurawinie, cebuli, jabłkach, fasoli. Zatem filiżanka gorącej czekolady i lampka wina na pewno nie zaszkodzą – poprawią nam nastrój, ale też pomogą ograniczyć szkodliwy wpływ smogu na nasze zdrowie.
