Spis treści
Projekt ingeruje w prawa obywatelskie
Trwają konsultacje społeczne nad projektem Ustawy o ochronie zdrowia psychicznego. Być może prace nad nim zostaną jednak wstrzymane. O taką decyzję do ministry zdrowia zwrócił się Rzecznik Praw Obywatelskich:
Projekt w sposób nieuzasadniony i nadmierny ingeruje w prawa i wolności obywatelskie - napisał Marcin Wiącek do Jolanty Sobierańskiej-Grendy.
Rzecznik prosi o rozważenie wstrzymania dalszych prac nad projektem, poza niezbędnymi zmianami w archaicznej terminologii stosowanej w przepisach ustawy. Marcin Wiącek zwrócił uwagę na cztery kontrowersyjne nowości, które według projektu miałyby znaleźć się w ustawie.
Kontrowersje w traktowaniu pacjentów szpitali
Pierwszym z nich jest wprowadzenie tzw. przesłanki psychologicznej w przyjęciach do szpitali:
Obecnie prawo wymaga łącznego spełnienia przesłanek przyjęcia do szpitala psychiatrycznego bez zgody: przesłanki medycznej (choroby psychicznej) oraz bezpośredniego zagrożenia życia pacjenta lub życia i zdrowia innych osób. Projekt przewiduje dodanie tzw. przesłanki psychologicznej – co w praktyce prowadziłoby do stworzenia zupełnie nowego modelu przyjęć, który wprowadza trudny do obiektywnego zweryfikowania przez lekarza model oceny zdolności spostrzegania i oceny rzeczywistości oraz kierowania własnym postępowaniem. Nie ma żadnego wyjaśnienia tej fundamentalnej zmiany. Wymagałaby ona precyzyjnego uzasadnienia i analizy skutków regulacji - napisał Marcin Wiącek.
Drugi punkt to zastąpienie terminu „choroba psychiczna” „zaburzeniami psychicznymi”. Zdaniem RPO to pole do nadmiernej ingerencji państwa w prawa obywateli:
W przepisie ws. wnioskowego trybu przyjęcia do szpitala proponuje się zastąpienie pojęcia „choroba psychiczna” terminem „zaburzenia psychiczne”. Oznacza to znaczące rozszerzenie kręgu osób, które mogą być objęte tym trybem. Pojęcie „zaburzeń psychicznych” ma znaczenie szersze niż „choroba psychiczna”, co może skutkować nadmierną ingerencją państwa w prawo do wolności osobistej i do samostanowienia. Zmiana ta, pozbawiona uzasadnienia, rodzi poważne zastrzeżenia konstytucyjne. Potencjalnie prowadzi do tego, że niezdefiniowana grupa osób doświadczających szeroko rozumianych zaburzeń psychicznych mogłaby być przymusowo hospitalizowana bez zgody - zauważa Marcin Wiącek.
Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich niebezpieczeństwo leży też w zapisie o izolacji pacjentów:
Obecnie stosowanie unieruchomienia lub izolacji może trwać w DPS maksymalnie 8 godzin, a dalsze przedłużenie dopuszczalne jest jedynie w warunkach szpitalnych. Projekt rezygnuje z tego ograniczenia, powierzając decyzję o czasie stosowania przymusu lekarzowi, bez jakiegokolwiek limitu i bez merytorycznego uzasadnienia tak daleko idącej zmiany. Rodzi to poważne ryzyko naruszenia standardów ochrony praw tych osób.
Ostatni punkt, który niepokoi rzecznika dotyczy propozycji kontroli osobistej pacjentów:
Propozycje są wzorowane na regulacjach wywodzących się z ustawy o Policji i Kkw, ale inkorporują je jedynie częściowo. Powoduje to liczne wątpliwości. Tak niekompletna regulacja w istotny sposób ogranicza prawa pacjentów i może prowadzić do nadużyć - napisał Marcin Wiącek.
Projektu ustawy o zdrowiu psychicznym do kosza?
Na początku grudnia podobne uwagi do projektu ustawy zgłosili specjaliści, którzy spotkali się podczas posiedzenia Komisji Ekspertów ds. Ochrony Zdrowia Psychicznego. Dr Marek Balicki zwrócił uwagę, że projekt jest fragmentaryczny i nie usuwa najważniejszych mankamentów ustawy, wprowadza za to dodatkowe problemy i obciążenia dla lekarzy czy sądów.
W obowiązujących przepisach zakład leczniczy to zestaw środków majątkowych, bez kierownika, a ustawa wymaga, aby to właśnie kierownik zawiadamiał sąd o przyjęciu bez zgody. Ta konstrukcja prowadzi do sprzeczności i chaosu prawnego - powiedział Marek Balicki.
Były minister zdrowia podkreślił też, że wprowadzenie „przesłanki psychologicznej” w kwestii przyjęć do szpitala oraz zastąpienie terminu „osoba chora psychicznie” terminem „osoba z zaburzeniami psychicznymi” może prowadzić do nadużyć.
Źródło:
Ministerstwo Zdrowia, Biuletyn Informacji Publicznej
