RPO apeluje o wytyczne dotyczące zgłaszania o przestępstwie zgwałcenia

Marcin Wiącek podkreślił problem związany z niejednolitymi wytycznymi dotyczącymi informowania o przypadkach gwałtu przez lekarzy. Według niego obecna sytuacja prowadzi do pewnych komplikacji prawnych dla pacjentów i lekarzy.

"Brak jasnych wytycznych prowadzi do wątpliwości w praktyce stosowania przepisów oraz różnicuje sytuacje osób, które zgłaszają się po pomoc medyczną po doświadczeniu przemocy seksualnej – w zależności od tego, czy pomoc jest udzielana w publicznej, czy prywatnej jednostce ochrony zdrowia" – zauważył Wiącek.

Wiącek uważa, że brak jednoznacznych zasad może zniechęcać osoby poszkodowane do zgłaszania się po pomoc medyczną.

"Obawa przed automatycznym wszczęciem postępowania karnego – zwłaszcza w sytuacjach, gdy pacjent nie jest na to gotowy – może prowadzić do unikania wizyt lekarskich. Ma to nie tylko wymiar medyczny, lecz także społeczny, bo osoby po przemocy seksualnej mogą nie otrzymać świadczeń i wsparcia, których pilnie potrzebują (np. tzw. tabletek dzień po, badań na choroby przenoszone drogą płciową)" – podkreślił Wiącek.

Jednym z głównych problemów podkreślanych przez Wiącka jest kolizja dwóch wartości: poszanowania tajemnicy lekarskiej oraz obowiązku zawiadomienia o przestępstwie. Zauważa, że lekarze znajdują się w trudnej sytuacji, gdy muszą wybierać między ochroną danych pacjenta a wymaganiami prawnymi. Wiącek przypomina, że za ujawnienie tajemnicy lekarskiej lekarzowi grozi kara do dwóch lat pozbawienia wolności, podczas gdy za niezawiadomienie o przestępstwie może zostać skazany na karę do trzech lat więzienia.

Wiącek zwraca również uwagę na obowiązek zawiadomienia o poważnych przestępstwach, takich jak zgwałcenie zbiorowe czy przestępstwa przeciwko osobom małoletnim. Wskazuje, że przepis ten prowadzi do nierównego traktowania ofiar przemocy seksualnej w zależności od rodzaju świadczenia, które otrzymują.

"Prowadzi to do sytuacji, w której osoba po doświadczeniu przemocy seksualnej jest traktowana inaczej w zależności od tego, czy stać ją na prywatną opiekę medyczną, czy korzysta z publicznej ochrony zdrowia" – zaznaczył Wiącek.

Rozwiązaniem problemów, z jakimi borykają się poszkodowani oraz lekarze mogą być zmiany w ustawie, stworzenie jednolitych wytycznych oraz poszanowanie autonomii ofiar przemocy seksualnej. Wiącek zaproponował, aby w prawie jasno określić, w jakich przypadkach tajemnica lekarska ustępuje obowiązkowi zgłoszenia przestępstwa. Rzecznik zasugerował również, aby ofiary miały prawo decydować, czy chcą zainicjować postępowanie karne, szczególnie w mniej poważnych przypadkach.