USG 3D, 4D i 2D: kiedy i w jakim celu wykonuje się ginekologiczne badania USG? Jak się do nich przygotować?

USG 3D, 4D i 2D należy do standardowych badań wykorzystywanych w diagnostyce ginekologicznej i położniczej. Metoda ta jest bezpieczna, bezbolesna i nieinwazyjna, a przy tym – cechuje się dużą dokładnością, zwłaszcza w przypadku badania wykonywanego dopochwowo, czyli transwaginalnie.

USG 3D i 4D działa na tej samej zasadzie, co tradycyjne badanie, generujące obraz dwuwymiarowy. Piezoelektryczny przetwornik generuje fale ultradźwiękowe o natężeniu nieszkodliwym dla ludzkiego organizmu, które są przesyłane w głąb badanego obszaru. Jeżeli na drodze fal pojawi się przeszkoda, zostają one odbite. Przetwornik odbiera fale, które następnie przetwarza aparatura. W ten sposób powstaje widoczny na monitorze obraz narządów, występujących między nimi granic, przerw w tkankach, pęcherzyków powietrza, obszarów wypełnionych płynem, zwapnień i ciał obcych. W odróżnieniu od badań generujących obraz dwuwymiarowy, USG 3D pozwala na wygenerowanie trójwymiarowego obszaru badanego obrazu. W sytuacji, gdy badanie służy ocenie stanu płodu, rodzice widzą na monitorze obraz dziecka, który do złudzenia przypomina zdjęcie. Taki sam efekt daje USG 4D, jednak ta metoda pozwala też na zobrazowanie ruchów dziecka.

USG Dopplera umożliwia dodatkowo wykonanie oceny przepływu krwi w naczyniach krwionośnych. W tym badaniu wykorzystywane jest zjawisko przemieszczania się fal ultrasonograficznych do głowicy aparatu. Badanie pozwala zobrazować przyspieszenie oraz spowolnienie przepływu krwi, jak również jej cofanie się na skutek niedomykania zastawek żylnych. 

USG 3D i pozostałe badania ultrasonograficzne wykorzystywane w ginekologii, wykonuje się w celach profilaktycznych, diagnostycznych (w przypadku wystąpienia objawów, wskazujących na schorzenie ginekologiczne) oraz w celach kontrolnych w okresie ciąży i po porodzie. Wskazaniem do przeprowadzenia badania są następujące przypadki:

• krwawienia z pochwy, które nie mają związku z miesiączką,
• obfite krwawienie miesiączkowe,
• zaburzenia cyklu menstruacyjnego,
• występujący nagle ból w obszarze podbrzusza,
• zanik krwawienia miesiączkowego niemający związku z menopauzą,
• problemy z zajściem w ciążę,
• problemy z donoszeniem ciąży,
• torbiele jajnika,
• podejrzenie wystąpienia PCOS – zespołu policystycznych jajników,
• podejrzenie wystąpienia wad budowy narządów rozrodczych,
• podejrzenie wystąpienia choroby nowotworowej układu rozrodczego,
• podejrzenie wystąpienia ciąży pozamacicznej.

USG dopplerowskie jest wykorzystywane przede wszystkim w rozpoznawaniu chorób nowotworowych, ze względu unaczynienie guzów, jednak nie tylko. Poza różnicowaniem zmian nowotworowych, badanie pozwala na ocenę stanu płodu, stwierdzenie możliwości wystąpienia konfliktu serologicznego, pozwala też na monitorowanie owulacji i na potwierdzenie lub wykluczenie wystąpienia ciąży pozamacicznej.

USG 3D pozwala na uzyskanie przekroju strzałkowego, czołowego i poprzecznego badanego obszaru oraz na oddzielenie błony śluzowej od mięśniówki. Jest stosowane w sytuacjach, w których konieczna jest precyzyjna ocena wad budowy narządów oraz gdy zachodzi konieczność wykonania pomiaru objętości błony śluzowej macicy, np. w diagnozowaniu niepłodności. Przestrzenna ocena unaczynienia macicy ułatwia rozpoznanie guzów tego obszaru, podobnie wygląda to w przypadku rozpoznania zmian onkologicznych w obszarze jajników. USG 3D umożliwia także precyzyjną kontrolę położenia antykoncepcyjnej wkładki wewnątrzmacicznej. USG w ciąży służy ocenie rozwoju dziecka, ocenie łożyska, określeniu ilości płynu owodniowego, a USG transwaginalne – ocenie długości szyjki macicy.

USG 3D, 2D i dopplerowskie może być wykonane metodą transwaginalną oraz przezbrzuszną.

USG transwaginalne charakteryzuje się większą dokładnością i nie wymaga specjalnych przygotowań ze strony pacjentki – pęcherz moczowy nie musi być pełny. Przygotowanie do badania ogranicza się właściwie tylko do zadbania o higienę narządów intymnych.

Ze względu na przebieg badania, metoda ta jest stosowana u kobiet, które mają już za sobą pierwsze współżycie płciowe.

Istnieje bowiem ryzyko przerwania lub uszkodzenia błony dziewiczej w trakcie badania. Jeżeli zachodzi taka konieczność, badanie może być przeprowadzone w dowolnym dniu cyklu. Zaleca się jednak, żeby wybrać dzień po ustaniu krwawienia miesiączkowego, najlepiej 5-10. Badanie w trakcie okresu jest utrudnione, stwarza też ryzyko zakażenia organizmu. W przypadku badania transwaginalnego, lekarz wprowadza w głąb pochwy specjalną sondę, emitującą fale ultradźwiękowe. Jej średnica to 2 cm, więc wykonanie badania nie stwarza dolegliwości bólowych i znacznego uczucia dyskomfortu. Sonda jest zabezpieczona specjalną osłoną oraz nawilżona żelem, który ułatwia jej wprowadzenie.

USG ginekologiczne przezbrzuszne jest stosowane w przypadku kobiet, które jeszcze nie współżyły płciowo. W takim przypadku, wskazane jest wypicie przed badaniem 1,5 litra niegazowanej wody na godzinę przed planowanym badaniem. Wynika to z faktu, że płyn zwiększa przewodnictwo fal i pomaga uzyskać dokładny obraz. Przed badaniem należy unikać spożywania warzyw strączkowych i kapustnych – zgromadzone w jelitach gazy mogą zablokować fale ultradźwiękowe i w konsekwencji – doprowadzić do wystąpienia zniekształceń obrazu. USG ginekologiczne przezbrzuszne może być wykonane w dowolnym dniu cyklu. USG przezbrzuszne polega na umieszczeniu sondy przy dolnym obszarze powłok brzusznych. W obu przypadkach, badanie trwa kilkanaście minut, a wynik jest otrzymywany po jego zakończeniu. 

USG 3D, podobnie jak pozostałe badania ultrasonograficzne, to bezpieczna metoda diagnostyczna, zatem nie ma konieczności zachowywania określonego odstępu czasowego między poszczególnymi badaniami.

Wskazane jest, żeby USG ginekologiczne było wykonywane minimum raz na 2 lata, jednak warto zwiększyć częstotliwość badań profilaktycznych do jednego na rok.

W przypadku niepowikłanej ciąży, należy wykonać minimum 3 badania USG – między 11. a 14. tygodniem, między 18. a 22. tygodniem (USG połówkowe) i między 28. a 32. tygodniem. Szczególnie istotne jest USG połówkowe, które pozwala na dokonanie całościowej oceny rozwoju ciąży i tempa wzrostu dziecka. Badanie połówkowe pozwala też na wykrycie ewentualnych nieprawidłowości w rozwoju płodu. Jeżeli zajdzie taka konieczność, lekarz może zadecydować o wykonaniu kolejnych badań. Badanie USG prenatalne powinno być wykonywane na comiesięcznej wizycie u ginekologa w sytuacji gdy: 

• przyszła mama ukończyła 35. rok życia,
• w kariotypie jednego lub obojga rodziców wystąpiły nieprawidłowości,
• w badaniach między 11. a 14. tygodniem ciąży pojawiły się jakiekolwiek nieprawidłowości,
• przyszła mama wcześniej urodziła dziecko z wadami rozwojowymi lub genetycznymi.

Kiedy bezpiecznie zajść w kolejną ciążę?