Szczepienie HPV dla dorosłych – czy ma sens? Kiedy szczepionka jest darmowa, a kiedy trzeba za nią zapłacić i ile? Wyjaśniamy

Osoba dorosła może zaszczepić się przeciwko wirusowi HPV. W przypadku wskazań dotyczących wszystkich szczepionek dostępnych w Polsce określono tylko dolną granicę wieku, jaką jest 9. rok życia.

Zdaniem ekspertów szczepienie przeciw wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV) nie zawsze ma jednak sens. W informacjach zawartych na portalu NIZP – PIB powołują się oni na opinię amerykańskiego Komitetu Doradczego ds. Szczepień (ACIP).

Zobacz też: Szczepienia HPV – zmiana zaleceń WHO

Według niej podanie szczepionki jest wskazane u nastoletnich dziewcząt i chłopców w wieku 11-12 lat, natomiast jako szczepienie wychwytujące (zaległe) – w wieku do 26 lat. Jednocześnie odniesiono się do tej kwestii w przypadku osób starszych.

„Eksperci Komitetu ACIP nie zalecają rutynowego szczepienia osób w wieku 27-45 lat. Wskazują, że można rozważyć szczepienie w tej grupie wieku, w wybranych przypadkach, przy czym decyzja powinna być podjęta wspólnie z pacjentem po przedstawieniu ewentualnych korzyści, ale i ograniczonej skuteczności szczepienia” – czytamy na rządowej stronie Szczepienia Info.

Dlaczego tak jest? Jak rekomenduje WHO, optymalnym czasem na zaszczepienie się przeciwko wirusowi HPV jest okres przed inicjacją seksualną. Chodzi o to, by organizm nie miał wcześniej kontaktu z wirusem, bo wtedy podanie preparatu jest najskuteczniejsze.

Choć badania sugerują, że skuteczność szczepionek HPV maleje z wiekiem, potwierdzono ją jednak nawet u niektórych osób w wieku 55 lat. Kwestia skuteczności poruszana przez ekspertów zwykle dotyczy efektywności kosztowej, czyli po prostu opłacalności. Mowa o niej w przypadku programów szczepień finansowanych przez państwo. Im młodszy wiek, tym mniej potrzebne jest dawek szczepionki.

Zobacz też: „Spodziewamy się poczwórnej fali zachorowań”. Grypa, RSV, krztusiec i odra – to będzie trudna jesień

Z punktu widzenia zdrowia publicznego szczepionki HPV po prostu nie opłaca się podawać jej osobom, które ukończyły 25 lat. To nie znaczy jednak, że zakupiona na własny koszt szczepionka nie zadziała. Do podania jej w starszym wieku, nawet do 45. roku życia, nie ma przeciwwskazań poza ciążą.

Osoby z pozytywnym wynikiem testu na wirusa brodawczaka ludzkiego też mogą przyjąć szczepionkę HPV. Nawet jeśli doszło do kontaktu czy nawet zarażenia tym wirusem, jest to jego konkretny szczep. Tymczasem istnieje ponad 200 typów tego wirusa, z których ok. 40 może infekować obszary genitalne, jamę ustną i przełyk, a kilkanaście – potencjalnie wywoływać raka.

Szczepienie może zapewniać ochronę przed pozostałymi rodzajami, a także przed powtórnym zarażeniem. Organizm może bowiem sam wyeliminować tego wirusa. Niezależnie od sytuacji, przed zaszczepieniem dorosłego wykonanie testu na HPV nie jest konieczne.

Choć szczepionka HPV chroni przed powstawaniem zmian przednowotworowych związanych z zakażeniem wirusem brodawczaka (np. kłykcin kończystych), a także rozwojem niektórych nowotworów, niestety ich nie leczy. Wkrótce ma się to jednak zmienić. Jak podała Światowa Organizacja Zdrowia, w opracowaniu jest nowa generacja szczepionki, która ma nie tylko działanie profilaktyczne, ale też leczy osoby zarażone.

Tak naprawdę naukowcy pracują nad 20 różnymi preparatami, które mogą przyczynić się do realizacji celu wyznaczonego przez WHO. Jest nim wyeliminowanie raka szyjki macicy do 2030 r., do którego przyczynia się zarażenie wirusem HPV drogą seksualną przez kobiety.

„Terapeutyczne szczepionki przeciwko HPV mogą stanowić katalityczną innowację [...], zwiększającą możliwości dla milionów kobiet, które już zaraziły się wirusem HPV, i zmniejszającą ryzyko zachorowania na raka zagrażającego życiu w przyszłości” – podaje Światowa Organizacja Zdrowia.

Szczepienia na HPV są refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia do 18. roku życia. Osoby starsze muszą już zapłacić za szczepionkę samodzielnie, a to niemały koszt.

Dostępne w Polsce preparaty to Cervarix (szczepionka dwuwalentna), Gardasil (czterowalentna) oraz Gardasil 9 (dziewięciowalentnej). Walentność oznacza przy tym liczbę genotypów wirusa uwzględnionych w szczepionce ochronnej. Jak podaje portal Gdzie Po Lek, Gardasil nie jest obecnie dostępny w aptekach. Natomiast ceny pozostałych wyrobów są trzycyfrowe.

Koszt szczepionki na HPV Cervarix to 278,78 zł, przy czym osobom dorosłym przysługuje refundacja tego preparatu, dzięki której kosztuje 50 proc. tej kwoty (ok. 140 zł). Ceny Gardasilu-9 wynoszą od 395 zł do ok. 742 zł.

„Szczepionka jest dostępna bezpłatnie dla wszystkich dzieci od 9. do 18. roku życia. Szczepienia są całkowicie dobrowolne, a decyzje w ich sprawie podejmują rodzice lub opiekunowie po konsultacji z lekarzem” – informuje portal na gov.pl.

Zobacz też: Szczepienia HPV w szkołach od 1 września 2024 r.

Natomiast najlepszy wiek na szczepienie dziecka to 12.-13. rok życia. Aby zapisać nastolatka na szczepienie przeciw HPV, można umówić wizytę w przychodni POZ, przez infolinię pod numerem 800 100 101w godzinach od 8:00 do 18:00 przez7 dni w tygodniu bądź poprzez Internetowe Konto Pacjenta (IKP). W ramach programu darmowych szczepień niepełnoletni mogą skorzystać ze szczepionki Cervarix lub Gardasil 9.

Z zakażeniem szczepami wirusa HPV wywołujące raka (typami onkogennymi) związanych jest ponad 90 proc. przypadków raka szyjki macicy u kobiet oraz do 70 proc. zachorowań na raka pochwy i sromu. U mężczyzn onkogenny HPV nawet w 60 proc. przypadków może wywoływać raka prącia.

Zakażenie HPV o obu płci może doprowadzić także do rozwoju raka głowy i szyi – związane z nim jest ok. 30 proc. przypadków raka gardła, nasady język czy krtani oraz 90 proc. zachorowań na raka odbytu.

Według amerykańskich Centrów Kontroli i Prewencji Chorób (CDC) kobiety mogą odnieść większe korzyści w ochronie przed tymi nowotworami w związku ze szczepieniem HPV, gdy podana jest szczepionka 9-walentna.

Źródła:

• Czy osoba dorosła może zaszczepić się przeciw HPV? Szczepienia Info

• Bezpłatne szczepienia przeciw HPV Szczepienia Info

• Szczepienie na HPV dla dorosłych – kto i kiedy może się zaszczepić MSD

• Vaccines to treat human papillomavirus could be a significant innovation in the fight against cervical cancer World Health Organization

• Czym kierować się przy wyborze szczepionki przeciwko HPV? Medycyna Praktyczna