Ślinotok – możliwe przyczyny i wskazania do wizyty u lekarza. Jak leczyć nadmierne wydzielanie śliny?

Ślinotok – możliwe przyczyny

Ślinotok to nadmierne wydzielanie śliny, które może mieć przyczyny zarówno wewnętrzne, jak i zewnętrzne. Do tych drugich należy na przykład reakcja na określone zapachy czy wygląd potraw, a nawet na samą myśl o jedzeniu. Nadmierne wydzielanie śliny może także zdarzyć się po zjedzeniu ostro przyprawionych czy kwaśnych potraw.

Do czynników wewnętrznych wywołujących ślinotok zalicza się choroby jamy ustnej, przełyku i gardła, choroby o podłożu neurologicznym, przyjmowanie niektórych leków oraz zatrucia pokarmowe – są to najczęstsze przyczyny nadmiaru śliny.

Ślinotok pojawia się przy wielu schorzeniach jamy ustnej, takich jak: afty i inne podrażnienia, nadżerki oraz owrzodzenia błon śluzowych, przy opryszczkowym i wrzodziejącym zapaleniu jamy ustnej (objawy dodatkowe to nieprzyjemny zapach z ust i podwyższona temperatura), ropowicy jamy ustnej oraz przy zmianach nowotworowych w obrębie jamy ustnej (np. raku policzka, języka czy dna jamy ustnej). Ślinotok pojawia się także przy nowotworach złośliwych przełyku, gardła i krtani.

Nadmierne wydzielanie śliny jest jednym z objawów refluksu żołądkowo-przełykowego, czyli cofania się treści żołądkowej do przełyku. Ślinotok w tym przypadku pojawia się zwłaszcza po posiłkach; towarzyszą mu takie symptomy jak zgaga, mdłości i kwaśny smak w ustach oraz ból w górnej części jamy brzusznej.

Przyczyną ślinotoku może być także ciało obce, które utkwiło w gardle lub przełyku. Stan ten jest szczególnie niepokojący u dzieci, które mają tendencję do połykania małych przedmiotów. Utkwienie ciała obcego w przełyku lub gardle może być nawet powodem uduszenia się, dlatego należy jak najszybciej w takim przypadku zgłosić się na pogotowie lub w miarę możliwości samodzielnie spróbować usunąć powodujący ślinotok przedmiot (np. spowodować jego wykrztuszenie).

Ślinotok to także objaw pojawiający się przy chorobach neurologicznych, takich jak: porażenie mózgowe, epilepsja (padaczka), stwardnienie zanikowe boczne oraz choroba Parkinsona.

Możliwą przyczyną nadmiernego wydzielania śliny jest również zatrucie pokarmowe. W tym przypadku zazwyczaj pojawiają się też inne objawy, takie jak: wymioty, biegunka, podwyższona temperatura oraz ból brzucha. Ślinotok jest charakterystyczny dla zatrucia pestycydami, trującymi owocami i grzybami, lekami, środkami czyszczącymi o odczynie kwaśnym i zasadowym oraz pokarmowych zatruć bakteryjnych.

Nadmierne wydzielanie śliny pojawia się także w przebiegu wirusowych chorób zakaźnych, takich jak: mononukleoza i ospa wietrzna, choć nie u wszystkich chorych musi ono wystąpić.
Ślinotok jest natomiast charakterystyczny dla choroby Wilsona (schorzenie o podłożu genetycznym), która polega na zaburzeniu metabolizmu miedzi, która gromadzi się w wątrobie i powoli zatruwa organizm.

Bardzo poważną chorobą odzwierzęcą powodującą ślinotok jest wścieklizna. Jeśli zachodzi podejrzenie, że powodem nadmiernego wydzielania śliny jest pogryzienie przez zwierzę chore na wściekliznę, rokowania są na ogół złe (to dlatego po pogryzieniu przez dzikie lub nieszczepione zwierzę należy jak najszybciej podać szczepionkę na wściekliznę).
Inną chorobą odzwierzęcą powodującą ślinotok jest pryszczyca, którą można zarazić się, pijąc surowe mleko pochodzące od chorego zwierzęcia, a nawet tylko głaszcząc je. Choroba ta na szczęście nie jest groźna i zazwyczaj ustępuje po upływie 2 tygodni.
Leki wywołujące ślinotok to przede wszystkim substancje psychoaktywne, na przykład leki przeciwpsychotyczne.
Nadmierne wydzielanie śliny zdarza się także w ciąży. Ślinotok w ciąży ma prawdopodobnie podłoże hormonalne i zwykle towarzyszy odczuwanym przez kobietę mdłościom.

Kiedy zgłosić się ze ślinotokiem do lekarza?

Nadmiar śliny może być objawem ochoty na zjedzenie czegoś smacznego (ślinienie się na widok jedzenia), ale może też być objawem poważnej dolegliwości.

Szczególny niepokój powinna budzić krew w ślinie, problem z przełykaniem śliny oraz gęsta ślina u niemowlaka pojawiająca się w dużej ilości (może to spowodować zakrztuszenie się śliną).

Nadmierne wydzielanie śliny u dzieci pojawia się w czasie ząbkowania i jest to zjawisko naturalne. Natomiast gęsta ślina produkowana w nadmiarze nie jest normalnym stanem i wymaga konsultacji z lekarzem pediatrą.

Do lekarza należy zgłosić się zawsze, gdy oprócz ślinotoku pojawia się uczucie drętwienia jamy ustnej, krew w ślinie, nieprzyjemny zapach z ust lub szczękościsk.

Wizyta u lekarza jest konieczna przy podejrzeniu, że ślinotok spowodowany jest utknięciem w przełyku ciała obcego, a także wówczas, gdy nadmierne wydzielanie śliny spowodowane jest połknięciem substancji toksycznej.

Metody leczenia ślinotoku

Metoda leczenia ślinotoku zależy od przyczyny wywołującej ten objaw. W przypadku chorób podaje się odpowiednie leki lub wdraża bardziej specjalistyczną procedurę (np. chemioterapię w przypadku zmian nowotworowych). Jeśli ślinotok spowodowany jest przyjmowaniem określonych leków, można rozważyć ich zmianę (jednak o tym decyduje lekarz).

W przypadku ślinotoku spowodowanego utkwieniem w gardle lub przełyku ciała obcego należy jak najszybciej je usunąć, ponieważ jego zaleganie może prowadzić do nieprzyjemnych powikłań. Nie należy samemu próbować usuwać ciał obcych, ponieważ w ten sposób możemy bardziej zaszkodzić poszkodowanemu niż pomóc.

Ślinienie się podczas snu (często zgłaszany problem) zazwyczaj nie jest powodem do niepokoju – by mu zapobiec, można na przykład rozważyć zmianę pozycji snu oraz zgubienie zbędnych kilogramów (jedną z najczęstszych przyczyn tego zjawiska jest nadwaga, a także nieodpowiednia dieta i nadużywanie alkoholu).

Natomiast ślinotok w ciąży można złagodzić stosując naturalne metody takie jak herbatka z imbirem.

Należy raz jeszcze podkreślić, że ślinotok nie jest chorobą, a jedynie może być objawem choroby, dlatego trzeba przede wszystkim zdiagnozować jego przyczynę. To samo dotyczy problemów takich jak zbyt lepka ślina, krew w ślinie, biała ślina czy kwaśna ślina.

Brak śliny – przyczyny i konsekwencje zdrowotne

Odrębnym problemem jest brak lub niedobór śliny. Może on być spowodowany przez stres, palenie papierosów oraz nieodpowiednią dietę (nadmierną ilość soli). Brak śliny pojawia się także w wyniku stosowania niektórych leków oraz na przykład po radioterapii. Stan ten jest bardzo niekorzystny dla zdrowia jamy ustnej i może spowodować rozwój grzybicy oraz zmian próchniczych zębów. Ślina pełni w organizmie szereg ważnych funkcji: umożliwia trawienie (zawiera enzym – amylazę ślinową, która wstępnie rozkłada skrobię), umożliwia mówienie i połykanie pokarmów, pozwala czuć smak potraw oraz chroni jamę ustną przed czynnikami chorobotwórczymi, dlatego jej brak jest bardzo niekorzystnym dla zdrowia stanem.
W aptekach dostępna jest sztuczna ślina w tabletkach – jest to jedna z metod szybkiego zaradzenia problemowi niedostatecznej ilości śliny.