Szczepionka na boreliozę jest bezpieczna i skuteczna. To jedyny na świecie preparat, który może chronić przed chorobą od kleszcza

Obecnie nie istnieje szczepionka na boreliozę. Choroba ta z roku na rok staje się coraz bardziej powszechną chorobą odkleszczową, dlatego preparat chroniący przed nią oczekiwany jest z niecierpliwością. Według danych Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego w roku 2021 w Polsce zarejestrowano 12 427 przypadków boreliozy. Natomiast w Stanach Zjednoczonych amerykańskie Centrum Kontroli i Zapobiegania Chorobom (CDC) podaje ok. 480 tys. przypadków tej choroby.

Szczepionkę na boreliozę roboczo nazwaną VLA15 opracował amerykański koncern Pfizer we współpracy z francuską firmą Valneva. Preparat w dotychczasowych badaniach wykazał silną odpowiedź immunologiczną oraz był bezpieczny i dobrze tolerowany.

Najnowsze badania opublikowane w prestiżowym piśmie „The Lancet Infectious Diseases” przeprowadzone przez austriackich naukowców miały na celu ocenę bezpieczeństwa szczepionki na boreliozę z Lyme VLA15 ukierunkowaną na sześć najpowszechniejszych serotypów bakterii Borrelia (OspA 1–6). Badacze odnotowali częstość występowania działań niepożądanych do 85. dnia po szczepieniu u osób, które otrzymały co najmniej jedną dawkę szczepionki.

W badaniu I fazy wzięło udział 179 zdrowych osób w wieku 18-40 lat. Zostali oni przydzieleni losowo do otrzymywania preparatu VLA15 domięśniowo w dawkach 12, 48 oraz 90 μg. Szczepionka okazała się bezpieczna i dobrze tolerowana. Wśród najczęstszych działań niepożądanych wystąpiły tkliwość (84 proc.) i ból w miejscu wstrzyknięcia (67 proc.), ból głowy (45 proc.), nadmierne zmęczenie (25 proc.) i bóle mięśni (25 proc.) Objawy te jednak były łagodne i umiarkowane. Występowały one również częściej u osób, które otrzymały wyższe dawki VLA15 - 48 μg i 90 μg.

Czytaj także: Borelioza wywołuje poważne objawy. Te zioła pomogą w leczeniu choroby od kleszcza. Złagodzą stan zapalny, ból stawów i osłabienie

Obecnie trwa trzecia faza badań klinicznych, która rozpoczęła się rok temu. Bierze w niej udział 6 tys. osób dorosłych i dzieci w wieku od 5. roku życia. Badanie jest przeprowadzane w 50 miejscach na świecie, gdzie borelioza występuje najczęściej. Uczestnicy pochodzą głównie z Europy i Ameryki Północnej, w tym również z Polski, a także Finlandii, Niemiec, Holandii i Szwecji.

– Wraz z rosnącym globalnym wskaźnikiem występowania boreliozy, zapewnienie ludziom nowej opcji ochrony przed tą chorobą jest ważniejsze niż kiedykolwiek – powiedziała dr Annaliesa Anderson, starszy wiceprezes i szefowa działu badań i rozwoju szczepionek w firmie Pfizer.

Jeśli szczepionka VLA15 okaże się skuteczna Pfizer planuje w 2025 roku złożyć wnioski do amerykańskiej Agencji ds. Żywności i Leków (FDA) oraz Europejskiej Agencji Leków (EMA) o dopuszczenie jej do użytku.

VLA15 to nie pierwsza, ale obecnie jedyna opracowywana szczepionka przeciwko boreliozie, która ma szansę stać się skutecznym preparatem chroniącym przed tą groźną chorobą odkleszczową. W 1998 roku amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) zatwierdziła do użytku tzw. rekombinowaną szczepionkę na boreliozę o nazwie LYMErix. Niestety preparat nie sprawdził się i został wycofany w 2002 roku. Do tej pory nie powstała żadna inna szczepionka na boreliozę, dlatego VLA15 jest tak oczekiwanym preparatem, dającym nadzieję na uniknięcie zakażenia boreliozą.

Preparat VLA15 to szczepionka białkowa skierowana przeciwko białku powierzchni zewnętrznej A (OspA) krętka Borrelia burgdorferi, bakterii wywołującej boreliozę.

W ten sposób preparat uniemożliwia bakterii przebywającej w jelitach kleszcza opuszczenie pajęczaka wraz z jego śliną i zarażenie człowieka. W 2 fazie badań preparat VLA15 spowodował pojawienie się neutralizujących przeciwciał wobec białka A bakterii już w miesiąc po jego podaniu. Natomiast miano przeciwciał u wszystkich uczestników spadło po 18 miesiącach od szczepienia, co potwierdziło konieczność zastosowania dawki przypominającej.

Szczepionka VLA15 była dobrze tolerowana przez wszystkich uczestników poprzednich badań oraz wykazała silną odpowiedź immunologiczną. Wśród niepożądanych objawów poszczepiennych jakie zgłaszali uczestnicy 2 fazy badań pojawiły się jedynie bolesność w miejscu wstrzyknięcia, bóle mięśni i gorączka.

Uczestnicy otrzymają trzy dawki VLA15 lub placebo z soli fizjologicznej jako pierwszą serię szczepień w okresie od pięciu do dziewięciu miesięcy, a następnie po roku jedną dawkę przypominającą.

Borelioza to choroba wywoływana przez bakterie Borrelia burgdorferi, które przenoszą kleszcze (Ixodida). Bakterie te bytują w jelitach pajęczaka, a do organizmu człowieka przedostają się przez jego ślinę. Przeniesienie ich na człowieka zajmuje więc trochę czasu, dlatego im szybciej usuniemy kleszcza, tym mniejsze ryzyko, że zostaniemy zarażeni. Niestety ugryzienia kleszcza można nie poczuć, ponieważ w ślinie ma on również substancje znieczulające. Dzięki temu może on pozostawać wbity w skórę przez długi czas.

Częstym, ale nie zawsze występującym pierwszym objawem boreliozy jest rumień wędrujący, który pojawia się w miejscu ugryzienia ok. 1-2 tygodnie po kontakcie z pajęczakiem. Rumień powiększa się, dlatego nazywany jest wędrującym. Dzięki niemu możemy rozpoznać tę chorobę i podjąć odpowiednie leczenie dość wcześnie. Inne objawy boreliozy są niespecyficzne i mogą nie nasunąć podejrzeń dotyczących boreliozy, a są to:

• gorączka,
• ból głowy,
• zmęczenie,
• dreszcze,
• ból stawów,
• bóle mięśni,
• lekka sztywność karku.

Zobacz też: Jak zrobić badania na boreliozę na NFZ? Jest to możliwe, ale skierowania nie wystawi lekarz rodzinny

Nierozpoznana choroba rozwija się i może wywoływać poważniejsze objawy takie jak zapalenie stawów, zapalenie serca, nerwobóle, osłabienie mięśni twarzy, a nawet zapalenie mózgu i rdzenia kręgowego. Obecnie jedyną profilaktyką boreliozy jest unikanie kontaktu z kleszczami, a w przypadku ugryzienia pajęczaka, jak najszybsze usunięcie go. Szczepionka na boreliozę daje więc ogromne nadzieje na skuteczną i bezpieczną ochronę przeciwko tej chorobie.