Szczepionka na półpasiec jest już dostępna w Polsce. Skorzystaj, aby uchronić się przed tą groźną chorobą. Kto i jak może się zaszczepić?

Półpasiec to wirusowa choroba zakaźna, którą wywołuje wirus ospy wietrznej (VZV - Varicella Zoster Virus). Po zakażeniu się VZV i przechorowaniu ospy wietrznej wirus ten pozostaje już na zawsze w organizmie uśpiony w zwojach nerwowych. Na skutek osłabienia odporności może się reaktywować i wywołać objawy półpaśca. Taka sytuacja może nastąpić wiele lat po przechorowaniu ospy i zwykle dotyczy osób po 50. roku życia, ponieważ funkcje układu immunologicznego słabną wraz z wiekiem.

Sprawdź: Szczepionka na półpasiec z refundacją od 1 stycznia 2024 r.

Należy pamiętać, że półpaścem nie da się zarazić, ale można zarazić się wirusem ospy wietrznej również w wieku dorosłym. Dotyczy to osób nieuodpornionych na wirusa, czyli takich które nie chorowały na ospę w dzieciństwie lub nie są zaszczepione przeciw ospie wietrznej. Mogą się one zarazić VZV poprzez kontakt z płynem surowiczym z wykwitów osoby chorej na półpasiec lub ospę.

Ponieważ wirus pozostaje w stanie latencji (uśpienia) w zwojach nerwowych w chwili znacznego osłabienia odporności aktywuje się i atakuje układ nerwowy. Początkowo pojawiają się bardzo silne nerwobóle, może wystąpić także gorączka i ogólne osłabienie. Następnie wzdłuż przebiegu nerwu na skórze pojawiają się bolesne, ropne, sączące się wykwity.

Początkowo wysypka może przypominać wyprysk alergiczny lub pęcherzyki ospy wietrznej. Zmiany występują zwykle po jednej stronie tułowia, a czasami na twarzy lub rękach, jednak nie pojawiają się poniżej pasa (stąd nazwa półpasiec).

Półpasiec często uznawany jest za łagodną chorobą, tymczasem nie należy go ignorować, ponieważ jego objawy mogą być bardzo uciążliwe i bolesne, a w następstwie choroby mogą wystąpić także poważne powikłania. Najbardziej niebezpieczną postacią choroby jest półpasiec oczny, który atakuje gałązki oczne nerwu trójdzielnego. W jego przebiegu występuje owrzodzenie rogówki oka. Może dojść również do owrzodzenia przewodu słuchowego, a nawet porażenia nerwu twarzowego.

Ze względu na cięższy przebieg kliniczny i towarzyszący chorobie przewlekły nerwoból, półpasiec uważany jest za większy problem zdrowotny niż ospa wietrzna. Szacunkowe dane wskazują, że wśród osób, które chorowały na ospę wietrzną ok. 1/3 zachoruje na półpaśca, a wśród nich kolejne 1/3 będzie chorowało z objawami długotrwałego bolesnego półpaśca. Wyzwaniem jest wtedy leczenie bólu - czytamy na stronie Państwowego Zakładu Higieny.

Półpasiec dotyczy zwykle osób starszych po 50. roku życia lub osób dorosłych z osłabioną odpornością. W przypadku obu tych grup osób przebieg choroby jest cięższy, a leczenie dodatkowo utrudnione przez towarzyszące im choroby przewlekłe oraz inne terapie.

Szczepienie przeciwko półpaścowi wskazane jest przede wszystkim osobom najbardziej narażonym na zachorowanie. Są to głównie osoby starsze, ale też dorośli z zaburzeniami odporności chorujący np. na nowotwory, choroby autoimmunologiczne takie jak toczeń czy AIDS, zakażone wirusem HIV czy osoby po przeszczepach przyjmujące leki immunosupresyjne (osłabiające działanie układu odpornościowego, który mógłby odrzucić przeszczep).

Szczepienie przeciw półpaścowi wskazane jest dla:

• osób w wieku 50 lat i starszych,
• osób dorosłych powyżej 18. roku życia z osłabioną odpornością narażonych na zachorowanie na półpasiec.

Szczepionka jest wskazana do profilaktyki półpaśca oraz neuralgii półpaścowej (długotrwały ból nerwu występujący po przebytym półpaścu) u osób, które miały kontakt z wirusem ospy wietrznej. Nie jest natomiast wskazana do profilaktyki ospy wietrznej.

Podawane są 2 dawki szczepionki we wstrzyknięciu domięśniowym w odstępie 2 miesięcy. Drugą dawkę można podać także później, ale w odstępie nie dłuższym niż 6 miesięcy od 1. dawki.

W polskich aptekach od marca dostępna jest pierwsza szczepionka przeciw półpaścowi o nazwie Shingrix przeznaczona do stosowania w profilaktyce półpaśca (łac. herpes zoster, HZ) oraz neuralgii popółpaścowej (ang. post-herpetic neuralgia, PHN) u osób dorosłych w wieku 50 lat i starszych oraz u osób w wieku 18 lat i starszych o zwiększonym ryzyku zachorowania na półpasiec. Od czasu pierwszej rejestracji w 2017 r., szczepionka Shingrix została dopuszczona do obrotu w ponad 40 krajach (w UE w marcu 2018 r.).

Shingrix to pierwsza szczepionka przeciwko półpaścowi zawierająca rekombinowany inaktywowany antygen w połączeniu ze specjalnym systemem adiuwantowym, dzięki czemu generuje swoistą, silną i trwałą odpowiedź immunologiczną. Szczepionka zawiera:

• antygen – białko (glikoproteinę E) wirusa ospy wietrznej i półpaśca uzyskane metodą rekombinacji, które pobudza organizm do wytworzenia przeciwciał,
• adiuwant – substancję wzmacniającą odpowiedź odpornościową na szczepionkę.

Szczepionka skuteczne w zapobieganiu zachorowaniom na półpasiec do 10 lat od szczepienia. Do najczęściej zgłaszanych niepożądanych objawów poszczepiennych należały:

• ból w miejscu wstrzyknięcia,
• bóle mięśni,
• zmęczenie,
• ból głowy.

Większość reakcji, zarówno miejscowych, jak i ogólnoustrojowych, miała nasilenie łagodne do umiarkowanego, a reakcje te były krótkotrwałe (1-3 dni).

Szczepienie przeciwko półpaścowi jest szczepieniem zalecanym, nie obowiązkowym, w związku z tym nie jest refundowane i jest ono pełnopłatne. Obecnie cena jest wysoka i szczepionka przeciwko półpaścowi kosztuje ok. 900 zł.

Aby się zaszczepić należy udać się do lekarza Podstawowej Opieki Zdrowotnej i uzyskać receptę na szczepionkę Shingrix. Po jej wykupieniu w aptece należy zapisać się na szczepienie w ośrodku lub placówce medycznej, w której wykonywane są szczepienia i przyjąć 2 dawki preparatu w odstępie 2 miesięcy lub dłuższym, ale nie przekraczającym 6 miesięcy od podania 1. dawki.