Krwiak mózgu - objawy, rodzaje, diagnostyka i leczenie krwiaków mózgu

Krwiak mózgu wiąże się z wylewem krwi z uszkodzonych naczyń krwionośnych. Za ryzyko związane z doznaniem krwiaka mózgu odpowiada jego lokalizacja. Mózg, jako niezwykle delikatna struktura, jest chroniony wieloma barierami. W wyniku urazu może dojść do uszkodzenia naczyń krwionośnych i utworzenia krwiaka, który uciska mózg i powoduje jego postępujące uszkodzenia. Podstawowa kwalifikacja obejmuje następujące typy krwiaków mózgu:

• Krwiak nadtwardówkowy (haematoma epidurale)
  Krew, która wylała się z naczyń, gromadzi się pomiędzy kością czaszki a oponą twardą, rzadziej pomiędzy kośćmi kręgosłupa a oponą twardą. Około 1-3 proc. urazów czaszki kończy się powstaniem tego typu krwiaka. Krew pochodzi głównie z naczyń oponowych, które ulegają rozerwaniu. Około 60 proc. krwiaków nadtwardówkowych klasyfikuje się do leczenia zachowawczego (warunkiem jest grubość mniejsza niż 15 mm, a także dobry ogólny stan chorego).

• Krwiak podtwardówkowy (haematoma subdurale)
  Ten rodzaj krwiaka śródczaszkowego stanowi aż 80 proc. wszystkich przypadków krwiaka mózgu. W 30-50 proc. towarzyszy złamaniom czaszki, a wszystkie wynikają z ciężkiego uszkodzenia głowy. Przestrzeń podtwardówkowa leży pomiędzy oponą twardą a pajęczynówką. To właśnie tam gromadzi się krew, głównie wskutek przerwania żył górnych mózgu. Krwiaki podtwardówkowe dzieli się ze względu na czas, jaki mija od urazu do pierwszych objawów. Jeśli jest to mniej niż 3 dni, krwiak nazywa się ostrym, mniej niż 20 dni - podostrym, a jeśli objawy wystąpią po więcej niż 21 dniach, krwiak jest przewlekły.

• Krwiak podpajęczynówkowy (haemorrhagia subarachnoidalis)
  Przestrzeń, w której znajduje się krew, jest zlokalizowana pomiędzy pajęczynówką a oponą miękką (bezpośrednio zrośniętą z mózgiem). Zwykle krwawienie następuje w wyniku pęknięcia tętniaka mózgu lub jako następstwo ciężkiego urazu. Wylew podpajęczynówkowy jest rodzajem udaru mózgu i prowadzi do bardzo poważnych powikłań. Niemal połowa przypadków kończy się śmiercią pacjenta. Do oceny powagi stanu pacjenta i nasilenia objawów stosuje się pięciostopniową skalę Boterella.

Krwiak mózgu może wywołać objawy zaraz po urazie lub nawet w kilka, kilkanaście dni po nim. Ta ostatnia sytuacja dotyczy głównie krwiaków podtwardówkowych przewlekłych. Czaszka nie jest elastyczna, w związku z czym krew wypływająca z naczyń z czasem zaczyna uciskać mózg, sprawiając, że krwiak w głowie ujawnia się poprzez specyficzne dolegliwości. Nie wszystkie wymienione objawy muszą wystąpić w każdym przypadku.

Krwiaki nadtwardówkowe:

• Najczęściej utrata przytomności w wyniku urazu.
• Po odzyskaniu przytomności przejaśnienie świadomości przez kilka do kilkunastu minut.
• Poszerzenie źrenicy po stronie, gdzie powstał krwiak.
• Objawy ucisku na pień mózgu.Zespół nadciśnienia wewnątrzczaszkowego (ból głowy, wzrost ciśnienia krwi, spowolnienie akcji serca, pogorszone widzenie, zaburzenia świadomości, nudności i wymioty, zaburzenia równowagi, sztywność karku).
  Śpiączka.

Krwiaki podtwardówkowe

• Niedowład lub porażenie połowiczne.
• Zaburzenia chodu i mowy.
• Poszerzenie źrenicy po stronie urazu i brak jej reakcji.
• Zaburzenia świadomości.
• Spowolnienie tętna.
• Napady padaczkowe.
• Ból głowy.
• Nudności i wymioty.
• Spowolnienie psychoruchowe.

Objawy krwiaka przewlekłego mogą być nieznaczne lub przez długi czas wcale nie występować.

Krwiaki (krwotoki) podpajęczynówkowe

• Ostry, niezmiernie silny ból głowy (często pulsujący w stronę potylicy).
• Wymioty.
• Poczucie zdezorientowania.
• Utrata świadomości.
• Sztywność karku (około 6 godzin po rozpoczęciu krwawienia).
• Światłowstręt.

Krwiak mózgu bardzo często wymaga natychmiastowej interwencji chirurga. Gdy objawy krwiaka mózgu są jednoznaczne, rozpoznanie stawia się już w trakcie operacji. W diagnostyce stosuje się także badania obrazowe, głównie tomografię komputerową i rezonans magnetyczny. Przy krwotokach podpajęczynówkowych lekarz zleca także pobranie i badanie płynu mózgowo-rdzeniowego. Angiografia tętnic mózgowych pozwala określić źródło krwawienia. Zwykle jednak brakuje czasu na drobiazgową diagnostykę, ponieważ z każdą minutą postępują uszkodzenia mózgu chorego i jego życie jest coraz bardziej zagrożone.

Krwiak mózgu poddaje się leczeniu operacyjnemu. Trepanacja czaszki i odbarczenie krwiaka są konieczne, by uratować życie pacjenta i możliwie ograniczyć rozległość uszkodzeń mózgu. Gdy źródłem krwawienia jest pęknięty tętniak, zakłada się na niego specjalny klips lub sprężynkę hamującą wypływ krwi.

Leczenie zachowawcze, monitorowanie stanu pacjenta i czekanie, aż krwiak się wchłonie, jest skuteczne i możliwe bardzo rzadko, tylko w łagodnych postaciach krwiaka podtwardówkowego.

Krwiak mózgu może doprowadzić do wielu powikłań i uszkodzeń. Zwłaszcza po wylewie podpajęczynówkowym chorzy cierpią z powodu różnorodnych dolegliwości neurologicznych. Gdy uda się już uratować życie pacjenta, zwykle czeka go długa rehabilitacja. Jej dobór zależy od rodzaju uszkodzeń – mogą to być zaburzenia mowy, niedowłady, paraliż, zaburzenia widzenia. Zabiegi rehabilitacyjne dążą do przywrócenia możliwej sprawności ruchowej, a także psychologicznej (na przykład poprzez ćwiczenia wspomagające procesy poznawcze - pamięć, uwagę).

Antybiotyki - kiedy szkodzą, a kiedy pomagają?