Spis treści
Jak rozpoznać czernidłka kołpakowatego i gdzie go szukać?
Czernidłak kołpakowaty (Coprinus comatus), w Polsce znany jest także jako psia bedłka lub betka, psi grzyb, gnojówka, gnojak lub kapelusznik. Za granicą doczekał się przydomków: kudłata grzywa i peruka prawnika. To grzyb, który choć wygląda jak trujący, jest jadalny – ale tylko pod warunkiem, że zbierzemy wyłącznie młode owocniki.
Wyróżnia go biały kapelusz o ochrowym czubku, pokryty włóknistymi łuskami, na początku cylindryczny, a później dzwonkowaty. Osiąga wysokość od 5 do 10 cm, a szerokość – od 3 do 6 cm. U dojrzałego owocnika kapelusz pęka promieniście, a jego brzegi się odginają. Następnie w ciągu kilku godzin całość rozpływa się w czarną ciecz, z której kiedyś robiono atrament.
Blaszki grzyba najpierw są białe, a później przybierają barwę fioletową, aby ostatecznie sczernieć. Trzon czernidłaka kołpakowatego jest cylindryczny i pustawy, jego długość sięga od 10 do 20 cm, a grubość – od 8 do 12 cm. Miąższ jest biały, soczysty, ma przyjemny, delikatny zapach i smak.
Spotkać go można od kwietnia do listopada, zazwyczaj w kępach na terenach ogrodów, parków, ale także na łąkach i przy leśnych ścieżkach. Można pomylić go z czernidłakiem pospolitym, który ma ciemniejszy, szarawy kapelusz, pokryty bruzdami. Młode okazy są jadalne po ugotowaniu, ale wywołują zatrucie pokarmowe i silne bóle po spożyciu alkoholu. Zawarta w nich kopryna blokuje rozkład aldehydu octowego do kwasu octowego, co powoduje zatrucie organizmu aldehydem.
Czernidłak kołpakowaty jest natomiast uprawiany jako grzyb spożywczy w Japonii, Chinach i innych krajach azjatyckich, choć w niektórych krajach Europy wciąż nie klasyfikuje się go prawnie jako grzyb jadalny.
Właściwości zdrowotne i skład kapelusznika
Psi grzyb ceniony jest na całym świecie nie tylko z uwagi na swój smak, ale przede wszystkim ze względu na właściwości odżywcze. W Chinach zużywa się 139 tys. ton tego grzyba rocznie (dane z 2019 r.).
Czernidłak kołpakowaty ceniony jest za wysoką zawartość nie tylko błonnika, ale też białka. Jak wykazały badania, jego całkowita ilość jest wyższa niż w produktach spożywczych, takich jak jęczmień, ziarno amarantusa, kukurydza, ryż, dziki ryż czy pszenica.
Warto także podkreślić, że białko kapelusznika jest wysokostrawne. Stwierdzono, że 2 g białka z tych grzybów jest równe 1 g białka mięsnego. Dlatego, jak podają autorzy polskiego badania opublikowanego w „Phytotherapy Research”, w Europie Wschodniej grzyby były nazywane „mięsem leśnym” lub „mięsem dla ubóstwa”.
Badacze zwracają też uwagę na to, że skład chemiczny grzybów zależny jest m.in. od ich pochodzenia i stanu środowiska, w którym rosły. Czernidłaki kołapkowate są bogate w różnego rodzaju substancje biologicznie czynne i ich metabolity o wielu różnych właściwościach. Niektóre z tych związków stwierdzono tylko w grzybach uprawnych, podczas gdy inne występowały jedynie w grzybach dzikich.
Psi grzyb jest źródłem składników mineralnych, w tym potasu i magnezu, a także wapnia, żelaza i manganu. Aminokwasami o największym stężeniu są kwas glutaminowy i alanina. Wśród antyoksydantów fenolowych największą zawartość stwierdzono dla kwasu chinowego i kwercetyny.
Na co może pomóc czernidłak kołpakowaty? Kto powinien go unikać?
Zgłoszono wiele działań prozdrowotnych czernidłaka kołapkowatego. Część z nich udało się już potwierdzić, inne nadal badane są przez naukowców. Ze względu na bogaty skład biologiczny kapeluszniki mają działanie:
- przeciwutleniające,
- przeciwnowotworowe,
- przeciwzapalne,
- przeciwcukrzycowe,
- przeciwwirusowe,
- przeciwgrzybicze,
- przeciwbakteryjne,
- przeciwandrogenne,
- ochronne dla wątroby,
- hamujące acetylocholinoesterazę, a więc przeciwdemencyjne.
W tradycyjnej medycynie chińskiej jest stosowany w leczeniu cukrzycy, chorób układu krążenia oraz zaburzeń trawienia.
Jedzenia czernidłaka kołpakowatego i jego przetworów powinny unikać osoby z alergią na grzyby, a także cierpiące na atopowe zapalenie skóry, ponieważ może dojść do zaostrzenia objawów choroby.
Ze względu na możliwość pomylenia psiego grzyba z gatunkami niejadalnymi, z jego spożycia powinny zrezygnować osoby z grupy podwyższonego ryzyka, czyli starsze, z obniżoną odpornością oraz dzieci do 12 r.ż.
Jak spożywać psiego grzyba? Pamiętaj, że liczy się czas
Należy pamiętać, że jedynie młode, zamknięte owocniki czernidłaka kołpakowatego nadają się do jedzenia i mają właściwości zdrowotne. Ponieważ bardzo łatwo się psują, powinny być spożywane, przetwarzane lub mrożone w ciągu 4-6 godzin od zbioru. Można je panierować i smażyć jak kanie, dusić lub gotować.
Dowiedz się więcej: Jak przyrządzić boczniaki? Pyszne grzyby na rodzinny obiad
Uzupełnij domową apteczkę
kup teraz

Test COVID19, Grypa Ab, Rsv Fluorecare Combo 4 W 1
Test COVID19, Grypa Ab, Rsv Fluorecare Combo 4 W 1
kup teraz

Zestaw plastrów Wodoodpornych FirstAid 20szt Białe
Zestaw plastrów Wodoodpornych FirstAid 20szt Białe
kup teraz

Salvequick My Little Pony Plastry 20 Sztuk
Salvequick My Little Pony Plastry 20 Sztuk
kup teraz

Plastry na odciski Multiplast Odciski x 6 szt
Plastry na odciski Multiplast Odciski x 6 szt
kup teraz

Pharmadoct Plastry Klasyczne 7x2 6x2 4x1 2,5 20szt
Pharmadoct Plastry Klasyczne 7x2 6x2 4x1 2,5 20szt
kup teraz

Zestaw Plastrów Turystycznych 20 szt 8rozmiarów
Zestaw Plastrów Turystycznych 20 szt 8rozmiarów
kup teraz

Plastry Dla Dzieci Z Opatrunkiem Na Rany 10 Sztuk
Plastry Dla Dzieci Z Opatrunkiem Na Rany 10 Sztuk
kup teraz

Apteo Plaster tkaninowy z opatrunkiem 1m x 8cm
Apteo Plaster tkaninowy z opatrunkiem 1m x 8cm
kup teraz

Test COVID19, Grypa Ab, Rsv Fluorecare Combo 4 W 1
Test COVID19, Grypa Ab, Rsv Fluorecare Combo 4 W 1
kup teraz

Test COVID-19 antygenowy wymazowy SARS-CoV-2, 1szt
Test COVID-19 antygenowy wymazowy SARS-CoV-2, 1szt
kup teraz

Szybki test antygenowy covid SARS-Cov-2 z nosa 1sz
Szybki test antygenowy covid SARS-Cov-2 z nosa 1sz
kup teraz

Test Antygenowy Wymazowy COVID-19 Oraz Grypa A+b
Test Antygenowy Wymazowy COVID-19 Oraz Grypa A+b
kup teraz

Novativ Alco Control 15 tabletek na kaca
Novativ Alco Control 15 tabletek na kaca
kup teraz

Test COVID-19, Grypa A/b, Rsv, Cordx Combo 4 w 1
Test COVID-19, Grypa A/b, Rsv, Cordx Combo 4 w 1
kup teraz

Frontline Combo Spot-on dla kotów - 6 pipet x 0,5 ml
FRONTLINE COMBO® DLA KOTÓW FRONTLINE COMBO® zapewn…
kup teraz

Test COVID19, Grypa Ab, Rsv Fluorecare Combo 4 W 1
Test COVID19, Grypa Ab, Rsv Fluorecare Combo 4 W 1
kup teraz

Testy pH paskowe 1.0-14.0 pH 80 sztuk w opakowaniu
Testy pH paskowe 1.0-14.0 pH 80 sztuk w opakowaniu
kup teraz

Viscoplast Plastry Wrażliwa Skóra Zestaw 24 szt
Viscoplast Plastry Wrażliwa Skóra Zestaw 24 szt
kup teraz

Taśma Chirurgiczna Medyczna Elastopor 5cmx10m
Taśma Chirurgiczna Medyczna Elastopor 5cmx10m
kup teraz

Opaska Dziana Bandaż Opatrunkowy 10cm x 4m 10 szt.
Opaska Dziana Bandaż Opatrunkowy 10cm x 4m 10 szt.
kup teraz

Bandaż Elastyczny Samoprzylepny Kohezyjny 7,5x4,5m
Bandaż Elastyczny Samoprzylepny Kohezyjny 7,5x4,5m
kup teraz

Bandaż Samoprzypelny elastyczny 7,5cmx4,5m Czerwon
Bandaż Samoprzypelny elastyczny 7,5cmx4,5m Czerwon
kup teraz

Bandaż kohezyjny samoprzylepny YellowBAND 10x4,5m
Bandaż kohezyjny samoprzylepny YellowBAND 10x4,5m
kup teraz

Zestaw Plastrów Dla Aktywnych ACTIVEpro 12szt
Zestaw Plastrów Dla Aktywnych ACTIVEpro 12szt
kup teraz

Apap Ice Chłodzący Plaster Hydrożelowy 2 sztuki
Apap Ice Chłodzący Plaster Hydrożelowy 2 sztuki
kup teraz

Pic AquaBloc plaster wodoodporny Mix 20 sztuk
Pic AquaBloc plaster wodoodporny Mix 20 sztuk
kup teraz

Frontline Combo Spot-on dla kotów - 3 pipety x 0,5 ml
FRONTLINE COMBO® DLA KOTÓW FRONTLINE COMBO® zapewn…
kup teraz

Bandaż Elastyczny Samoprzylepny Kohezyjny 7,5x4,5m
Bandaż Elastyczny Samoprzylepny Kohezyjny 7,5x4,5m
Źródła:
- Dwa oblicza Coprinus comatus – właściwości funkcjonalne i potencjalne zagrożenia Phytotherapy Research
- „Grzyby”, Aurel Deremek, Wydawnictwo „Sport i Turystyka”, Warszawa
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
Dzieje się w Polsce i na świecie – czytaj na i.pl
Rekord zakażeń COVID-19 w roku 2023 - video flesz