Wirusowe zapalenie wątroby typu A - jak przebiega ta choroba?

Wirusowe zapalenia wątroby to grupa chorób wywołanych przez różne odmiany hepatowirusów. Typy chorób są określane literami alfabetu, obecnie od A do G. Różnią je objawy oraz najpopularniejsze drogi zakażenia. Choroby z tej grupy są potocznie nazywane „żółtaczkami”. W sensie medycznym żółtaczka jest jednym z objawów wirusowych zapaleń wątroby, a nie osobną chorobą, jednak nazwa ta bardzo mocno się utarła i przyjęła.

Wirusowe zapalenie wątroby typu A jest często nazywane żółtaczką typu A, żółtaczką pokarmową lub chorobą brudnych rąk. Występuje dziś głównie w krajach ubogich, gdzie system oczyszczania wody pitnej nie jest dostatecznie rozwinięty. W Polsce obecnie prawie nie notuje się przypadków WZW A.

Za tę konkretną chorobę odpowiada wirus zapalenia wątroby typu A, pochodzący z rodziny Picornaviridae. Materiał genetyczny tego wirusa to RNA. Zarażenie następuje drogą oralno-fekalną. Oznacza to, że wirusem można zarazić się poprzez kontakt z chorym lub przez zakażoną żywność, i wodę. Zdarzają się także przypadki zakażenia poprzez kontakt seksualny z osobą chorą, przez używanie tych samych igieł do iniekcji, podczas przetaczania osocza, wykonywania tatuażu, kąpieli w zanieczyszczonej wodzie, zabiegu akupunktury wykonywanego niedezynfekowanymi igłami. Hepatowirus A długo utrzymuje się w środowisku, jedynym warunkiem jest duża wilgotność. Okres jego wylęgania się wynosi 2-6 tygodni. Gdy wirus dostanie się do przewodu pokarmowego, ulega namnożeniu, przedostaje się do krwi, po czym zakaża wątrobę, prowadząc do rozwoju objawów. Okres od 14.-21. dnia przed wystąpieniem objawów do 7. dnia po ich wystąpieniu niesie ze sobą ryzyko zarażenia innych osób.

Objawy charakterystyczne dla WZW A różnią się w zależności od wieku pacjenta. U dzieci poniżej 6. roku życia zakażenie zazwyczaj przebiega całkowicie bezobjawowo. U większości starszych dzieci, nastolatków oraz dorosłych okres inkubacji charakteryzuje się nudnościami, osłabieniem apetytu, objawami grypopodobnymi. W późniejszym okresie (średnio po 7 dniach) występują następujące objawy:

• Bóle stawów.
• Bóle gardła.
• Osłabienie i gorączka.
• Nieżyt górnych dróg oddechowych (u dzieci).
• Bóle brzucha i biegunka.
• Nudności i wymioty.
• Żółtaczka (żółtawy odcień skóry i białek oczu).
• Ciemny mocz i odbarwiony kał.
• Świąd skóry.
• Wstręt do tłustych potraw.
• W końcowym okresie pobolewanie wątroby.

Żółtaczka typu A ma charakter samoograniczający. Oznacza to, że nie dochodzi w jej przebiegu do poważnego uszkodzenia komórek wątroby. Objawy mijają po kilku dniach od pojawienia się zażółcenia skóry i białek. Trzeba jednak wiedzieć, że nieleczone WZW A może spowodować groźne powikłania, w tym:

• Aplazję szpiku.
• Ostrą anemię hemolityczną.
• Nadostre zapalenie wątroby.
• Żółtaczkę cholestatyczną.

Nieleczona żółtaczka pokarmowa może też nawracać. Niemniej śmiertelność przy tej chorobie wynosi zaledwie 0,14 proc. i wiąże się głównie z niewydolnością wątroby u pacjentów starszych i w średnim wieku.

Aby potwierdzić podejrzenie zakażenia wirusem WZW A, wykonuje się badanie krwi - pomiar poziomu enzymów wskaźnikowych wątroby (aminotransferaza asparaginianowa oraz alaninowa) i bilirubiny. W powszechnym zastosowaniu jest także test ELISA, wykrywający przeciwciała przeciwko wirusowi WZW A. Przeciwciała te można wykryć już w okresie inkubacji wirusa, jednak ich stężenie wzrasta najbardziej pomiędzy 2. a 3. tygodniem występowania objawów. Przesłaniem do wykonania dodatkowych badań pod kątem żółtaczki typu A jest stan hiperbilirubinemii, czyli stan, w którym poziom bilirubiny wynosi więcej, niż 17 µmol/l.

Nie istnieje żaden lek, który przyspiesza usuwanie wirusa WZW A z organizmu człowieka. Leczenie jest więc czysto objawowe. Obejmuje odpoczynek i lekkostrawną dietę, która nie obciąża nadmiernie wątroby (dużo węglowodanów niewiele tłuszczów). Ustępowanie wirusowego zapalenia wątroby typu A trwa do 6 miesięcy. Lekarze zalecają także unikanie preparatów, które są metabolizowane w wątrobie oraz alkoholu.

W Polsce WZW A niemal nie występuje. Oznacza to, że odporność populacji stopniowo spada. Szczepienie nie jest obowiązkowe, można jednak wykonać je z własnej woli. Szczególnie zaleca się je dzieciom, osobom starszym oraz osobom, które:

• Podróżują do Afryki, Ameryki południowej, Azji.
• Pracują przy odpadach komunalnych.
• Pracują w wojsku lub policji.
• Chorują na hemofilię oraz przewlekłe WZW typu B i C.

Szczepienie podaje się w dwóch dawkach, w zależności od preparatu w odstępie od 6 do 12 miesięcy. W Polsce dostępne są trzy preparaty - Havrix (Junior i Adult), Avaxim i Twinrix. Szczepienie na WZW A wykazuje bardzo wysoką skuteczność. Już po 15 dniach od podania pierwszej dawki we krwi pojawiają się przeciwciała. Po pełnym szczepieniu nie jest konieczne podawanie dawek przypominających, ponieważ przeciwciała utrzymują się przez całe życie. Szczepionka WZW A jest bardzo dobrze tolerowana, odczyn w postaci zaczerwienienia, bólu czy obrzęku w miejscu domięśniowego podania występuje niezwykle rzadko.

Gorączka - czym jest i czy zawsze należy ją zbijać?