We wtorek 8.12 rząd zaprezentował projekt Narodowego Programu Szczepień (NPS) przeciwko COVID-19, który ma być jedną z największych operacji logistycznych ostatnich kilkudziesięciu lat. Do zaszczepienia jest kilka milionów Polaków, a organizacja tego procesu stwarza spore wyzwania. Dlatego w pierwszej kolejności powstał 34-stronicowy dokument, który zawiera zbiór szczegółowych informacji.
Szczepionki przeciw COVID-19 – dobrowolne i darmowe
Projekt NPS określa cel, skuteczność i bezpieczeństwo planowanych szczepień, proces zakupów i finansowania szczepionek przeciw COVID-19, informacje na temat ich dystrybucji i logistyki (bardzo wrażliwą częścią programu są warunki przechowywania preparatów), zalecenia medyczne i związane z organizacją punktów szczepień, a także wstępnie ustaloną kolejność szczepień.
Celem działań związanych z Narodowym Programem Szczepień jest dostarczenie szczepionek bezpiecznych i skutecznych, w wystarczającej ilości, oraz przeprowadzenie szczepień w najkrótszym możliwym czasie. Szczepionki mają być darmowe, a ich przyjęcie – dobrowolne.
Program szczepień na ogólnokrajową skalę będzie przeprowadzony w 2021 roku, dzięki czemu Polacy mają uzyskać odporność w populacji. Plan działania na najbliższe tygodnie wygląda następująco:
- 8 grudnia 2020 r. – do godziny 12:00 dokument projektu NPS zostanie opublikowany na stronach internetowych KPRM i mz.gov.pl,
- 11 grudnia 2020 r. – zakończy się nabór punktów szczepień,
- 12 grudnia 2020 r. – do godziny 10:00 w sobotę skończy się zbieranie uwag i info na podany email oraz spotkania z szeregiem środowisk nie tylko medycznych,
- 11-15 grudnia 2020 r. – zapadną decyzje odnośnie dalszych działań związanych ze szczepieniami,
- 15 grudnia 2020 r. – Rada Ministrów przyjmie gotowy dokument; powstanie też mapa punktów szczepień na specjalnej, uruchomionej tego dnia stronie internetowej dedykowanej szczepieniom.
Szczepienia na COVID-19 rozpoczną się w Polsce już w styczniu 2021 roku, a najpóźniej w lutym – jest to uzależnione od producenta, który musi uzyskać wszystkie zgody na stosowanie produktu w poszczególnych krajach członkowskich. Nie ma przy tym preferencji odnośnie wyboru rodzaju szczepionki, choć w pierwszej kolejności mówi się o preparacie stworzonym przez firmę Pfizer i BioNTech.
Przeprowadzenie ogólnopolskich szczepień będzie procesem długotrwałym. Wyzwania mają charakter logistyczny, bo preparaty ma otrzymać kilka milionów Polaków, a ponadto szczepionki będą sukcesywnie produkowane, ponieważ nie da się zgromadzić wcześniej tak dużej liczby ich dawek.
Dowiedz się więcej na temat:
Kto otrzyma szczepionkę w pierwszej kolejności? Grupy priorytetowe
Projekt NPS określa też wstępne kryteria wyboru kolejnych grup do szczepienia. Uwzględniają one kalkulacje ryzyka związane zarówno z zarażeniem się, jak i ciężkim przechodzeniem COVID-19, by były zgodne ze standardami europejskimi oraz WHO.
W pierwszej kolejności szczepieni przeciw COVID-19 będą medycy, osoby starsze oraz służby mundurowe.
Przedstawiony na konferencji prasowej plan kolejności szczepień wygląda następująco:
- etap 0 – pracownicy sektora ochrony zdrowia,
- etap 1 – pracownicy Domów Pomocy Społecznej i ich pensjonariusze, osoby 60+ oraz policja i służby mundurowe,
- etap 2 – pracownicy personelu niemedycznego, grupy zawodowe szczególnie narażone na kontakt i zarażenie, np. nauczyciele, sektor krytyczny, transport publiczny, osoby poniżej 60. r.ż. z chorobami współistniejącymi,
- etap 3 – przekonywanie do powszechnego szczepienia za pomocą kampanii, która ma należeć do największych w ostatniej dekadzie.
Przeczytaj także:
Organizacja punktów szczepień
Trwa nabór punktów, które będą prowadziły szczepienia ochronne przeciw COVID-19. Akcja spotkała się z zainteresowaniem ze strony szpitali, przychodni specjalistycznych i firm komercyjnych.
Jak poinformowani na konferencji, już po kilku dniach chęć uczestnictwa w programie i swoją wydolność zadeklarowało już ok. 1000 zespołów, które mogą zaszczepić 180 tys. osób tygodniowo. Co więcej, przy każdym puncie szczepień będą działały mobilne zespoły. Organizacja zespołów wyjazdowych ma przy tym nie stwarzać problemów, ponieważ każdy lekarz POZ ma obowiązek świadczenia usług również w trybie dojazdowym, gdyż to jest zawarte w jego umowie o pracę.
Ze swojej strony Państwo gwarantuje bezpieczeństwo przechowywania szczepionek oraz łańcucha ich dystrybucji, ponieważ wymagane jest zachowanie ekstremalnych temperatur ujemnych. Kwestią tą zajmuje się Agencja Rezerw Materiałowych.
Sprawdź też:
Odpowiedzialność za bezpieczeństwo szczepień
Jedną z najważniejszych kwestii związaną z programem podawania szczepionek jest ich bezpieczeństwo. Gwarantuje je polski rząd, a dodatkowo w procesie certyfikacji szczepionek na poziomie Unii Europejskiej uczestniczą również Polacy.
Odpowiedzialność cywilna za wywołane przez szczepienia zdarzenia niepożądane będzie cedowana przez producenta na państwa członkowskie UE.
Projekt NPS nie porusza tej kwestii, ponieważ może ona zniechęcać do szczepień, oraz nie jest to na razie konieczne. Ponieważ to Państwo jest gwarantem odpowiedzialności cywilnej, w przypadku zagrożenia prawnego będzie działała klauzula dobrego samarytanina.
Choć część państw objętych programem szczepień na poziomie europejskim przygotowało specjalne ustawy na ten temat, ale jak przekonują przedstawiciele rządu, ma to rolę raczej jasnego komunikatu niż uzupełnienia systemu prawnego.
Bezpieczeństwo szczepień to również monitorowanie osób, które już otrzymały preparat. Odpowiedzialność za ten proces leży po stronie Państwa, dlatego powstanie centralny rejestr osób zaszczepionych, który będzie też wykorzystywany do ułatwiania funkcjonowania takich osób w społeczeństwie jako ozdrowieńców.
Istnieje ponadto cały system zgłaszania niepożądanych odczynów poszczepiennych, który już działa i nie wymaga modyfikacji. Lekarz ma obowiązek zgłaszać je do Państwowej Inspekcji Sanitarnej, która przekazuje informacje do NIZP-PZH.
Gdy już będą dostępne charakterystyki poszczególnych preparatów do szczepień, powstanie specjalny serwis internetowy poświęcony szczepieniom, opisujący ich rodzaje, informacje nt. badań medycznych i przeciwwskazań, a także odpowiedzi na często zadawane pytania. Zostanie ponadto uruchomiona infolinia.
Zobacz także:
Promocja szczepień w Polsce – status ozdrowieńca i korzyści dla zaszczepionych na COVID-19
Oprócz zapewnienia skuteczności i bezpieczeństwa szczepień, planowana jest komunikacja i edukacja publiczna związana z nowymi szczepionkami, a także akcja informacyjna i profrekwencyjna, bo obecnie chęć przyjęcia preparatu deklaruje poniżej 50 proc. społeczeństwa.
Oczywistą korzyścią z zaszczepienia się przeciwko koronawirusowi SARS-CoV-2 jest ochrona przed zachorowaniem oraz transmisją wirusa innym osobom w przypadku osób nie będących w grupie ryzyka ciężkiego przebiegu zakażenia.
Do przyjęcia szczepionki na COVID-19 przekonuje ich deklarowana skuteczność na poziomie 90 procent, podczas gdy efektywność szczepionki przeciw grypie wynosi tylko ok. 60 procent.
Do uczestnictwa w NPS ma motywować też system zachęt. Na razie są to jeszcze sformułowania ogólne, ale wiadomo, że osoby zaszczepione przeciw COVID-19 zyskają pewne możliwości korzystania ze statusu ozdrowieńca. Dodatkowy pakiet benefitów będzie przedstawiony po zapoznaniu się charakterystykami poszczególnych produktów.
Osoby, które przyjmą obie z dwóch dawek szczepionki, nie będą podlegały kwarantannie po kontakcie z osobami zarażonymi i podejrzanymi o zarażenie, ani też po powrocie do kraju z państw, w przypadku których kwarantanna jest wymagana. Nie będą też uwzględniane w limitach osób na spotkaniach domowych – obecnie oprócz rodziny w mieszkaniu może przebywać tylko 5 innych osób.
Status osoby zaszczepionej będzie można potwierdzać za pomocą wydruku uzyskanego w placówce podstawowej opieki zdrowotnej albo jako kod QR, który będzie generowany po przyjęciu drugiej dawki szczepionki przeciw COVID-19.
Polecamy ponadto:
ZOBACZ: Co wiemy o skutkach ubocznych szczepionki na COVID-19? Eskpert: prof. dr hab. Marcin Drąg, Katedra Chemii Biologicznej i Bioobrazowania Politechniki Wrocławskiej
