Soczewki toryczne, czyli szkła kontaktowe na astygmatyzm. Czym różnią się od soczewek sferycznych? Które wybrać: jednodniowe czy miesięczne?

Soczewki toryczne to soczewki kontaktowe przeznaczone dla astygmatyków. Wada wzroku zwana astygmatyzmem, inaczej niezborność rogówkowa, wynika z nieregularnego kształtu rogówki, polegającego na braku jej symetrii. Występuje przy tym wiele różnych rodzajów tej wady wzroku, związane z konkretną nieprawidłowością jej budowy.

Rogówka jest częścią oka, która załamuje i skupia promienie świetlne, umożliwiając widzenie wyraźnego obrazu. Gdy w jednym miejscu jest ona spłaszczona, pojawia się nieostre widzenie na każdą odległość, czyli zarówno w bliży, jak i w dali.

Astygmatyzm występuje u większości ludzi, ale z niewielkim nasileniem. Gdy ma wartość 0,25-0,5 dioptrii sferycznych, nie jest korygowany, a uznawany za wadę fizjologiczną.

Co więcej, niewielki astygmatyzm można do pewnego stopnia skorygować za pomocą soczewek sferycznych, czyli przeznaczonych do korekcji krótkowzroczności lub dalekowzroczności.

Soczewki sferyczne to takie, które pod względem kształtu stanowią wycinek powierzchni kuli (sfery) i mają jednakową moc na całej powierzchni. Korygując nieprawidłowe załamywanie promieni świetlnych na rogówce sprawiają, że jest skupiane na siatkówce oka. Nazwa odnosi się zarówno do szkieł kontaktowych, jak i okularowych.

Soczewki toryczne mają odmienną budowę od tych sferycznych w postaci różnej mocy w przekroju pionowym i poziomym, dzięki czemu pozwalają na punktową korekcję załamywania światła. Dlatego przy do opisu tej wady wzroku oprócz mocy określanej w dioptriach cylindrycznych (D cyl) dochodzi dodatkowy parametr – oś astygmatyzmu (axis).

Aby korekcja widzenia zapewniana przez soczewki toryczne była precyzyjna, ich budowa musi umożliwiać stabilizację ułożenia na oku. Dlatego soczewki toryczne są wyprofilowane w taki sposób, by pozostawać na miejscu pomimo ruchu gałek ocznych (tj. jedynie lekko się przesuwać, pozwalając na dopływ tlenu i płynu łzowego) – oraz pomimo pomimo tego, że w niektórych miejscach jest grubsza i cięższa, a w innych – cieńsza i lżejsza.

Przy prawidłowym ułożeniu torycznych soczewek kontaktowych wytłoczone na ich powierzchni dwie kreski (lub jedna) są ustawione w osi pionowej.

Astygmatyzm to wada refrakcji, czyli wynikająca z nieprawidłowej budowy układu optycznego oka, która powoduje nieprawidłowe załamywanie świata. Sprawia, że wpadając do oka światło załamuje się pod innym kątem niż w przypadku jego prawidłowej budowy oka, dając nieostry i zniekształcony obraz.

Przy braku korekcji astygmatyzmu linie proste mogą sprawiać wrażenie zakrzywionych, a pionowe wydają się oddalać. Obraz może być podwójny, a jego szczegóły niewidoczne lub trudno rozpoznawalne.

Soczewki toryczne, ze względu na zróżnicowaną grubość powierzchni, dopasowują się do krzywizny oka, kompensując braki i sprawiając, że obraz odwzorowany jest wiernie.

Toryczne szkła kontaktowe są polecane przy korekcji innych wad wzroku – krótkowzroczności z astygmatyzmem, a także nadwzroczności z astygmatyzmem.

Soczewki toryczne są dostępne w różnych rodzajach. Najbardziej istotny podział z punktu widzenia osoby z astygmatyzmem to klasyfikacja ze względu na czas noszenia pary takich szkieł.

Można kupić soczewki toryczne jednodniowe oraz przeznaczone do noszenia przez dwa tygodnie, miesiąc, a nawet rok czy dwa lata. Najczęściej zdejmuje się je na noc (a jednodniowe – wyrzuca), choć dostępne są też rodzaje, które można nosić przez całą dobę. Są przeznaczone raczej na specjalne okazje, takie jak wyprawy, ale też wykorzystywane np. po operacjach oka, gdyż działają osłaniająco.

Soczewki kontaktowe toryczne mogą być wykonane z tworzyw miękkich, tworzyw sztywnych gazoprzepuszczalnych (RGP) oraz tworzyw twardych.

Soczewki toryczne z tworzyw RPG zazwyczaj najlepiej utrzymują się we właściwym położeniu, ale okres adaptacji do nich oka jest nieco dłuższy niż w przypadku soczewek miękkich. Ich noszenie nie jest komfortowe, szczególnie na początku. Są także bardziej suche i delikatne. Bywają zalecane w przypadku niektórych chorób oka, np. stożku rogówki.

Najbardziej popularne soczewki toryczne miękkie zapewniają większy komfort noszenia, są też wygodniejsze w zakładaniu. Trudniej jednak właściwie dopasować ich parametry. Jeśli nie są odpowiednio dobrane, mogą nie najlepiej utrzymywać się we właściwym położeniu podczas noszenia. Gdy jednak leżą na oku prawidłowo i mają odpowiednie moce, pozwalają uzyskać optymalną jak widzenia nawet przy dużych wadach wzroku.

Dostępne są też soczewki toryczne kolorowe, za pomocą których można skorygować nie tylko wadę wzroku, ale także zmienić kolor tęczówki oka. Kosztują jednak najwięcej i mogą nie być dostępne w parametrach, jakie są niezbędne dla pełnej korekcji wzroku.

Najbardziej polecanym rodzajem kontaktowych soczewek torycznych, ale też innych, jest wersja jednodniowa. To rozwiązanie najbardziej higieniczne i bezpieczne dla oczu, zwłaszcza przy wieloletnim noszeniu.

Obecnie ceny specjalistycznych szkieł kontaktowych są sporo niższe niż jeszcze kilka lat temu. Koszt ich zakupu wciąż jednak jest ok. dwóch razy większy niż w przypadku tych dwutygodniowych, które należą do najczęściej wybieranych.

Opakowanie 30 sztuk jednodniowych soczewek torycznych to koszt poniżej 150 zł, podczas gdy 6 sztuk dwutygodniowych można kupić poniżej 100 zł. Natomiast soczewki toryczne roczne to wydatek rzędu kilkuset złotych. Sztuka tych kolorowych kosztuje aż 100-150 zł.

Toryczne soczewki kontaktowe dobiera optometrysta po dokładnym badaniu wzroku. Ich dopasowanie musi być niezwykle precyzyjne – w przeciwnym wypadku nie poprawią nieprawidłowego widzenia związanego z niewłaściwą krzywizną oka.

W przypadku niewielkiego astygmatyzmu wadę tę można skorygować poprzez odpowiednią zmianę mocy szkieł sferycznych. Gdy jednak nie zapewnia to ostrego obrazu, konieczne jest przejście na szkła toryczne.

Gdy astygmatyzm przekracza 0,5 D, może pogarszać nie tylko jakość widzenia, ale też samopoczucie, wywołując bóle głowy oraz oczu. Gdy jest natomiast większy 1 D, wada staje się istotna i powinna być uwzględniona poprzez dobór soczewek torycznych (lub cylindrycznych w okularach).

Warto przy tym wiedzieć, że miękkie soczewki kontaktowe są dostępne w mocach o cylindrze zaczynającym się od 0,75 dioptrii.

Choć indywidualnie dobrane soczewki toryczne trzeba [cyt](oczekiwanie trwa zwykle do tygodnia), warto zdecydować się na to rozwiązanie. Zwłaszcza przy większych wadach zapewniają bowiem znacznie lepsze widzenie niż szkłach okularowe. W przypadku tych drugich kluczowe jest także niezwykle precyzyjne wykonanie okularów, które nie zawsze udaje się każdemu optykowi.

Soczewki toryczne zakłada się i zdejmuje tak samo, jak inne typy szkieł kontaktowych. To samo dotyczy dbałości o ich higienę – do czyszczenia i dezynfekcji innych typów niż te jednodniowe służą specjalne płyny.

Przed założeniem soczewek torycznych należy dokładnie umyć ręce, i tak samo należy postępować przy ich zdejmowaniu. Trzeba też użytkować je zgodnie z zaleceniami producenta, czyli nie dłużej niż czas podany na opakowaniu.

Wymiana soczewek torycznych na nowe powinna następować planowo, w czasie podanym przez producenta. Soczewki toryczne mają terminy użycia podobne jak soczewki kontaktowe tradycyjne: codziennie, co dwa tygodnie, co miesiąc lub raz na rok.

Soczewki toryczne mogą mieć trzy podstawowe tryby noszenia:

• tryb dzienny, do ośmiu/szesnastu godzin na dobę (zależnie od zaleceń producenta i materiału, z jakiego są wykonane),
• tryb przedłużony – do sześciu dni i nocy bez konieczności zdejmowania,
• tryb ciągły, kiedy soczewki można nosić non stop przez miesiąc (przez 30 dni i nocy, bez zdejmowania).

Przed rozpoczęciem używania kontaktów należy dokładnie zapoznać się z zaleceniami producenta i w razie wątpliwości zasięgnąć opinii specjalisty.

ZOBACZ: Jak utrzymać oczy w dobrej formie?