Komora hiperbaryczna – na czym polega tlenoterapia hiperbaryczna?
Komora hiperbaryczna (komora ciśnieniowa) to urządzenie, które wytwarza ciśnienie wyższe od atmosferycznego. Pierwotnie miała postać worka, stąd też nazwa worek Gamowa. Była wykorzystywana głównie w terapii choroby wysokościowej. Komory hiperbaryczne pozwalają chorym oddychać czystym tlenem i ułatwiają dostarczanie go do tkanek. Historia tlenoterapii wykorzystującej ciśnienie wyższe od atmosferycznego sięga XVII wieku. Dziś komory hiperbaryczne są nowoczesnymi urządzeniami o wygodnej, solidnej konstrukcji, do których może wejść nawet kilkanaście osób. Sam zabieg jest wciąż z powodzeniem wykorzystywany w medycynie. Nadal stosuje się worki Gamowa, zwłaszcza w ośrodkach leczniczych położonych na dużej wysokości (ośrodki sanatoryjne). Jednak częściej zastosowanie znajdują komory jednoosobowe i wieloosobowe (multiplace). W komorach wielomiejscowych konieczne jest stosowanie maski, inaczej niż w komorze jednoosobowej, która może mieć kształt kapsuły (pozycja leżąca) lub półkuli (pozycja siedząca).
Dzięki tlenoterapii hiperbarycznej tlen dociera do wszystkich komórek ciała pacjenta, nawet w miejsca, które są bardzo słabo ukrwione.
Sesje w komorze hiperbarycznej oddziałują na organizm następująco:
- zwiększenie dopływu tlenu także do uszkodzonych partii ciała,
- poprawa ukrwienia,
- zmniejszenie obrzęku tkanek,
- hamowanie namnażania bakterii,
- zwiększenie produkcji kolagenu i przyspieszanie procesów gojenia,
- zwiększenie aktywności komórek kościogubnych i kościotwórczych,
- zmniejszenie objętości pęcherzyków gazu we krwi.
Zabiegi w komorze hiperbarycznej są w Polsce refundowane przez NFZ, jednak refundacja dotyczy jedynie pacjentów z rozpoznaniem jednego ze ściśle określonych na liście schorzeń. Można także skorzystać z tlenoterapii w ramach prywatnej opieki medycznej. Cena jednego zabiegu w komorze wynosi w zależności od miejsca od 150 do 350 złotych.
Komora hiperbaryczna – jak działa na organizm człowieka i jak wygląda zabieg?
Komora hiperbaryczna ułatwia dotlenianie organizmu. W warunkach fizjologicznych tle rozpuszcza się z osoczu krwi. Tlen w tej postaci stanowi oczywiście mniejszość względem tlenu transportowanego przez hemoglobinę, jednak pełni równie ważne role. W jednym litrze surowicy krwi wykryć można 3 ml rozpuszczonego tlenu. Według badań oddychanie stuprocentowym tlenem sprawia, że liczba ta wzrasta do 20 ml na litr surowicy. Przebywanie w podwyższonym ciśnieniu i oddychanie stuprocentowym tlenem powoduje wzrost do 50 ml tlenu na litr surowicy. Leczenie hiperbarią tlenową oparte jest na wielu prawach fizycznych i dowodach naukowych które pokazują, że dzięki wytworzonym w komorze warunkom tlen o wiele łatwiej przedostaje się do komórek ludzkiego ciała.
Sam zabieg w komorze hiperbarycznej trwa około godziny. W tym czasie pacjent oddycha czystym tlenem w trzech dwudziestominutowych cyklach z pięciominutowymi przerwami. Pacjent musi rozebrać się do bielizny lub krótkich spodenek i podkoszulka. Następnie wchodzi do urządzenia, gdzie zajmuje miejsce siedzące wraz z innymi osobami lub samodzielnie. Może także zająć miejsce leżące (jedynie w komorze jednoosobowej). Ciśnienie używane w leczeniu ma wartość co najmniej 1,4 ATA, najczęściej jest to 1,5–3 ATA. Komory typu multiplace, wieloosobowe, posiadają specjalne stanowiska z kapturami lub maskami umożliwiającymi oddychanie czystym tlenem. Wraz z pacjentami do komory hiperbarycznej wchodzi asystent, by w razie potrzeby służyć im pomocą. Ciśnienie w komorze nie zwiększa się nagle, tylko stopniowo, aż osiągnie wymagany poziom. Pacjenci mogą odczuwać objawy podobne do towarzyszących przebywaniu w startującym lub lądującym samolocie.
Komora hiperbaryczna – komu zalecana jest tlenoterapia hiperbaryczna?
Komora hiperbaryczna jako narzędzie terapii znajduje zastosowanie w leczeniu wielu schorzeń o ostrym przebiegu oraz przewlekłych.
Schorzenia o ostrym przebiegu to:
- choroba dekompresyjna,
- zatory gazowe w naczyniach krwionośnych,
- ostre niedokrwienie tkanek miękkich,
- urazy mięśniowo-szkieletowe,
- oparzenia termiczne II i III stopnia,
- głuchota po urazie akustycznym lub idiopatyczna,
- zatrucie tlenkiem węgla.
Schorzenia przewlekłe to:
- uszkodzenia popromienne,
- zapalenia skóry i tkanek podskórnych,
- zespół stopy cukrzycowej,
- owrzodzenia odleżynowe,
- przeszczepy skóry lub rekonstrukcja tkanek z zagrożeniem martwicą,
- zakażenie lub martwica kikuta po amputacji,
- zapalenie mostka,
- rozlane, złośliwe zapalenie ucha zewnętrznego,
- zapalenie i martwica kości.
W przypadkach wymienionych powyżej tlenoterapia hiperbaryczna jest refundowana przez NFZ. W praktyce tę metodę terapii stosuje się także w przypadku trudno gojących się ran, grzybic, anemii, chorób autoimmunologicznych. Działanie hiperbarii tlenowej na organizm jest wszechstronne i skutecznie wspiera procesy regeneracyjne tkanek. Zabiegi bywają zalecane także przy przewlekłym zmęczeniu, nawracających i uporczywych bólach głowy, depresji, zaburzeniach płodności. Komora hiperbaryczna sprawdza się także w medycynie estetycznej, jako zabieg spowalniający procesy starzenia i służący naturalnej regeneracji skóry oraz tkanek podskórnych. Liczne badania pokazują, że sesje w komorze hiperbarycznej zmniejszają efekty fotostarzenia skóry.
Komora hiperbaryczna – przeciwwskazania zdrowotne
Komora hiperbaryczna wydaje się sposobem na skuteczną terapię lub wspomaganie terapii w bardzo różnorodnych przypadkach. Istnieją jednak bezwzględne i względne przeciwwskazania do przeprowadzenia zabiegu. Do przeciwwskazań bezwzględnych, całkowicie wykluczających zastosowanie u pacjenta tlenoterapii hiperbarycznej, należą aktualnie przeprowadzana chemioterapia, przyjmowanie bleomecyny (aktualnie oraz w przeszłości) oraz nieleczona odma opłucnowa.
Z kolei przeciwwskazania względne, wymagające konsultacji z lekarzem i indywidualnego podejścia, to:
- przebyte operacje płuc,
- ostre infekcje dróg oddechowych,
- rozedma płuc,
- ciąża,
- często pojawiające się drgawki,
- podwyższona temperatura ciała,
- stosowanie doksorubicyny (należy ją odpowiednio wcześniej odstawić).
Warto przeczytać też:
Tlenoterapia hiperbaryczna nie jest także wskazana dla osób z klaustrofobią. Zabieg wymaga przebywania w zamkniętym, dość ciasnym pomieszczeniu przez godzinę, co u pacjentów cierpiących na to zaburzenie lękowe może spowodować silny dyskomfort, a nawet atak paniki.
Komora hiperbaryczna – możliwe powikłania
Komora hiperbaryczna jest narzędziem bezpiecznym, przynoszącym wiele korzyści pacjentom, którzy korzystają z sesji. Jednak stosowana w niej tlenoterapia, jak każda forma leczenia, może powodować skutki uboczne. Do najbardziej niebezpiecznych należy zatrucie tlenem. Przejawia się ono podrażnieniem krtani i tchawicy, obrzękiem błony śluzowej nosa, bólem krtani, a następnie silnym napadem kaszlu i problemami z oddychaniem, a nawet napadem drgawkowym.
Także warunki podwyższonego ciśnienia panujące w komorze mogą spowodować skutki uboczne. Najczęstszym jest ból uszu (w skrajnych przypadkach z pęknięciem błony bębenkowej). U pacjentów z infekcjami dróg oddechowych dochodzi niekiedy do urazu zatok przynosowych. Pacjentom cukrzycowym zaleca się spożycie niewielkiego posiłku przed zabiegiem, ponieważ w przeciwnym razie może dość do hipoglikemii. Krótkowidze mogą cierpieć po tlenoterapii na pogorszenie jakości widzenia, przy czym zmiany te cofają się po maksymalnie kilku miesiącach.
Dowiedz się:
Podczas zabiegu tlenoterapii hiperbarycznej nad bezpieczeństwem pacjentów czuwa personel medyczny. Należy zgłaszać mu gorsze samopoczucie i niepokojące objawy.
