Czy szczepienie na COVID-19 zaburza cykl miesiączkowy? Czy wpływa na kobiecą płodność? Mamy wyniki badań!

Niepożądane objawy poszczepienne (NOP) po podaniu preparatów przeciw COVID-19 są częstsze u kobiet niż u mężczyzn, a możliwe działania uboczne dotyczą m.in. gospodarki hormonalnej.

Jak podano w raporcie amerykańskich Centrów Kontroli i Prewencji Chorób (CDC), pośród 7 tys. osób, u których wystąpiły efekty uboczne po szczepieniu (na 13,7 milionów wstrzykniętych dawek) aż 79 procent stanowiły kobiety. I to pomimo faktu, że stanowiły on 61 proc. odbiorców szczepionki COVID-19.

Natomiast w raporcie dotyczącym reakcji anafilaktycznych grupę osób, które doznały ich po szczepieniu produktem Moderny, stanowiły wyłącznie kobiety. W przypadku preparatu Pfizera było to 93 proc. osób.

Podobne zjawisko odnośnie reakcji alergicznych obserwowano u kobiet już wcześniej, m.in. z związku z przyjmowaniem przez nie szczepionek przeciw grypie (ich grupa była 4 razy bardziej liczna niż mężczyzn), a w ostatnich dekadach w USA to panie stanowiły 80 proc. osób zgłaszających niepożądane reakcje na różne rodzaje szczepionek.

Za możliwą tego przyczynę badacze uznają silniejszy układ odpornościowy u płci pięknej, który w odpowiedzi na szczepionki wytwarza więcej ochronnych przeciwciał. Proces ten ma ścisły związek z kobiecą gospodarką hormonalną, a lepszą odporność zapewniają dodatkowa kopia chromosomu X. Naukowców nie dziwią więc specjalnie doniesienia o związku szczepień przeciw COVID-19 ze zmianami w cyklu menstruacyjnym, a także sugestie, że panie powinny otrzymywać mniejsze ich dawki niż panowie.

Regularnie powtarzające się zmiany w wydzielaniu i działaniu hormonów w organizmie kobiety, zwane cyklem menstruacyjnym, mogą być kształtowane przez różne czynniki, takie jak m.in. stres czy infekcję wirusową. W jednym z badań zaburzenia menstruacji obserwowano u 1 na 4 miesiączkujących kobiet zakażone koronawirusem SARS-CoV-2.

Hormony warunkują naszą odporność na patogeny, np. estrogen stymuluje komórki odpornościowe do produkcji większej liczny przeciwciał, natomiast testosteron , który wytwarzany jest również w kobiecym organizmie, może hamować wytwarzanie związków biorących udział w reakcji immunologicznej na wirusa.

Kobiece reakcje na szczepionkę mogą nie być jednak związane z układem hormonalnym, tylko stanem zapalnym w organizmie. Jest on nieodłączną częścią cyklicznego narastania i złuszczania wyściółki macicy, dlatego wywołujące go preparaty do szczepień (taka jest natura ich działania) mogą wpływać m.in. na nasilenie krwawienia.

Po szczepieniu przeciw COVID-19 obserwowane bywają zmiany w długości cyklu menstruacyjnego, co zostało przebadane przez naukowców amerykańskich i opisane w styczniu 2022 r. na łamach „Obstetrics & Gynecology”.

Do analizy wybrano 2403 zaszczepionych i 1,556 niezaszczepionych kobiet o prawidłowych cyklach miesiączkowych. Ponad połowa z nich (55 proc.) otrzymała preparat Pfizera, 35 proc. przyjęło produkt Moderny, a 7 proc. – firmy Johnson & Johnson.

U zaszczepionych kobiet zaobserwowano wydłużenie się cyklu menstruacyjnego o 1 dzień w ciągu pierwszego cyklu po przyjęciu pierwszej dawki w porównaniu z trzema wcześniejszymi cyklami. Zmiany nie wystąpiły przy tym u niezaszczepionych. Po uwzględnieniu wszystkich niezbędnych czynników bezwzględna zmiana wynosiła tylko 0,64 dnia.

Co ważne, w obu grupach kobiet był podobny odsetek kobiet, u których długość cyklu zmieniła się o co najmniej 8 dni – a to według Międzynarodowej Federacji Ginekologii i Położnictwa (FIGO) okres pozwalający mówić o zmianie, która nie jest już uważana za normalną.

Mamy też dane brytyjskie. Do września 2021 r. do tamtejszej Agencji Regulacyjnej ds. Leków i Opieki Zdrowotnej (MHRA) wpłynęło ponad 30 tysięcy zgłoszeń dotyczących zaburzeń miesiączkowania wkrótce po przyjęciu szczepionki przeciw COVID-19, zarówno typu mRNA, jak i adenowirusowego.

Większość kobiet zauważyła zmiany w przebiegu miesiączki, która wystąpiła po przyjęciu szczepionki, jednak sytuacja wracała do normy już w następnym cyklu.

Problemy dotyczące gospodarki hormonalnej po szczepieniu na COVID-19 mają charakter doraźny, jednak w istotnym stopniu mogą dotyczyć szczególnie młodszych kobiet. W dużym badaniu kohortowym UngVoksen, przeprowadzonym przez Norweski Instytut Zdrowia Publicznego, zauważono częste występowanie zaburzeń miesiączkowania u pań w wieku 18-30 lat.

W badaniu tym:

• aż 37,8 proc. kobiet zgłosiło co najmniej jedną zmianę dotyczącą przebiegu miesiączki następującej po szczepieniu,
• różne rodzaje zaburzeń hormonalnych były częstsze po przyjęciu drugiej dawki szczepionki, m.in. kobiety, u których wystąpiło cięższe krwawienie z pochwy niż zwykle, w 13,6 proc. przypadków obserwowały je po pierwszej dawce[/b] i tylko 7,6 proc. zgłoszeń dotyczyło tej drugiej,
• zmiany w miesiączkowaniu po pierwszej dawce były krótkotrwałe i ustępowały do czasu podania drugiej dawki szczepionki po upływie 2-3 miesięcy od pierwszej,
• wśród pań, które odczuły zmiany po pierwszej dawce szczepionki, prawie 2/3 doświadczyło ich też po tej drugiej.

Nie ma dowodów na to, że szczepionki na COVID-19 upośledzają płodność. W badaniach klinicznych nieplanowane ciąże występowały tak samo często u pań zaszczepionych i niezaszczepionych. Podobną sytuację dotyczącą poczęć obserwowano w klinikach leczenia niepłodności.

Według badania omówionego w piśmie „Human Reproduction” przyjęcie szczepionki mRNA nie ma wpływu na wielkość rezerwy jajnikowej, która jest wskaźnikiem płodności mierzonym za pomocą oceny stężenia hormonu antymüllerowskiego (AMH). Zdaniem ekspertów żaden rodzaj szczepionek, w tym również stosowanych przeciw COVID-19, nie powoduje problemów z płodnością u kobiet ani mężczyzn.