Okulistka ujawnia: święta mogą uwidocznić objawy astygmatyzmu. Przyjrzyj się dokładnie światełkom na choince

Sezon świąteczno-noworoczny stanowi spore wyzwanie dla naszych oczu. To właśnie wtedy wiele osób po raz pierwszy dostrzega niepokojące sygnały ze strony wzroku – alarmują okuliści. Wszystko przez liczne światełka na choinkach, dekoracje w sklepach oraz migoczące iluminacje w miastach, ogrodach i na drzewach, złożone z tysięcy maleńkich punktów świetlnych.

– To, jak nasze oczy odbierają te światła, wiele mówi o kondycji wzroku. Jeśli wokół niewielkich punktów świetlnych lub skupisk światełek pojawia się smużenie, rozciągnięcie światła, efekt halo w postaci aureoli lub zdublowanie konturów, może to być sygnał, że rozwija się astygmatyzm. To jedna z najczęstszych wad wzroku, spowodowana nieregularnym kształtem rogówki lub zmianami w soczewce. W idealnych warunkach rogówka powinna być gładka i zaokrąglona, niczym piłka. W przypadku astygmatyzmu przypomina raczej jajowatą piłkę do rugby. Taka nierówność sprawia, że światło nie skupia się w jednym punkcie na siatkówce, lecz rozprasza się w kilku miejscach. W efekcie obraz staje się niewyraźny, zniekształcony lub otoczony charakterystyczną poświatą – wyjaśnia dr n. med. Iwona Filipecka, okulistka z Centrum Okulistyki i Optometrii Okulus Plus w Katowicach.

Jak zatem świąteczne iluminacje widzą osoby z astygmatyzmem? Przede wszystkim nad pojedynczymi punktami świetlnymi mogą pojawiać się kreski, promienie i rozmazane plamy. Obraz często wydłuża się w jednym kierunku, jest rozciągnięty i ma „ogon”. Nierzadko patrząc na dekoracje ze światełek, osoba z astygmatyzmem dostrzega poświaty, zwłaszcza w ciemności, gdy źrenica się rozszerza.

Ponadto nieprawidłowe załamywanie światła w oku sprawia, że punkt świetlny może mieć podwójne, a czasem nawet wielokrotne krawędzie, a lampki mogą wydawać się „roztrzęsione”. Co więcej, astygmatyzm utrudnia wyraźne widzenie wielu drobnych punktów świetlnych jednocześnie – w efekcie cała iluminacja może zlewać się w jeden rozmyty obraz. Wada może też powodować nadwrażliwość na światło LED, szczególnie na dekoracje o chłodnej, niebieskawej barwie.

– Astygmatycy odbierają świat w święta zupełnie inaczej niż osoby widzące prawidłowo. Dla tych ostatnich świąteczne dekoracje to wyraźne, migoczące punkty świetlne. Osoby z astygmatyzmem poruszają się natomiast wśród tych świateł niemal jak we mgle – pojedyncze punkty często się rozciągają i zlewają, co utrudnia rozpoznawanie kształtów i przedmiotów. Wywołuje to również inne dolegliwości. Duże skupiska świateł w domu, na ulicy czy w formie iluminacji, np. na jarmarkach, mogą szybko prowadzić do zmęczenia wzroku. Często towarzyszą mu takie objawy jak mrużenie oczu w celu poprawy ostrości widzenia, bóle głowy oraz napięcie i ból oczu, wynikające z nadmiernego wysiłku mięśni oka podczas próby wyostrzenia obrazu. To sygnały alarmowe, których nie powinniśmy lekceważyć – mówi dr Iwona Filipecka.

To jednak nie jedyne sygnały, na które warto zwrócić uwagę. U osób z astygmatyzmem obraz może być nieostry niezależnie od odległości, a czytanie i pisanie stają się trudniejsze, ponieważ litery mają tendencję do zlewania się. Wada ta często komplikuje także poruszanie się po zmroku – utrudnia ocenę dystansu oraz wyraźne dostrzeganie kształtów przedmiotów, zwłaszcza przy słabym świetle. Dodatkowo oczy mogą szybciej się męczyć podczas korzystania z ekranów komputerów, smartfonów czy tabletów.

Jeśli występują u ciebie podobne problemy ze wzrokiem, koniecznie wybierz się do okulisty.

– Niezbędna jest dokładna diagnostyka. Oprócz wywiadu lekarskiego, przeprowadza się badanie ostrości wzroku oraz autokeratorefraktometrię, czyli pomiar pozwalający określić krzywiznę rogówki oraz dopasowanie odpowiedniej mocy soczewek do korekcji wady. Często dodatkowo wykonuje się badanie dna oka, pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego oraz topografię rogówki. Całość trwa około 20 minut, daje jednak szybką odpowiedź, skąd wokół światełek biorą się aureole czy smugi – mówi dr Iwona Filipecka.

Badania okulistyczne nie tylko umożliwiają rozpoznanie wady, ale także dobranie odpowiedniej metody jej korekcji. Obecnie dostępnych jest wiele skutecznych rozwiązań pozwalających poprawić jakość widzenia. Najczęściej astygmatyzm koryguje się za pomocą okularów wyposażonych w specjalne soczewki cylindryczne, które wyrównują nieprawidłowe załamywanie światła przez rogówkę. Inną opcją są toryczne soczewki kontaktowe, kompensujące różnice w jej krzywiźnie i kierujące światło dokładnie na siatkówkę.

Możliwe jest również trwałe usunięcie wady dzięki nowoczesnym zabiegom laserowej korekcji wzroku, m.in. z wykorzystaniem lasera femtosekundowego. Procedury te modelują kształt rogówki tak, aby światło ogniskowało się we właściwym miejscu. W bardziej skomplikowanych przypadkach, przy dużym astygmatyzmie, stosuje się implantację soczewek fakijnych torycznych lub soczewek wewnątrzgałkowych, torycznych bądź multifokalnych torycznych, które zastępują naturalną soczewkę. Dodatkową korzyścią takiego rozwiązania jest brak ryzyka rozwoju zaćmy w przyszłości.

– Współczesna okulistyka skutecznie radzi sobie z astygmatyzmem. Dostępne są zarówno tradycyjne rozwiązania, takie jak okulary korekcyjne czy soczewki kontaktowe, jak i nowoczesne zabiegi chirurgiczne, które w wielu przypadkach pozwalają trwale usunąć wadę wzroku. Największe wyzwania pojawiają się przy nieregularnym astygmatyzmie, jednak nawet w takich sytuacjach dysponujemy specjalistycznymi metodami korekcji, które efektywnie rozwiązują problem – podkreśla ekspertka.