Wysoka zachorowalność w Ukrainie. Choroba bezlitośnie rujnuje wątrobę i osłabia organizm

Z badania przeprowadzonego w Ukrainie w 2021 roku wynika, że znaczna część społeczeństwa była w ciągu życia narażona na zakażenie wirusami zapalenia wątroby typu B i C. Uzyskane wyniki wskazują także na utrzymującą się obecność tych wirusów w populacji.

Badania serologiczne mające na celu wykrycie antygenu rdzeniowego wirusa HCV (HCcAg) zostały wstrzymane z powodu rosyjskiej inwazji na Ukrainę. Trwający konflikt zbrojny, a także zakłócenia w systemie opieki zdrowotnej i nadzorze epidemiologicznym, utrudniają ocenę pełnego wpływu wojny na realizację globalnego celu eliminacji wirusowego zapalenia wątroby do 2030 roku.

Mimo pilnej potrzeby pozyskania tych danych, było to pierwsze tego typu ogólnokrajowe badanie seroprewalencji wirusowego zapalenia wątroby typu B i wirusowego zapalenia wątroby typu C wśród dorosłych mieszkańców Ukrainy.

Zespół naukowców z Centrum Zdrowia Publicznego Ministerstwa Zdrowia Ukrainy oraz laboratorium DILA przeanalizował próbki krwi zebrane w połowie 2021 roku w ramach ogólnokrajowego badania seroprewalencji SARS-CoV-2 w gospodarstwach domowych.

Materiał biologiczny od osób dorosłych wykorzystano do oceny obecności przeciwciał przeciwko wirusowi zapalenia wątroby typu C (HCV), przeciwciał całkowitych przeciwko antygenowi rdzeniowemu wirusa HBV (HBc), antygenowi powierzchniowemu HBV (HBsAg) oraz przeciwciał przeciwko wirusowi zapalenia wątroby typu D (HDV). Na tej podstawie obliczono odsetki wyników dodatnich, korygując je tak, aby odzwierciedlały strukturę demograficzną populacji Ukrainy.

Częstość występowania HBsAg (0,9 proc.) wskazuje na trwające, najczęściej przewlekłe zakażenie HBV. Wśród osób z HBsAg 7,5 proc było dodatnich pod względem obecności przeciwciał przeciwko HDV.

Prawdopodobieństwo wystąpienia przeciwciał anty-HBc wzrastało z wiekiem i było najwyższe powyżej 60. roku życia. Częstość występowania przeciwciał anty-HCV, anty-HBV i HBsAg była wyższa w południowych regionach Ukrainy. Markery anty-HCV były bardziej powszechne wśród mężczyzn, na obszarach miejskich oraz w regionach wschodnich i południowych.

Autorzy badania podkreślają konieczność wzmocnienia działań w zakresie profilaktyki i kontroli wirusowego zapalenia wątroby typu B i C. Zwracają uwagę na potrzebę szczepień przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B wśród niemowląt i populacji wysokiego ryzyka, jak również na znaczenie regularnych badań przesiewowych, dostępu do leczenia i działań edukacyjnych mających na celu ograniczenie transmisji wirusa.

Ukraina przystąpiła do Globalnej Strategii WHO na rzecz eliminacji wirusowego zapalenia wątroby typu B i C w 2019 roku. Od tego czasu kraj rozszerzył zakres badań przesiewowych w ramach podstawowej opieki zdrowotnej, wprowadził finansowanie diagnostyki i leczenia ze środków publicznych oraz zdecentralizował system opieki, angażując lekarzy rodzinnych i specjalistów chorób niezakaźnych. Poprawiono również dostęp do usług związanych z leczeniem HBV.

Obowiązkowe szczepienia przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B wprowadzono na Ukrainie w 2002 roku, a w 2024 roku wskaźnik wyszczepialności wśród dzieci osiągnął 88 proc. Mimo to poziom ten nadal nie spełnia minimalnego progu wyznaczonego przez WHO, który wynosi 90 proc. Dodatkowym wyzwaniem pozostaje nie w pełni funkcjonujący system nadzoru epidemiologicznego.

Konflikt zbrojny trwający od 2022 roku znacząco utrudnił realizację strategii eliminacji WZW. Wojna doprowadziła do masowych przesiedleń wewnętrznych i migracji ludności do państw sąsiednich, ograniczyła dostęp do opieki zdrowotnej na terenach okupowanych i dodatkowo obciążyła infrastrukturę medyczną, pogłębiając istniejące trudności w zwalczaniu zakażeń HBV i HCV.

Światowy Dzień Wirusowego Zapalenia Wątroby (WZW), obchodzony 28 lipca, został ustanowiony przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) w celu zwiększenia świadomości na temat tej choroby oraz promowania działań profilaktycznych i dostępnych metod leczenia. Data nie jest przypadkowa – upamiętnia urodziny Barucha Samuela Blumberga, laureata Nagrody Nobla, który odkrył wirusa zapalenia wątroby typu B.

Wirusowe zapalenie wątroby nadal stanowi istotne zagrożenie dla zdrowia publicznego na świecie i znajduje się wśród chorób zakaźnych uznanych przez międzynarodowe organizacje za priorytetowe. Zgodnie z raportem WHO z 2024 roku dotyczącym globalnej sytuacji epidemiologicznej, częstość występowania wirusa zapalenia wątroby typu B (HBV) w regionie europejskim wynosi średnio 1,2 proc. Dodatnie wyniki testów na obecność wirusów zapalenia wątroby typu B i C częściej stwierdzane są u mężczyzn oraz wśród osób starszych.

Źródło: PAP

National representative seroprevalence of viral hepatitis B, C, and D seromarkers in Ukraine PubMed