Świnka (nagminne zapalenie przyusznic) - przyczyny, objawy, leczenie i powikłania

Świnka - co to za choroba?

Świnka to choroba ogólnoustrojowa wywoływana przez paramyksowirusa. Jej przebieg jest ściśle związany z zajęciem narządów gruczołowych, czyli przede wszystkim ślinianek, ale czasem też trzustki lub układu nerwowego. U dużej grupy pacjentów (20-40 proc.), zwłaszcza tych młodszych, świnka może przebiegać bezobjawowo.

Wzmożoną zachorowalność na świnkę odnotowuje się przede wszystkim zimą oraz wczesną wiosną. Dzięki wprowadzeniu powszechnego szczepienia dzieci, w Polsce choroba ta występuje jednak coraz rzadziej. Jeśli jednak dochodzi do zakażenia, następuje to zazwyczaj w wieku przedszkolnym i szkolnym, choć chorować mogą również dorośli. W ich przypadku istnieje też większe ryzyko wystąpienia powikłań, dlatego nie należy bagatelizować tego schorzenia. Wbrew powszechnej opinii, na świnkę można zachorować więcej niż raz w życiu, choć nie są to częste przypadki.

Świnka - jak dochodzi do zarażenia?

Do zakażenia wirusem świnki w większości przypadku dochodzi drogą kropelkową, kiedy osoba chora na przykład kicha lub kaszle. Ale zarazić możemy się również w wyniku bezpośredniego kontaktu z zakażonym materiałem, jak krew, ślina czy mocz. Nawet używanie tych samych naczyń albo sztućców co osoba zarażona, może prowadzić do zachorowania na zapalenie przyusznic.

Okres wylęgania się choroby może trwać od 14 do nawet 24 dni. Osoba chorująca na świnkę zazwyczaj jest źródłem zakażenia dla innych ludzi na 7 dni przed oraz 9 dni po pojawieniu się obrzęku ślinianek. Należy pamiętać, że jest to wyjątkowo zaraźliwa choroba, dlatego pacjenci zmagający się ze świnką, powinni unikać kontaktu z osobami zdrowymi.

Świnka - objawy choroby

Pierwsze objawy świnki nie są specyficzne dla tej choroby, ponieważ w dużej mierze przypominają dolegliwości pojawiające się przy grypie. Pojawia się zatem gorączka do 39°C, złe samopoczucie, ogólne rozbicie, dreszcze i brak apetytu.

Zapalenie przyusznic charakteryzuje się takimi dolegliwościami jak:

• Ostry ból gardła i okolic.
• Problemy z szerokim otwarciem ust.
• Ból okolic stawu żuchwowego.
• Ból przy gryzieniu i połykaniu pokarmu.
• Ból ucha.
• Wrażliwość na kwaśne pokarmy.
• Zaczerwienienie i obrzmienie ślinianek.
• Uczucie suchości w jamie ustnej.

Charakterystyczne dla tej choroby obrzmienie ślinianek narasta w ciągu pierwszych 2-3 dni. Dolegliwość ta cofa się natomiast po około tygodniu.

Objawy świnki u dorosłych są zazwyczaj takie same jak u dzieci, ale przebieg choroby może być już cięższy. To właśnie u dorosłych pacjentów częściej dochodzi do powikłań, które mogą wymagać hospitalizacji.

Świnka - powikłania

Świnka u dzieci zazwyczaj nie wiąże się z poważnymi powikłaniami, które znacznie częściej występują u dorosłych. Komplikacje pojawiają się zarówno w ostrej fazie świnki, jak i w okresie zdrowienia. Do najczęściej występujących powikłań można zaliczyć:

Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
Powikłanie to pojawia się zazwyczaj w 2 lub 3 tygodniu choroby. Do zmian w płynie mózgowo-rdzeniowym dochodzi u około 70 proc. pacjentów, ale w większości przypadków ich przebieg jest bezobjawowy. Tylko u 5-10 proc. chorujących na świnkę, głównie dorosłych, obserwuje się objawy oponowe. Są to przede wszystkim bóle głowy, gorączka, nudności i wymioty, a następnie także bóle brzucha oraz sztywność karku. Jeśli zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych nie daje żadnych objawów, do jego wykrycia niezbędne jest badanie płynu mózgowo-rdzeniowego, który pobiera się wykonując punkcję lędźwiową.

Zapalenie jajnika
Do zapalenia jednego lub obu jajników u chorych na świnkę, dochodzi przede wszystkim u dziewcząt po okresie dojrzewania i u dorosłych kobiet. Głównymi objawami tego schorzenia jest ból oraz tkliwość w podbrzuszu. Zapalenia jajnika nie skutkuje niepłodnością.

Zapalenie jądra i najądrza
Jednostronne lub obustronne zapalenie tego typu może wystąpić u chłopców w wieku dojrzewania i u młodych mężczyzn. Objawami tego powikłania świnki są obrzęk, ból jąder, zaczerwienienie oraz ocieplenie krocza, a także ból w podbrzuszu, dreszcze oraz nudności i wymioty. Niestety, schorzenie to może skutkować upośledzeniem wytwarzania plemników i niepłodnością.

Zapalenie trzustki
Zapalenie trzustki jako powikłanie świnki występuje u około 10 proc. pacjentów. Jego objawem jest przede wszystkim promieniujący do pleców ból w nadbrzuszu, ale często także gorączka i dreszcze, oraz nudności, wymioty i biegunka.

Zapalenie ślinianek
U większości pacjentów dochodzi do zapalenia ślinianek przyusznych, rzadziej powikłanie to dotyka natomiast ślinianek podżuchwowych. Najczęstsze objawy takiego schorzenia to ból oraz obrzęk ślinianek, napięcie skóry oraz obrzęk pobliskich tkanek, ograniczone wydzielanie śliny, gorączka, trudności z przełykaniu oraz ból podczas spożywania kwaśnych potrwa.

Poronienie
Świnka jest szczególnie niebezpieczna dla kobiet w pierwszym trymestrze ciąży. To właśnie w tym okresie, choroba ta może grozić zakażeniem płodu i poronieniem. Dlatego też, jeśli dojdzie do kontaktu z chorym, kobieta w pierwszych trzech miesiącach ciąży, powinna jak najszybciej zgłosić się do lekarza.

Objawy świnki - jak je leczyć?

W przypadku świnki leczenie ma charakter jedynie objawowy. Jest to choroba wirusowa, przy której nie podaje się pacjentowi antybiotyków, ani żadnych innych lekarstw, ponieważ organizm musi zwalczyć ją samodzielnie. Jeżeli zatem nie pojawiają się żadne powikłania, świnka ustępuje samoistnie. Objawy świnki u dzieci i dorosłych można jednak łagodzić, poprzez podawanie chorym środków przeciwbólowych i przeciwgorączkowych oraz stosowanie ciepłych okładów na opuchnięte ślinianki. Dodatkowo należy przyjmować dużo płynów i sięgać po pokarmy łatwe do przełykania i niedrażniące jamy ustnej oraz gardła.

Nagminne zapalenie przyusznic - szczepienia

Skutecznym sposobem na obronę przed zachorowaniem na zapalenie przyusznic jest szczepienie ochronne. W naszym kraju szczepienie na odrę, świnkę i różyczkę jest obowiązkowe, a więc również darmowe. Szczepienie podstawowe następuje po ukończeniu przez dziecko 12 miesiąca życia, natomiast szczepienie uzupełniające jest zalecane u dzieci po 6 roku życiu.

Gorączka – o czym świadczy i kiedy nie należy jej zbijać?