Miłość platoniczna – definicja i rodzaje. Czym charakteryzuje się miłość platoniczna?

Definicja miłości platonicznej

Jak sama nazwa wskazuje, pojęcie miłości platonicznej ma swoje źródła w filozofii Platona. Przyjęło się uważać, że zgodnie z poglądami tego greckiego filozofa, najwyższy rodzaj miłości to miłość na poziomie czysto duchowym, uczucie bezinteresownego przywiązania, w którym aspekt fizyczny nie gra żadnej roli.

Grecki myśliciel wyróżnił cztery rodzaje miłości: Eros, Storgēi, Philos i Agape.

• Eros to miłość fizyczna, która według filozofii Platona rodzi się przez zapach. Jest to spójne ze współczesnymi teoriami, które podkreślają rolę feromonów w wyborze obiektu westchnień. Myśliciel uważał ją za podstawę, umożliwiającą stworzenie głębokiej więzi między partnerami.
• Storgēi jest miłością rodzicielską skierowaną wobec dzieci. To miłość bezwarunkowa i nieoczekująca odwzajemnienia.
• Philos to łagodna i wolna od pożądania miłość przyjacielska, która współcześnie stanowi odpowiednik miłości platonicznej. Przykładem tego rodzaju relacji jest uczucie, jakim darzą się zakochani w swoich idolach nastolatkowie, czy też młode osoby skrycie kochające się w koleżance lub koledze.
• Agape to bezinteresowna i pełna oddania miłość do Boga, a także do drugiego człowieka - zawsze jednak w centrum tej relacji znajduje się Bóg.

Ponadto Platon uważał, że istnieją stopnie miłości, różniące się od siebie doskonałością. Najniższym stopniem była miłość kobiety i mężczyzny pełna fizycznej namiętności. W starożytnej Grecji traktowano takie relacje dosyć pobłażliwie. Za wyższy rodzaj miłości uważano miłość pomiędzy mężczyznami, w której także dochodzi do zbliżeń. Jak wiadomo, Grecy nie tylko akceptowali związki homoseksualne, ale wręcz uważali je za godne większego szacunku niż heteroseksualne.

Kolejnym stopniem miłości jest właśnie to, co współcześnie nazwalibyśmy miłością platoniczną: duchowe przywiązanie, często nieodwzajemnione i przekraczające cielesność. Miłość tego rodzaju kojarzy się z nastoletnim zakochaniem, które często nie spotyka się z odwzajemnieniem. To rodzaj miłości idealistycznej i wzniosłej, wolnej od kontaktów seksualnych. Współcześnie decydują się na nie niektóre małżeństwa (tzw. białe małżeństwa). Jest to jednak także etap przejściowy. Najwyższy stopień miłości w filozofii Platona to miłość dla wiecznych idei, na czele z pięknem, dobrem i prawdą.

Współczesne rodzaje miłości platonicznej

Współczesna forma pojęcia miłości platonicznej jest zainspirowana Platonem, ale została ukształtowana głównie przez filozofię chrześcijańską. Interpretatorzy zrezygnowali z nacisku na miłość homoseksualną, który jest nie do pogodzenia z religią chrześcijańską. Zamiast tego ceniono miłość bez pożądania fizycznego jako czystszą i przez to bliższą Bogu.

Można się zastanowić, czy taka forma miłości jest do pomyślenia we współczesnych czasach, gdy w związkach bardzo szybko dąży się do współżycia, a nawet w relacjach towarzyskich zdarza się przygodny seks. W rzeczywistości jednak być może istotniejszą cechą współczesnych czasów jest to, że ludzie są bardziej świadomi swoich potrzeb i chętniej je komunikują. Oznacza to także, że część osób dochodzi do wniosku, że nie odczuwa potrzeby regularnego współżycia lub nie jest ono możliwe. Może tak być z następujących przyczyn:

• aseksualizm, czyli wrodzony brak popędu seksualnego i zainteresowania seksem,
• traumy z przeszłości związane z seksualnością (np. molestowanie seksualne w dzieciństwie),
• choroby uniemożliwiające współżycie lub osiągnięcie podniecenia (np. cukrzyca lub nadciśnienie tętnicze),
• zaawansowany wiek.

Jeżeli tylko jest to obopólna decyzja partnerów, całkowicie realna jest udana, romantyczna relacja pozbawiona aspektu fizycznego. Trudniej jest, gdy bliskością nie jest zainteresowana tylko jedna strona. Łatwo wówczas o bolesne konflikty i niedomówienia. Wynegocjowanie kompromisu, który uwzględni potrzeby obu partnerów może być konieczne dla przetrwania związku.

Inną współczesną formą miłości platonicznej są relacje przez Internet oraz związki na odległość. Często wiążą się one z wieloma trudnościami, a aspekt bliskości przeważnie pojawia się, gdy dochodzi w końcu do spotkania. Niemniej jednak tego typu związki przez długi czas może cementować typowo platoniczne uczucie.

Warto zwrócić uwagę, że w definicji miłości platonicznej nie ma mowy o naturze takiej relacji pod względem wspólnego mieszkania, czy nawet płci partnerów. Całkowicie do pomyślenia jest zatem określenie bardzo mocnej przyjaźni mianem miłości platonicznej, zwłaszcza gdy trwa ona długo i jest scementowana wspólnymi przeżyciami. Definicję miłości platonicznej spełnia także miłość pomiędzy członkami rodziny.

Miłość platoniczna a inne formy relacji

Ponieważ współcześnie chętnie mówi się o różnych formach relacji międzyludzkich, miłość platoniczną można porównywać z niektórymi spośród nich. Mowa tutaj o takich zjawiskach jak:

1. Friendzone tzw. sfera przyjaźni. Ten popularny zwłaszcza wśród młodszego pokolenia termin dotyczy sytuacji, w której mówimy o przyjaźni (najczęściej) damsko-męskiej, w której jedna ze stron żywi romantyczne uczucia względem drugiej. Jest to niezwykle trudna i bolesna sytuacja: z jednej strony jest się blisko ukochanej osoby, z drugiej jednak nie jest to taka bliskość, jakiej oczekuje zakochany. Niektórzy próbują sobie racjonalizować taki układ, uważając go za miłość platoniczną. Nazywając jednak rzeczy po imieniu, jest to po prostu nieodwzajemniona miłość.
2. Otwarta relacja. To relacja, w której partnerzy godzą się na uprawianie seksu także poza związkiem, często na wspólnie ustalonych wcześniej zasadach. Obecność elementu cielesności odróżnia taką relację od miłości platonicznej. Niemniej jednak z miłością platoniczną łączy ją odmienne podejście do seksu w związku, w którym nie traktuje się go jako ukoronowanie romantycznej relacji.
3. Kohabitacja. Kolejny typ relacji może nie mieć wiele wspólnego z miłością platoniczną, ale bardzo przypominać ją z zewnątrz. Wiele młodych osób decyduje się na wspólne mieszkanie ze względów ekonomicznych, nawet jeżeli nie dzieli ich relacja romantyczna ani nawet przyjacielska. Z czasem taki układ może wytworzyć bardzo silną więź, gdyż takie osoby łączy wiele wspólnych, codziennych spraw i zobowiązań.