Grzybica stóp: jak rozpoznać i wyleczyć? Przyczyny, objawy, leczenie i profilaktyka grzybicy stóp

Grzybica stóp to zakażenie skóry wywoływane przez różne rodzaje grzybów. W większości przypadków są to jednak dermatofity, które mają zdolność rozkładania keratyny. Na grzyby te można się natknąć wszędzie, gdyż znajdują się na glebie, dywanach i podłogach, w stojącej wodzie, na sierści zwierząt czy na ludzkiej skórze i wszystkich przedmiotach, z których korzystają osoby zarażone. Oczywiście nie każdy kontakt z zarodkami grzybów prowadzi do infekcji. Grzyby muszą trafić na sprzyjające warunki rozwoju, czyli uszkodzenie naskórka oraz odpowiednio wysoką temperaturę i wilgotność. Z tego powodu, idealnym miejscem ich bytowania jest stopa umieszczona w ciasnym bucie.

Grzybica stóp jest schorzeniem, które dotyka podeszwy stóp, przestrzenie między palcami i boczne powierzchnie palców. Grzybica stóp nie obejmuje powierzchni grzbietowej stopy. Pojawiające się w tym miejscu zmiany są zatem uznawane za grzybicę skóry gładkiej.

Ze względu na umiejscowienie i charakter zmian, wyróżnia się trzy postacie grzybicy stóp. Są to:

• Grzybica międzypalcowa: obejmuje zwykle przestrzenie pomiędzy trzecim i czwartym oraz czwartym i piątym palcem stopy, ale wraz z rozwojem choroby może się rozprzestrzeniać na pozostałe części stopy.
• Grzybica potnicowa: występuje zazwyczaj w rejonie śródstopia.
• Grzybica złuszczająca: obejmująca podeszwę i boczne części stopy.

Niestety, infekcja nie atakuje wyłącznie powierzchni skóry, dlatego z reguły kolejnym etapem rozwoju tego schorzenia jest grzybica paznokci na tej samej stopie. Rzadziej grzybica stóp współistniej z grzybicą dłoni, na które zakażenie może się przenieść właśnie z zakażonych stóp.

Grzybica stóp jest chorobą, która jest wywoływana przez grzyby. Zwykle są to dermatofity, które atakują naskórek, paznokcie i włosy. Istnieje około 300 różnych gatunków grzybów patogennych, ale w przypadku infekcji grzybiczych najczęściej są za nie odpowiedzialne takie grzyby jak Trichophyton rubrum i Trichophyton mentagrophytes. Grzybicą można się zarazić zarówno przez bezpośredni kontakt z osobą zarażoną, jak i pośrednio przez zarodki grzybów, które znajdują się na przedmiotach używanych przez osobę chorą. Może to być zatem ręcznik, brodzik prysznica, dywan czy po prostu podłoga.

Zagrzybienie organizmu - jak z nim walczyć?

Istnieją również pewne czynniki, które sprzyjają zarówno zarażeniu się grzybicą stóp, jak i jej późniejszemu rozwojowi. Są to między innymi:

• Nieprawidłowa higiena stóp.
• Używanie skarpet wykonanych ze sztucznych tkanin.
• Niedokładne wycieranie stóp po kąpieli.
• Chodzenie w zbyt ciasnych butach.
• Noszenie nieprzewiewnego obuwia (na przykład wykonanego ze skóry lub gumy).
• Noszenie cudzego obuwia.
• Chodzenie boso w miejscach publicznych (łazienki, sauny, baseny, siłownie, hotele).
• Urazy, obtarcia i zadrapania na stopie, przez które grzyby wnikają do naskórka.
• Uwarunkowania genetyczne.
• Podeszły wiek.
• Nadwaga i otyłość.
• Tendencja do wydzielania zbyt dużej ilości potu.
• Przyjmowanie leków immunosupresyjnych lub sterydów.
• Cukrzyca.
• Choroby obwodowych naczyń tętniczych lub żylnych.
• Choroby reumatyczne.
• Przejście przeszczepu lub choroby nowotworowej.
• Ciąża.

Grzybica stóp bardzo często zaczyna się między palcami. Jej objawy mogą być początkowo mało uciążliwe, jednak wraz z rozwojem choroby znacząco się nasilają. Do dolegliwości, które mogą świadczyć o grzybicy stóp zaliczamy:

• Zaczerwienienie stóp.
• Łuszczenie się skóry.
• Grudki i pęcherzyki między palcami.
• Świąd.
• Rany na stopach.
• Owrzodzenie.
• Pękająca skóra.
• Gorączka.
• Zapalenie naczyń chłonnych.
• Zapalenie tkanek głęboko umiejscowionych w skórze.

Objawy grzybicy stóp mogą się również nieco różnić w zależności od jej postaci.

Grzybica międzypalcowa daje takie objawy jak:

• Łuszczenie.
• Świąd.
• Brzydki zapach.
• Pieczenie.
• Wydzielina.

Grzybica potnicowa wywołuje takie dolegliwości jak:

• Krosty.
• Pęcherze, które z czasem pękają i się złuszczają.
• Wydzielina ropna lub surowicza (w przypadku nadkażenia bakteryjnego).
• Nasilony świąd.

Grzybica złuszczająca może natomiast dawać następujące objawy:

• Nasilone rogowacenie skóry.
• Nieznaczny świąd.
• Owrzodzenie występujące u chorych na cukrzycę.

Grzybica stóp może mieć przebieg przewlekły, w związku z czym często chory zmaga się z nią przez wiele lat, w trakcie których dochodzi do okresowych nawrotów.

Grzybica stóp może zostać zdiagnozowana przez dermatologa na podstawie zleconego przez niego badania mikologicznego, które polega na pobraniu zeskrobiny z chorobowo zmienionej skóry. Lekarz musi również wykluczyć inne choroby, które wywołują podobne dolegliwości. Może być to między innymi wyprzenie międzypalcowe, wypryski modzelowate i łuszczyca stóp.

Grzybica stóp wymaga specjalistycznego leczenia, dlatego przy pojawieniu się pierwszych objawów, należy udać się do lekarza w celu jej zdiagnozowania i wdrożenia odpowiedniej terapii. Im dłużej zwlekamy, tym choroba bardziej się rozprzestrzenia i zaostrza się jej postać. A nieleczona infekcja może utrzymywać się przez wiele lat. Zdarzają się wówczas okresy, gdy objawy stają się łagodniejsze. Ich okresowe zaostrzenie może natomiast mieć postać nasilonego stanu zapalnego, dochodzi wówczas do rozwoju zmian wysiękowych, pojawia się obrzęk i świąd.

Grzybica stóp jest leczona przy pomocy leków przeciwgrzybiczych. Terapia może obejmować zarówno preparaty stosowane miejscowo, jak i doustnie. O tym, która metoda będzie lepszym rozwiązaniem lub też czy należy połączyć stosowanie obu typów leków, decyduje lekarz w zależności od stopnia zaawansowania choroby.

U większości pacjentów, pierwsze objawy ustępują po około tygodniu, natomiast kolejne do 4 tygodni od rozpoczęcia leczenia. W przypadku zrogowaceń, zwykle stosowane są maści, choć w sprzedaży dostępne są również kremy, żele czy też płyny przeciwgrzybicze. Natomiast na miejsca z wyciekiem wydzieliny lepsze są aerozole.

Leczenie ogólne grzybicy stóp jest stosowane, gdy:

• Zmiany są bardzo rozległe.
• Choroba jest zaawansowana.
• Pacjent ma osłabioną odporność.
• Grzybica jest odporna na leczenie miejscowe.

Leczenie grzybicy stóp wymaga czasu i konsekwencji ze strony pacjenta. Aby przyniosła ona zamierzona efekty, należy skrupulatnie przestrzegać zaleceń terapeutycznych i regularnie przyjmować wszystkie leki do momentu wyznaczonego przez lekarza. Niezbędne są również wizyty kontrolne u dermatologa, który oceni rezultaty leczenia i ewentualnie w odpowiedni sposób zmodyfikuje terapię. Należy przy tym pamiętać, że grzybica stóp, która nie zostanie prawidłowo i do końca doleczona, może nawracać.

Grzybica stóp jest chorobą, której można uniknąć, stosując się do kilku ważnych zasadach dotyczących higieny i wprowadzając do naszego codziennego życia pewne proste nawyki. Chcąc uchronić się przed grzybicą stóp powinniśmy zatem pamiętać o tym, by:

1. Stosować odpowiednie kosmetyki do pielęgnacji stóp (najlepiej o właściwościach przeciwgrzybiczych i ograniczających pocenie).
2. Używać gumowych klapek w publicznych prysznicach, basenach, saunie czy łazienkach.
3. Dokładnie wycierać i osuszać stopy po każdej kąpieli.
4. Nosić czyste i suche buty i skarpetki.
5. Regularnie dezynfekować łazienkę.
6. Dbać o dywaniki znajdujące się w łazience (najlepiej, gdy szybko wysychają i można je łatwo wyprać).
7. Używać wyłącznie własnego ręcznika i przyborów higienicznych, takich jak gąbka lub pumeks.
8. Ograniczyć ilość długich i gorących kąpieli stóp (powodują one niszczenie barier ochronnych naskórka).
9. Korzystać wyłącznie z usług zakładów kosmetycznych, w których zachowywane są zasady higieny.
10. Nie pożyczać butów lub skarpet od innych osób
11. Zmieniać skarpety każdego dnia.
12. Regularnie wietrzyć i prać swoje obuwie.
13. Unikać kontaktu z bezdomnymi zwierzętami, które mogą być zarażone grzybicą.
14. Nosić przewiewne obuwie.
15. Nie używać skarpet z tkanin syntetycznych, które zatrzymują pot i sprzyjają rozwojowi grzybów.