Gruczoł Bartholina – zapalenie, ropień i torbiel. Przyczyny, objawy, leczenie i profilaktyka

Gruczoł Bartholina – czym jest?

Gruczoły przedsionkowe większe, czyli inaczej gruczoły Bartholina, są parzystym narządem wchodzącym w skład kobiecego układu płciowego. Pojedynczy gruczoł ma wielkość ziarna grochu i można go dość łatwo wyczuć palcami dłoni. Struktury te są zlokalizowane po obydwóch stronach przedsionka pochwy, w środkowo-dolnej części warg sromowych mniejszych. Są one ułożone symetrycznie do siebie.

Najważniejszą funkcją gruczołów Bartholina jest produkcja oraz wydzielanie śluzu, który nawilża przedsionek pochwy oraz samą pochwę podczas stosunku seksualnego. Kiedy kobieta zaczyna czuć podniecenie i jest pobudzona seksualnie, dochodzi do stymulacji gruczołów, które zaczynają wytwarzać wspomniany śluz. Następnie jest on transportowany do przedsionka pochwy przy pomocy przewodów wyprowadzających, które mają długość około 2 cm i biegną po ścianach bocznych przedsionka. Wytworzony przez gruczoły Bartholina śluz ułatwia sam stosunek i pozwala kobiecie czerpać z niego większą przyjemność. Co ważne, struktury te zanikają powoli u kobiet wraz z wiekiem.

Zapalenie gruczołu Bartholina

Schorzenie, jakim jest zapalenie gruczołów Bartholina, może zostać zdiagnozowane w każdym wieku, jednak głównie dotyka kobiety aktywne seksualnie, pomiędzy 20. a 40. rokiem życia. Do jego charakterystycznych objawów należą między innymi zaczerwienienie, obrzmienie i szybko narastający ból, pojawiający się przede wszystkim przy zmianie pozycji ciała. Należy pamiętać, iż nieleczone zapalenie gruczołu Bartholina może prowadzić do innych poważnych schorzeń, takich jak np. zapalenie miednicy mniejszej. Dlatego warto wiedzieć, jak rozpoznać tę chorobę i w jaki sposób się ją leczy.

Zapalenie gruczołu Bartholina – przyczyny

Ujścia gruczołów Bartholina znajdują się w przedsionku pochwy, przez co są one narażone na kontakt z wieloma bakteria oraz na zakażenia. Zapalenie tego gruczołu w większości przypadków jest w związku z tym wywoływane właśnie przez zakażenie bakteryjne. Najczęściej zakażenia te mają etiologię mieszaną, ale wśród najbardziej aktywnych patogenów można by wymienić chociażby stafylokoki, streptokoki czy Escherichia coli.

Rozwijająca się infekcja prowadzi do obrzęku oraz do zatkania ujścia przewodów wyprowadzających, którymi transportowany jest śluz. W efekcie, wydzielina ta zaczyna zalegać w gruczole i po pewnym czasie tworzy się ropień.

Zapalenie gruczołu Bartholina – objawy

Powstały w wyniku zapalenia ropień gruczołu Bartholina sprawia, że skóra w jego okolicy staje się zaczerwieniona i powstaje dobrze widoczne uwypuklenie. Ropień może osiągnąć spore rozmiary, a jego wielkość czasem odpowiada wielkości przeciętnego jajka kurzego. Towarzyszący temu schorzeniu obrzęk, może obejmować dolny odcinek warg sromowych mniejszych, ale również wargi sromowe mniejsze. Tego typu guz jest bolesny i sprawia bardzo duży dyskomfort. Dolegliwości bólowe nasilają się zwłaszcza w momencie zmiany pozycji, na przykład podczas siadania, chodzenia lub wstawania. U wielu pacjentek pojawia się również podwyższona temperatura.

Zapalenie gruczołu Bartholina – leczenie

Diagnostyka związana z zapaleniem gruczołu Bartholina oparta jest na objawach klinicznych oraz na badaniu ginekologicznym, które wykonuje się przy pomocy wziernika. Jeśli wyniki nie są jednoznaczne, wówczas konieczne jest także wykonanie posiewu z wydzieliny gruczołu Bartholina. 

Jeśli pacjentka zgłosi się do lekarza we wczesnym stadium choroby, możliwe jest zastosowanie leczenia zachowawczego. W takim przypadku, przede wszystkim obserwuje się zmianę i w przypadku wystąpienie mało nasilonych objawów stosuje się również antybiotykoterapię. Jeśli chodzi o zapalenie gruczołu Bartholina leczenie domowe również może pomóc w zniwelowaniu problemu. Pacjentkom zaleca się chociażby wykonywanie nasiadówek oraz okładów z preparatów, które mają w swoim składzie  octanowinian glinu, rumianek, nadmanganian potasu lub też ze specjalnie przygotowanych mieszanek ziołowych.

Jeśli jednak pacjentka zgłasza się do specjalisty zbyt późno, lub też gdy leczenie zachowawcze nie przyniosło zamierzonych rezultatów, konieczne jest zastosowanie leczenia operacyjnego. Zabieg polega na nacięciu ropnia oraz jego drenażu chirurgicznym. W niektórych przypadkach, oprócz opróżnienia zmiany z zalegającej w nim ropy, wycina się również takiego ropnia oraz elementy skóry. Co ciekawe, ropień może również ulec samoistnemu pęknięciu i opróżnieniu, ale w tej sytuacji również konieczna jest konsultacja z lekarzem, który oceni czy cała ropa wyciekła ze zmiany.

Niestety, zapalenie gruczołu Bartholina jest schorzeniem nawracającym. Niektóre pacjentki zmagają się z nim wielokrotnie, pomimo leczenia operacyjnego.

Zapalenie gruczołu Bartholina – profilaktyka

Istnieje kilka zasad, którymi warto się kierować, aby zmniejszyć ryzyko infekcji, która może prowadzić do zapalenia gruczołów Bartholina. Jest to:

• używanie na co dzień przewiewnej, bawełnianej bielizny;
• troszczenie się o higienę okolic intymnych, na przykład poprzez stosowanie specjalnie do tego przeznaczonych żeli pod prysznic;
• stosowanie preparatów doustnych lub dopochwowych z kulturami bakterii Lactobacillus i Bifidobacterium, w trakcie przyjmowania antybiotyków oraz przez kilka dni po ich odstawieniu;
• używanie prezerwatyw, szczególnie w przypadku kobiet posiadających kilku partnerów seksualnych.

Torbiel gruczołu Bartholina

Podobnie jak w przypadku zapalenia, tak i torbiel gruczołu Bartholina powstaje **na sk