Uwaga na latające kleszcze! To niebezpieczne strzyżaki sarnie, nazywane też jelenimi. Gryzą do krwi i przenoszą choroby! Tak je odstraszysz

Strzyżak sarni, zwany również strzyżakiem jelenim (Lipoptena cervi), to pasożytniczy owad przypominający kleszcza ze skrzydłami. Oprócz odmiennej budowy odróżnia go właśnie to, że lata – choć gdy już znajdzie ofiarę, odrzuca swoje skrzydła.

Strzyżak bywa mylnie nazywany wpleszczem ze względu na fakt, że należy do tej samej rodziny narzępikowatych, owadów zwanych także wpleszczowatymi, należącej do rzędu muchówek. Alternatywne nazwy tego owada to strzyżak jelenica, łowik lub wsza jelenia.

Strzyżaki występują pospolicie na lasach i na obszarach przyleśnych. Są aktywne głównie latem – od czerwca do września. Należy jednak pamiętać, że można je również spotkać w okresie ciepłej wiosny lub jesieni.

Jak rozpoznać strzyżaka sarniego?

• Ma ciało koloru brunatnego o długości 5-6 milimetrów,
• tułów porasta szczecina,
• z brązowego, spłaszczonego ciała wychodzą 3 pary silnych odnóży,
• odnóża zakończone są pazurkami czepnymi,
• chitynowy pancerzyk strzyżaka jest bardzo twardy, dlatego trudno go rozgnieść,
• skrzydła mają do sześciu milimetrów długości i są przez owada zrzucane, gdy znajdzie sobie żywiciela i mocno wczepi się w jego ciało, by pić krew.

Samice strzyżaka są jajożyworodne, wydając na świat na futrze żywiciela już wyklutą larwę. Owad nie rozmnaża się na ciele człowieka.

Na pierwszy rzut oka są dwie podstawowe różnice pozwalające odróżnić strzyżaka od kleszcza to skrzydła i liczba odnóży. Kleszcz nie jest owadem, lecz pajęczakiem, dlatego ma cztery pary odnóży, a nie trzy. Ponadto kleszcze nie latają, gdyż nie mają skrzydeł i są mniejsze od strzyżaków. Kleszcz pospolity, który jeszcze nie napił się krwi, ma do czterech milimetrów długości, a strzyżak – do sześciu milimetrów.

Strzyżaki podobnie jak kleszcze żywią się krwią. Ich ofiarami są przeważnie sarny, jelenie i łosie. Człowiek, wchodząc do lasu, również jest narażony na ugryzienia tych owadów, stając się ofiarą przypadkową.

Sam moment ukąszenia przez strzyżaka nie jest bolesny, więc można go nie zauważyć. Po ugryzieniu może jednak pojawić się na skórze zaczerwienienie i świąd, a także dotkliwa i przewlekła reakcja alergiczna. Na skórze pojawić może się obrzęk w postaci swędzącej grudki. Zmiany mogą utrzymywać się przez kilka tygodni, choć nawet do roku, a także odnawiać się po pewnym czasie. Należy postępować z nim tak samo, jak z ugryzieniami innych owadów, łagodząc objawy.

Strzyżak to przede wszystkim owad bardzo uciążliwy. Może pojawiać się całymi chmarami w okolicach ścieżek spacerów zwierząt, zwłaszcza przy potokach i w miejscach podmokłych. Często obsiadają człowieka i wchodzą pod ubranie, do nosa, ucha, pod powiekę. Strzyżaki ukryte pod ubraniem lub między włosami możemy znaleźć na sobie nawet wiele godzin po leśnym spacerze.

Próba zabicia strzyżaka często kończy się niepowodzeniem, gdyż owad ten jest płaski i bardzo odporny na gniecenie. Na końcach odnóży mają haczyki, dzięki którym łatwo przyczepiają się do skóry i tkanin. Ciężko strzepnąć je z ciała lub ubrania.

Strzyżaki mogą przenosić choroby takie, jak borelioza, bartonelloza i anaplazmoza, a także bakterie powodujące inne choroby i zmiany skórne. Specjaliści twierdzą jednak, że nie jest pod tym względem aż tak niebezpieczny jak kleszcz.

Czytaj także: Czy będziemy jeść owady bez naszej wiedzy? Jak rozpoznać produkty z dodatkiem jadalnych owadów? Szukaj tych oznaczeń na etykiecie

Ugryzienie strzyżaka może być szczególnie niebezpieczne dla małych dzieci i alergików. Reakcja alergiczna zazwyczaj nie jest groźna i obejmuje wspomniane już wcześniej zmiany skórne (rumień, długo utrzymujące się czerwone zgrubienie). Należy jednak pamiętać, że zawsze istnieje ryzyko uczulenia i może wtedy dojść do bardzo silnej reakcji alergicznej (na przykład do wystąpienia duszności).

W przypadku dostania się strzyżaka pod powiekę należy jak najszybciej przepłukać oko roztworem soli fizjologicznej i obserwować. Jeśli podrażnienie oka będzie się utrzymywać, trzeba bezzwłocznie udać się do okulisty. W przypadku uszkodzenia mechanicznego gałki ocznej może być konieczne zastosowanie kropli i maści na receptę, np. z antybiotykiem, a także z pantenolem ułatwiającym regenerację rogówki. Nigdy nie należy zwlekać z wizytą u specjalisty.

Niestety, ochrona przed tymi owadami nie jest sprawą łatwą. Podstawą jest odpowiedni ubiór na wyprawę do lasu, osłaniający jak największą powierzchnię ciała. Długie rękawy i ochrona głowy w przypadku spacerów w naturze to konieczny środek ostrożności.

Ubranie nie powinno być luźne, lecz ściśle przylegające do skóry, co niestety i tak nie daje stuprocentowej gwarancji, że strzyżak się pod nie nie przedostanie. Warto wybierać ubiór w jasnych kolorach, ponieważ owady te szukają ofiar ciemno ubarwionych. Można dodatkowo zastosować środki ochronne przed owadami w postaci repelentów (aerozole, opaski), nie dają one jednak gwarancji odstraszenia tych uciążliwych stworzeń.