W jakich sytuacjach może dojść do urazu głowy?
Urazy głowy to bardzo powszechny typ urazów, ponieważ głowa narażona jest na uszkodzenia w różnych sytuacjach. Są to różnego rodzaju upadki, wypadki komunikacyjne. Mogą zdarzyć się podczas uprawiania sportu, a nawet wynikać ze zwykłej nieuwagi, np. gdy szybko podnosimy głowę i uderzamy się w półkę nad nami. Ryzyka wystąpienia urazu łowy nie można wyeliminować w zupełności. Warto jednak ograniczać je w sytuacjach, gdy jest to możliwe – na przykład pamiętając o pasach bezpieczeństwa podczas jazdy samochodem, czy też o założeniu kasku podczas jazdy na rowerze, rolkach, deskorolce i na nartach.
Najbardziej groźne są wypadki, w których ruch głowy ulega gwałtownemu przyspieszeniu lub zatrzymaniu. W takiej sytuacji dochodzi do powstania różnicy w prędkości, w jakiej przesuwa się czaszka, a w jakiej mózg. W rezultacie dochodzi do stłuczenia mózgu wywołanego bezpośrednio uderzeniem, ale także po przeciwległej stronie głowy, gdzie powstają silne napięcia również uszkadzające tkanki.
Warto jednak pamiętać, że rozległość i stopień uszkodzeń mózgu nie zawsze są wprost proporcjonalne do siły uderzenia. Nawet przy pozornie niegroźnym upadku czy uderzeniu siły mogą się rozłożyć na czaszce w taki sposób, że dojdzie do silnego uszkodzenia tkanek mózgu.
Sprawdź: Jak leczyć stłuczenie w domu, a kiedy iść do lekarza?
Typy urazów głowy
W zależności od okoliczności powstania urazu, a także siły działającej na głowę, może dojść do różnego rodzaju urazów głowy. Różnią się one intensywnością, rodzajem uszkodzonych tkanek, a także stopniem niebezpieczeństwa, jakie za sobą niosą.
Wyróżniamy następujące rodzaje urazów:
- Wstrząśnienie mózgu. To bardzo powszechny uraz, który może powstać nawet przy lekkim uderzeniu. Uderzenie powoduje przejściowe zaburzenia pracy mózgu przy braku uszkodzeń jego tkanek. Zwykle wiąże się z bólami głowy, niepamięcią wypadku i ogólną dezorientacją.
- Krwiak powierzchniowy lub stłuczenie w obrębie czaszki. Może współwystępować ze wstrząśnieniem mózgu. Jest to po prostu siniak, przypominający te występujące na innych częściach ciała.
- Krwiak wewnątrzczaszkowy. To dużo poważniejszy urazem, który może nawet doprowadzić do zgonu. Objawy takie jak niedowład i ograniczenie świadomości postępują z czasem, wraz ze wzrostem ciśnienia w czaszce. Wiążą się one bowiem z uszkodzeniami mózgu. Konieczna może być interwencja chirurgiczna.
- Złamania kości czaszki towarzyszą innym typom urazów. Najgroźniejsze są te otwarte, w których przerwaniu ulega skóra głowy. Pęknięcie czaszki może bowiem prowadzić do groźnego zakażenia struktur wewnątrz.
Objawy urazu głowy
Urazy głowy dają szereg zróżnicowanych objawów, w zależności od rodzaju i rozległości. Niektóre z tych objawów stanowią wyznacznik stopnia i rodzaju urazu. Takim objawem jest utrata przytomności po uderzeniu. Jeżeli utrzymuje się przez dłużej niż 6 godzin, oznacza to rozległe uszkodzenia mózgu, grożące zgonem. Charakterystycznym objawem poważniejszych urazów jest także niepamięć wsteczna, czyli brak możliwości przypomnienia sobie zdarzenia, podczas którego wystąpił uraz, a także zdarzeń bezpośrednio go poprzedzających.
Do innych często spotykanych objawów urazów głowy należą:
- silny ból głowy
- mdłości, wymioty,
- wysięk wodnistej cieczy z ucha lub nosa,
- ogólna dezorientacja, pogorszenie funkcji takich jak mówienie, kojarzenie faktów, świadomość miejsca i czasu, w jakich znajduje się poszkodowany,
- podwyższone tętno,
- różnica w wielkości źrenic w oczach.
Możliwe powikłania po urazie głowy
W większości przypadków symptomy urazów głowy ustępują z czasem, pacjent wraca do pełnej sprawności. Zdarzają się jednak urazy, w których dochodzi do trwałych uszkodzeń neurologicznych. Do najczęstszych powikłań po urazach głowy należą:
- padaczka pourazowa,
- otępienie,
- nawracające utraty przytomności,
- niedowłady kończyn,
- opadanie powiek,
- zaburzenia mowy,
- ubytki pola widzenia.
Każdy z takich przypadków wymaga opieki neurologa, który ustali możliwości i formę leczenia tych powikłań.
Leczenie urazów głowy
Decydujące znaczenie w sytuacji urazu głowy ma pierwsza pomoc. Jeżeli osoba po urazie głowy nie straciła przytomności, powinna położyć się bez ruchu na około 30 minut. Można w tym czasie przyłożyć lód do miejsca uderzenia, by uśmierzyć ból. Jeżeli po pół godziny stan zacznie się pogarszać lub wystąpią niepokojące objawy, należy wezwać pogotowie.
Jeżeli doszło do utraty przytomności, poszkodowanego należy ostrożnie ułożyć w pozycji bocznej ustalonej, by nie doszło do zadławienia się językiem. Następnie należy zadzwonić na pogotowie, by chory uzyskał jak najszybciej profesjonalną pomoc, jeżeli doszło do poważniejszego urazu. Konieczna będzie diagnostyka przyczyny utraty przytomności oraz leczenie stwierdzonej przypadłości, aby nie dopuścić do powtórnego zdarzenia.
Dalsze leczenie zależy już od rodzaju urazu. Wstrząśnienie mózgu wymaga jedynie obserwacji i leżenia w łóżku. Poważniejsze urazy mogą natomiast wymagać interwencji chirurgicznej, by np. zniwelować obrzęki uciskające mózg. Dalsze postępowanie terapeutyczne i jego forma zależą już od indywidualnego przypadku. Ostateczną decyzję podejmuje lekarz neurolog zajmujący się danym pacjentem.
