Transplantacja narządów w Polsce – bieżące statystyki. Sprawdź, jak zostać potencjalnym dawcą narządów

Transplantacja narządów często jest ostatnią szansą na uratowanie życia chorego. Z roku na rok wzrasta liczba oczekujących na przeszczep organu, podczas gdy liczba dawców sukcesywnie spada. Pierwszy udany przeszczep miał miejsce w 1905 r., a dokonał go austriacki lekarz Eduard Zirm, który wykonał operację przeszczepu rogówki.

Najsławniejszy przeszczep dokonany w Polsce wykonał prof. Zbigniew Religa w 1985 r., który przeprowadził pierwszą transplantację serca w naszym kraju. Należy jednak wspomnieć, że znaczenie wcześniej były już przeprowadzane udane przeszczepy różnych organów i tkanek.

W Polsce organizacją i kontrolą przeszczepów zajmuje się Centrum Organizacyjno-Koordynacyjne ds. Transplantacji „Poltransplant”. Z danych Centrum wynika, że w 2021 r. pobrano narządy od 396 zmarłych dawców i przekazano je osobom chorym. Ogółem wykonano 1274 transplantacji narządów od zmarłych dawców. Najwięcej przeszczepiono nerek (709) oraz segmentów wątroby (277). W następnej kolejności serc (200) oraz płuc (68). Wykonano również aż 20 łączonych przeszczepień nerki i trzustki. To o 16 więcej niż rok wcześniej, w 2020 r. wykonano 4 takie przeszczepienia.

W zeszłym roku wykonano również 64 transplantacje organów od żywych dawców, w tym 44 transplantacje nerek oraz 20 segmentów wątroby, a także wykonano 1321 przeszczepień rogówki oka.

Natomiast, jak poinformował dr hab. Artur Kamiński, dyrektor Centrum Organizacyjno-Koordynacyjnego ds. Transplantacji Poltransplant podczas rozmowy na temat stanu polskiej transplantologii, w 2022 r. przeszczepiono 1399 narządów, czyli o ponad 120 więcej niż rok wcześniej. Zgłoszono 640 dawców zmarłych ogółem, pobrano narządy od 445 z nich. Pozyskano także 101 narządów od żywych dawców.

Czytaj także: Kobieta po przeszczepie płuca urodziła zdrowe dziecko. To pierwszy taki poród w Polsce

Krajowa lista oczekujących (KLO) na przeszczep z roku na rok niestety się wydłuża. W grudniu 2021 r. osób zgłoszonych i oczekujących na przeszczep było 4 841. Największa liczba pacjentów oczekiwała na przeszczep rogówki oka (3046) oraz nerki (985). Na serce czekało 411 osób, na płuca 163, na wątrobę 146, na trzustkę 16, a na kończynę górną 16 chorych.

Dzięki działalności DKMS, której celem jest znalezienie dawcy komórek macierzystych z krwi lub szpiku kostnego, do tej pory wykonano 11 tys. przeszczepów.

Dawcą narządów może zostać każdy. Od osób żyjących pobiera się nerki, segmenty wątroby lub tkanki np. szpik kostny. Natomiast w przypadku zmarłego możliwa jest transplantacja narządów (serce, płuca, wątroba, trzustka), tkanek oraz komórek.

Zgodnie z ustawą z 1 lipca 2005 r. dawcą narządów może zostać każdy zmarły, chyba że nie wyraził na to zgody za życia. Jeśli osoba nie zgadza się na oddanie narządów po śmierci, musi wypełnić formularz w Centralnym Rejestrze Sprzeciwów na stronie Poltransplantu. W przypadku braku sprzeciwu lekarz nie ma obowiązku prosić rodziny o zgodę na pobranie narządów, jednak często porusza ten temat z bliskimi zmarłego. Często rodzina odmawia pobrania organów, co jest spowodowane niską świadomością na temat transplantologii oraz strachem, że ciało zmarłego zostanie uszkodzone.

Podpisanie oświadczenia woli potwierdza chęć przekazania narządów po śmierci. Warto wcześniej powiadomić rodzinę o swojej decyzji oraz nosić kartę zawsze przy sobie.

Dawcą można zostać również za życia, wystarczy zapisać się do Bazy Dawców Szpiku (DKMS). Aktualnie w bazie DKMS zarejestrowanych jest ponad 1,8 mln. Polaków. Szansa na znalezienie „genetycznego bliźniaka”, czyli osoby o takim samym antygenie zgodności tkankowej, wynosi 1:20 000. Ważne jest zatem, aby jak najwięcej osób wyraziło chęć bycia potencjalnym dawcą szpiku. Aby można było wykonać przeszczep komórek, najlepiej, aby zgodność wynosiła 10/10 lub w wyjątkowych sytuacjach 9/10.

Wzrasta również liczba potencjalnych dawców komórek krwiotwórczych zarejestrowanych w Centralnym Rejestrze Niespokrewnionych Potencjalnych Dawców Szpiku i Krwi Pępowinowej, których liczba pod koniec ubiegłego roku wynosiła ponad 2,1 miliona.

26 stycznia obchodzony jest ogólnopolski Dzień Transplantacji, którego celem jest edukowanie w kwestiach związanych z przeszczepami narządów. Natomiast 26 października obchodzony jest Światowy Dzień Donacji i Transplantacji.