Nie masz ubezpieczenia zdrowotnego? Zobacz, czy przysługuje ci bezpłatna opieka lekarska na NFZ

Pierwsza grupa uprawnionych do korzystania ze świadczeń finansowanych przez NFZ, bez opłacania składek to członkowie rodziny osoby ubezpieczonej zgłoszeni do ubezpieczenia. Mogą znaleźć się wśród nich:

1. małżonkowie,
2. krewni wstępni (rodzice, dziadkowie) pozostający z ubezpieczonym we wspólnym gospodarstwie domowym,
3. dzieci własne,
4. dzieci małżonka,
5. dzieci przysposobione,
6. wnuki, dzieci obce, dla których ustanowiono opiekę,
7. dzieci obce w ramach rodziny zastępczej – do ukończenia przez nie 18. roku życia.

Jeśli dziecko kontynuuje naukę po ukończeniu 18 lat, może być zgłoszone do ubezpieczenia jako członek rodziny, nie dłużej jednak niż do ukończenia 26. roku życia.

Dzieci posiadające orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności lub inne traktowane na równi mogą być zgłaszane do ubezpieczenia bez ograniczenia wieku.

Prawo do świadczeń finansowanych z budżetu państwa mają także osoby, znajdujące się w określonym wieku lub sytuacji życiowej. Są to:

• osoby, które posiadają obywatelstwo polskie i nie ukończyły 18. roku życia,
• kobiety, które posiadają obywatelstwo polskie, mieszkają na terytorium Polski i są w okresie ciąży, porodu lub połogu (do 42. dnia po porodzie),
• osoby nieubezpieczone spełniające kryterium dochodowe uprawniające do otrzymywania świadczeń z pomocy społecznej – na podstawie decyzji wójta (burmistrza, prezydenta) gminy właściwej ze względu na miejsce zamieszkania tej osoby,
• osoby, które były narażone na choroby zakaźne takie jak błonica, cholera, czerwonka, dur brzuszny, dury rzekome A, B i C, nagminne porażenie dziecięce lub zaraziły się nimi,
• osoby uzależnione od alkoholu i narkotyków – w zakresie leczenia odwykowego,
• osoby z zaburzeniami psychicznymi – w zakresie psychiatrycznej opieki zdrowotnej,
• posiadacze Karty Polaka – w zakresie korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej w stanach nagłych, chyba że umowa międzynarodowa, w której Polska jest stroną, przewiduje zasady bardziej korzystne,
• osoby uprawnione do świadczeń na podstawie przepisów o koordynacji – ubezpieczone w innym niż Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA), przebywające na terenie Polski.

Prawo do świadczeń opieki zdrowotnej mają także emeryci i renciści oraz osoby ubiegające się o rentę lub emeryturę, osoby zarejestrowane jako bezrobotne, osoby pobierające zasiłek chorobowy, wypadkowy, rehabilitacyjny, macierzyński w okresie pobierania zasiłku, a także osoby na ciągłym zwolnieniu lekarskim.

Pomoc psychiatryczna to wyjątek, jeśli chodzi o dostęp do bezpłatnego leczenia, ponieważ mają do niego wszyscy, którzy jej potrzebują i określani są jako osoby z zaburzeniami psychicznymi. Zgodnie z art. 3 pkt 1 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego są to osoby:

1. chore psychicznie (wykazującej zaburzenia psychotyczne),
2. upośledzone umysłowo,
3. wykazujące inne zakłócenia czynności psychicznych, które zgodnie ze stanem wiedzy medycznej zaliczane są do zaburzeń psychicznych, a osoba ta wymaga świadczeń zdrowotnych lub innych form pomocy i opieki niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym lub społecznym.

Osoby, które są ubezpieczone w państwach członkowskich UE/EFTA, a ich pobyt ma charakter czasowy (np. wakacje), mogą otrzymać tylko niezbędną opiekę medyczną. Poniższe świadczenia uzyskają na takich samych zasadach, co osoby ubezpieczone w Polsce:

• gwarantowane świadczenia zdrowotne,
• zaopatrzenie w przedmioty ortopedyczne oraz środki pomocnicze,
• leki refundowane.

Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ) albo certyfikat tymczasowo zastępujący EKUZ, upoważnia NFZ do pokrycia kosztów leczenia w Polsce. Osobom, które nie posiadają EKUZ lub Certyfikatu, lekarz może wystawić rachunek za leczenie. Następnie taka osoba może starać się o zwrot kosztów od instytucji, w której ma ubezpieczenie zdrowotne.

Obywatele państwa, z którym Polska podpisała umowę lub dwustronne porozumienie może skorzystać z niezbędnej opieki medycznej jeśli przebywają w Polsce legalnie i nagle zachorują, lub ulegną wypadkowi.

Polska ma podpisane umowy o zabezpieczeniu społecznym lub współpracy w ochronie zdrowia z:

• Albanią,
• Bośnią i Hercegowiną,
• Czarnogórą,
• Macedonią Północną,
• Serbią,
• Tunezją.

Cudzoziemcy, którzy nie mają ubezpieczenia w Polsce ani w innym państwie członkowskim UE/EFTA i nie są obywatelami państwa, z którym Polska podpisała dwustronne porozumienie mogą skorzystać z opieki medycznej odpłatnie.

Wyjątek stanowią obywatele Ukrainy, którzy zgodnie z ustawą z 12 marca 2022 roku o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz.U. 2022, poz. 583), jeśli przybyli do Polski od 24 lutego 2022 r., mają prawo do korzystania ze świadczeń medycznych i refundacji leków na analogicznych zasadach, jak ubezpieczeni w Polsce.

W razie stanu nagłego zagrożenia zdrowotnego każda osoba – niezależnie od tego, czy jest ubezpieczona, czy nie – ma prawo do natychmiastowej pomocy medycznej. Należy mieć jednak świadomość, że nie zawsze będzie to pomoc bezpłatna.

Źródła:

• Dla kogo bezpłatna opieka zdrowotna Serwis Ministerstwa Zdrowia i Narodowego Funduszu Zdrowia
• Finansowanie leczenia cudzoziemców w Polsce Serwis Rzeczypospolitej Polskiej
• NFZ i RPP: równy dostęp do leczenia polskich i ukraińskich pacjentów Rzecznik Praw Pacjenta