Mięczak zakaźny - objawy, przyczyny i diagnostyka. Na czym polega leczenie mięczaka zakaźnego u dzieci?

Charakterystyka mięczaka zakaźnego

Mięczak zakaźny (condylomata parcelaneum, epithelioma contagiosum czy molluscum contagiosum) jest klasyfikowany jako łagodna, a nawet samoograniczająca się infekcja skóry. Jest to choroba zakaźna i przewlekła, a okres jej trwania i leczenia może być nawet kilkuletni, co powoduje spory dyskomfort pacjenta. Przyczyną problemów jest tak zwany DNA-wirus (poxvirus), należący do tej samej grupy, co wirus ospy. Istnieją aż cztery jego typy, z których dwa, najczęściej występujące, zostały oznaczone symbolami, odpowiednio: MCV-1 i MCV-2. Osobami najbardziej narażonymi na zachorowanie są dzieci oraz młodzi ludzie w wieku 15-29 lat, a samo zarażenie następuje drogą bezpośredniego kontaktu, kropelkową, poprzez używanie tej samej odzieży i innych przedmiotów, jak również poprzez kontakty seksualne. Czynnikami zwiększającymi ryzyko zachorowania na mięczaka zakaźnego jest:

• Aktywność seksualna.
• Obniżona odporność komórkowa.
• Atopowe zapalenie skóry.
• Stan po transplantacji narządów.
• Zakażenie wirusem HIV.
• Sarkoidoza (choroba układu odpornościowego).
• Złośliwe rozrosty limforetikularne (choroby nowotworowe krwi).
• Wykonywanie pracy masażysty, ratownika na basenie czy bycie zawodowym sportowcem – związane ze zwiększonym ryzykiem bezpośredniego kontaktu ze skórą lub przedmiotami osoby chorej.

Objawy zakażenia mięczakiem

Niestety, nie zawsze objawy zakażenia mięczakiem zakaźnym występują od razu po zainfekowaniu organizmu. Czasem mogą pojawić się już po dwóch tygodniach, a w niektórych przypadkach nawet po około pół roku. Najczęściej występujące zmiany skórne przy mięczaku zakaźnym to: cieliste lub różowe, określane też jako perłowe, miąższowe wybrzuszenia skóry z zagłębieniem w środku o zróżnicowanej wielkości(od jednego do pięciu milimetrów). Liczba grudek jest bardzo zróżnicowana, a u osób z obniżoną odpornością może ich być nawet kilkaset. Grupują się one lub układają w linie wzdłuż zadrapań bądź zlewają ze sobą, a ich naciśnięcie powoduje wydobywanie się kaszkowatej zawartości. Różnorodna jest lokalizacja grudek – choć najczęstsza to okolice szyi, pachwin i pach, to mogą występować w zasadzie wszędzie (na owłosionej skórze głowy czy błonach śluzowych), a w przypadku osób zakażonych drogą płciową pojawiają się w na samych narządach płciowych i w ich okolicy. Mięczak zakaźny u dzieci lokalizuje się przeważnie na twarzy, kończynach i klatce piersiowej. Oczywiście do rozprzestrzeniania się grudek może przyczynić się sam pacjent poprzez dotykanie czy drapanie zmienionych chorobowo fragmentów skóry, co dodatkowo zwiększa prawdopodobieństwo zakażenia bakteryjnego. Zakażenie mięczakiem może powodować swędzenie, ból, zaczerwienienie lub obrzęk.

Diagnostyka mięczaka zakaźnego

Większość dermatologów jest w stanie zdiagnozować mięczaka zakaźnego po obejrzeniu zmian skórnych, niemniej, aby ją potwierdzić, w wątpliwych przypadkach stosuje się dodatkowo:

• Badanie cytologiczne wymazu z zawartości grudek
• Biopsję guzka i badanie histopatologiczne pobranego materiału.
• Metodę immunofluorescencyjną wykrywającą antygeny lub przeciwciała wirusa.
• Demoskopię.

Sposoby leczenia mięczaka zakaźnego

Objawy mięczaka zakaźnego mogą ustąpić nieleczone, choć po dość długim czasie. Jednak duże ryzyko zakażenia innych i rozsiewanie się zmian chorobowych po coraz większej przestrzeni na skórze chorego, a także względy estetyczne powodują, że w większości przypadków podejmuje się proces leczenia. Może on przebiegać na kilka sposobów.
Terapia zabiegowa - polega na fizycznym usunięciu zmian, co może nastąpić za pomocą takich metod, jak:

• Krioterapia – wymrażanie – w przypadku zlanych zmian, obejmujących duży obszar skóry – musi być przeprowadzona kilkukrotnie i może pozostawić blizny.
• Łyżeczkowanie – przekłucie grudek i wyskrobanie ich zawartości.
• Wycięcie wykwitów skórnych z zaopatrzeniem ranek roztworem jodowym.
• Laseroterapia.
• Elektrokoagulacja.

Wszystkie zabiegowe metody leczenia mięczaka zakaźnego muszą być przeprowadzone w znieczuleniu miejscowym, mogą powodować ból po zabiegowy, podrażnienia, a nawet blizny.

Terapia niezabiegowa – czyli farmakoterapia jest jedynym sposobem leczenia mięczaka zakaźnego u dzieci. Stosuje się ją również w przypadku osób z obniżoną odpornością, czy innych przeciwwskazaniach do zabiegów. Podstawowymi lekami stosowanymi w tych przypadkach są:

• Cymetydyna podawana doustnie – sprawdza się najlepiej w leczeniu dzieci oraz osób z obniżoną odpornością, jest lekiem przeciwhistaminowym.
• Imikwimod – również w postaci doustnej, likwiduje zakażenia wirusowe, pobudza mechanizmy obronne, przyczyniając się do likwidacji wykwitów skórnych.
• Kantarydyna – kolejny lek przeciwwirusowy, bywa stosowany w przypadku osób z wirusem HIV.
• Preparaty drażniące w postaci maści lub kremów, wywołujące miejscowy odczyn zapalny (roztwór wodorotlenku potasu, nalewka jodowa, kwas salicylowy, mlekowy, roztwór gencjany, azotan srebra.
• Retinoidy zewnętrzne – wszystkie stosowane w odpowiednim stężeniu procentowym.
• Interferon – stosowany tylko w skrajnych przypadkach, szczególnie u osób zarażonych wirusem HIV, z uwagi na niepożądane efekty uboczne, takie jak ospałość, objawy grypopodobne, a nawet stany depresyjne.

Mięczakowi zakaźnemu towarzyszy często (szczególnie u dzieci i osób nieumiejących powstrzymać się od drapania wykwitów skórnych) infekcja bakteryjna, co wymaga dodatkowego podania odpowiedniego antybiotyku. Jeżeli zmianom skórnym towarzyszy intensywne uczucie swędzenia, konieczne jest często zastosowanie maści sterydowych, których jednak nie należy rozsmarowywać bezpośrednio na grudki, ale pokrywać nimi skórę wokół wykwitów.

Antybiotyki - kiedy szkodzą, a kiedy pomagają?

Domowe i alternatywne metody leczenia mięczaka zakaźnego

Niewielkie wykwity skórne występujące w przebiegu mięczaka zakaźnego można leczyć za pomocą pochodnych witaminy A lub jodyny, kwasu salicylowego i wodorotlenku potasu, szczególnie w przypadku dzieci. Należy jednak pamiętać, że próby samodzielnego pozbycia się niezdiagnozowanych dolegliwości mogą okazać się w najlepszym wypadku nieskuteczne, a w najgorszym doprowadzić do nieodwracalnych uszkodzeń skóry, powstania blizn i ogólnie do wydłużenia procesu leczenia. Innym sposobem jest homeopatia, a konkretnie takie preparaty, jak engystol, dulcamara, cinnabaris czy thuna occidentalis, występujące w formie granulek do ssania. Jednak już pobieżna analiza opinii pozwala zauważyć, że często te leki nasilają objawy skórne. Niektórzy sugerują stosowanie ziół – glistnika jaskółczego ziela czy czarciego żebra, znanego też jako ostrożeń warzywny lub carskie ziele. Zgadzając się, że rośliny te mają właściwości bakteriobójcze, pomagają w usuwaniu zmian trądzikowych czy egzemy, nie powinniśmy zapomnieć o wirusowym charakterze mięczaka zakaźnego. Skoro zakaża innych, to domowe eksperymentowanie może przyczynić się do rozprzestrzeniania choroby. Obserwacji i leczeniu powinni być poddani wszyscy mający kontakt z chorym i to przez cały możliwy okres wylęgania się choroby, który może trwać nawet kilka miesięcy.