HSG, czyli badanie drożności jajowodów – na czym polega, kiedy jest wykonywane i jak się do niego przygotować? Czy badanie HSG boli?

HSG (skrót od słowa histerosalpingografia) to badanie nazywane także badaniem drożności jajowodów, które wchodzi w skład podstawowej diagnostyki niepłodności u kobiet.

Badanie HSG opiera się na technologii rentgenowskiej – to prześwietlenie macicy i jajowodów, które pozwala ocenić ich stan oraz budowę. Wymaga wprowadzenia przez pochwę specjalnego wziernika oraz cewnika i podania pacjentce środków cieniujących (tzw. kontrastu). Czasami odbywa się w znieczuleniu miejscowym, w rzadkich przypadkach w znieczuleniu ogólnym (narkozie).

Badanie HSG pozwala od razu wykonać zabieg udrażniania jajowodów. Dzięki niemu szansa na zajście w ciążę wzrasta nawet o 30 procent.

Ciąża po HSG jest więc dużo bardziej prawdopodobna, nawet u kobiet, które miały na tym polu duże problemy. Z pomocą badania HSG można też zdiagnozować guzy, polipy i inne choroby szyjki macicy.

Badanie HSG wykonuje się przede wszystkim wtedy, gdy występują problemy z zajściem w ciążę . Jeśli jajowody są niedrożne, cykl miesiączkowy nie może przebiegać prawidłowo. Występują zakłócenia w procesie owulacji, a w efekcie nie dochodzi do zapłodnienia.

Jeśli zablokowany jest tylko jeden z jajowodów, wciąż istnieje możliwość naturalnego zajścia w ciążę. Jeśli sytuacja dotyczy obu z nich, nie będzie to możliwe, dopóki nie zostaną odblokowane. Do częstych przyczyn zablokowania jajowodów należą:

• nagromadzenie się czopów śluzowych,
• przedłużające się stany zapalne w obrębie jajników,
• zrosty powstałe w wyniku stanów zapalnych jajników i jajowodów,
• choroby przenoszone drogą płciową (np. chlamydioza),
• endometrioza,
• ciąża pozamaciczna,
• przebyte operacje w obrębie jamy brzusznej,
• zapalenie wyrostka robaczkowego.

Badanie HSG wykonuje się też przy podejrzeniu chorób szyjki macicy, zwłaszcza guzów. Można wykonać je, jeśli pacjentka przeszła zabiegi operacyjne na jajowodach lub w obrębie jamy brzusznej, a także po zapaleniu wyrostka robaczkowego.

Wskazania do wykonania HSG mogą być różnorodne, jednak cel badania, a następnie zabiegu, sprowadzają się zazwyczaj do podniesienia szans pacjentki na zajście w ciążę.

Badanie HSG wymaga odpowiedniego przygotowania. Aby zabieg był możliwy, a jego wyniki i efekty wymierne, pacjentka powinna wykonać zestaw badań laboratoryjnych i przestrzegać zaleceń lekarza.

Jeszcze przed planowanym zabiegiem HSG trzeba wykonać badania takie jak:

• cytologia,
• posiew z szyjki macicy i kanału pochwy,
• testy na obecność wirusów żółtaczki i HIV,
• testy na obecność chlamydii i najczęstszych chorób przenoszonych drogą płciową,
• morfologia krwi,
• badanie parametrów krzepnięcia krwi.

Samo przygotowanie do zabiegu zależy od tego, czy będzie się on odbywał w znieczuleniu ogólnym. Jeśli tak, pacjentka musi zostać wcześniej przyjęta na oddział i pozostać na czczo. Najczęściej jednak badanie HSG przebiega w znieczuleniu miejscowym. Na dzień przed nim należy zjeść lekką kolację, a od rana być na czczo (minimum 6 godzin przez wizytą).

Przygotowania do zabiegu zaczynają się przed spodziewaną menstruacją – przez kilka dni dwa razy dziennie podaje się dopochwowo metronidazol, konieczne jest także płukanie irygatorem. Te procedury są wymagane, jeśli brakuje badania mikrobiologicznego, wykonanego około 2 tygodni przed HSG.

Nie bez znaczenia jest moment cyklu miesiaączkowego. Badanie HSG wykonuje się tuż po zakończeniu menstruacji. Pomiędzy momentem jej zakończeniem a terminem badanianie nie należy też współżyć.

Przed badaniem pacjentka powinna wypróżnić się i oddać mocz. Niekiedy lekarz zaleca podanie leku rozkurczowego w czopku, który aplikuje się 20-30 minut przed rozpoczęciem HSG.

Ponieważ HSG jest badaniem rentgenowskim macicy i jajowodów, to odbywa się na fotelu ginekologicznym. Procedura polega na wprowadzeniu wziernika przez pochwę do szyjki macicy, następnie odkażeniu jej i wprowadzeniu cewnika. Przez cewnik podaje się preparat cieniujący, który powinien wypełnić jajowody – będzie to widoczne na wykonywanym w tym czasie zdjęciu rentgenowskim. Jeśli od razu je wypełni, oznacza to, że są drożne. Jeśli środek cieniujący nie spływa jajowodami do jamy otrzewnej, tylko ulegnie zastojowi, lekarz diagnozuje zatkanie jajowodu.

W przypadku niedrożności jajowodu przez już obecny w szyjce macicy cewnik wprowadza się mikronarzędzia, takie jak mikroprowadniki i mikrocewniki. Dzięki nim lekarz prowadzący zabieg może odetkać jajowód. Procedura ta wydłuża nieco czas trwania zabiegu, sprawia jednak, że kolejna ingerencja nie jest już konieczna.

Po wykonanym badaniu należy przyjmować lek przeciwzapalny (np. ibuprofen). Ponieważ może wystąpić krwawienie, warto zabezpieczać bieliznę za pomocą wkładek higienicznych. Pacjentce zaleca się pozostanie przez dwie godziny na terenie ośrodka, jeśli zastosowano znieczulenie miejscowe. Jeśli badanie HSG odbyło się w znieczuleniu ogólnym, musi pozostać na oddziale przez około dobę.

Czy badanie HSG jest bolesne? Większość pacjentek potwiedza, że procedura jest nieprzyjemna i sprawia ból. Oczywiście jego nasilenie zależy od indywidualnej odporności kobiety. Przeprowadzanie badania całkowicie bez znieczulenia nie jest jednak zalecane.

Badanie ginekologiczne HSG tak jak każda metoda diagnostyczna ma swoje plusy oraz minusy. Do wad metody należy z pewnością jej spora inwazyjność. Badanie jest bolesne, wymaga odpowiedniego przygotowania i wprowadzenia aparatury do ciała pacjentki, wykorzystuje też promieniowanie rentgenowskie, które nie pozostaje obojętne dla organizmu. Po wykonaniu badania mogą wystąpić pewne powikłania, takie jak:

• krwawienie,
• bóle brzucha przypominające bóle menstruacyjne,
• zapalenie przydatków.

Do zalet histerosalpingografii należy wysoka skuteczność. U wielu pacjentek za problemy z zajściem w ciążę odpowiada właśnie niedrożność jajowodów. Przywrócenie jej sprawia więc, że szanse na ciążę rosną. Ponieważ badanie HSG można połączyć z zabiegiem udrażniania jajowodu, jest to też metoda postępowania zabiegowego.

Badanie drożności jajowodów można wykonać je na koszt NFZ, jeśli ginekolog wypisze skierowanie. Dofinansowanie obejmuje jednak samo badanie, ale już nie zabieg udrażniania jajowodów. Cena prywatnie wykonanego badania wynosi kilkaset złotych (przeciętnie 300-400 złotych).

ZOBACZ: Niepłodność to również problem mężczyzn