Przepuklina kręgosłupa szyjnego, piersiowego i lędźwiowego – przyczyny, objawy, leczenie i rehabilitacja

Przepuklina kręgosłupa, a dokładniej przepuklina krążka międzykręgowego to schorzenie, w którym następuje wysunięcie się jądra miażdżystego krążka międzykręgowego poza przestrzeń międzykręgową.

Krążek międzykręgowy, który często jest przez nas nazywany dyskiem, pełni ważną funkcję w kręgosłupie, amortyzując obciążenia, jakim na co dzień go poddajemy. Ta niewielka poduszeczka jest zbudowana z półpłynnego jądra miażdżystego, otoczonego pierścieniem włóknistym zbudowanym z włókien kolagenowych i blaszkami granicznymi. Dzięki takiej budowie może modyfikować swój kształt w zależności od tego, jakie ruchy wykonujemy i jak duże jest obciążenie kręgosłupa.

Czytaj także: Bolą cię plecy na dole, między łopatkami, a może po bokach? Nie smaruj się setny raz maścią. Sprawdź, co to oznacza i wylecz przyczynę

Aby krążek międzykręgowy właściwie spełniał swoje funkcje amortyzujące, musi być właściwie nawodniony i znajdować się dokładnie pomiędzy kręgami. Niestety, jego nadmierne przeciążenie skutkuje niszczeniem włókien pierścienia włóknistego.

Gdy powstaje większy ubytek w kolejnych jego warstwach, jądro miażdżyste zaczyna się wsączać w taką lukę, dodatkowo rozciągając tkankę. To właśnie wtedy krążek zmienia swoje miejsce i zaczyna uciskać na rdzeń lub odchodzące od niego nerwy, powodując trudności w poruszaniu się.

Wypadnięcie dysku może wystąpić na całej długości kręgosłupa. Najczęstszym problemem jest jednak przepuklina kręgosłupa lędźwiowego, która występuje u ok. 70 proc. pacjentów. W ok. 20 proc. przypadków dolegliwości pojawiają się w odcinku szyjnym, natomiast najrzadziej występują w odcinku piersiowym kręgosłupa.

Przepuklina kręgosłupa może uprzykrzać życie pacjenta już od samego początku swojego rozwoju. Dolegliwości z nią związane nie tylko zmniejszają komfort życia chorego, ale również utrudniają mu wykonywanie codziennych czynności i obowiązków. W związku z tym należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza, gdy tylko zaczniemy odczuwać dokuczliwe objawy, takie jak przewlekły ból pleców.

Czytaj też: Nagły ból pleców? To może być rwa kulszowa. Jakie objawy wskazują na zapalenie korzonków? Sprawdź, jak łagodzić ból kręgosłupa lędźwiowego

Symptomy bólowe niestety nie znikną same, a z czasem będą się nasilać – przepuklina kręgosłupa jest problemem postępującym i może prowadzić do rozwoju choroby zwyrodnieniowej. Im wcześniej wdrożone zostanie odpowiednie leczenie, tym łatwiej będzie zahamować jej rozwój.

Przepuklina kręgosłupa wciąż dotyczy przede wszystkim pacjentów po 45. roku życia, choć współczesny styl naszego życia sprawia, że schorzenie to stało się chorobą cywilizacyjną. Coraz częściej diagnozowana jest już u pacjentów poniżej 30. roku życia.

Dlaczego dysk wypada? Przepuklina kręgosłupa może powstać w wyniku działania wielu czynników. Wśród najważniejszych przyczyn rozwoju problemu możemy jednak wymienić:

• wiek – wraz z upływem czasu tkanki kręgosłupa zaczynają się zużywać, co sprzyja ich ubytkom i przemieszczaniu się krążków,
• siedzący tryb życia – wielogodzinna statyczna praca, np. za biurkiem czy w samochodzie, prowadzi do przeciążeń mięśniowych, zwłaszcza w odcinku lędźwiowym kręgosłupa, prowadząc do rozwoju jego przepukliny,
• brak aktywności fizycznej – niewystarczająca ilość ruchu sprawia, że dochodzi do osłabienia mięśni grzbietu, co sprzyja zgniataniu i przesuwaniu się krążków międzykręgowych,
• wykonywanie nagłych i gwałtownych ruchów – do wypadnięcia dysku może dojść np. w trakcie podnoszenia ciężarów czy dźwigania ciężkich przedmiotów,
• nadmierne obciążanie kręgosłupa – np. związane z wyczynowym uprawianiem sportu czy pracą fizyczną, które powoduje mikrourazy kręgosłupa,
• długotrwałe pozostawanie w niewłaściwej pozycji – np. garbiąc się czy śpiąc w nieprawidłowej pozycji,
• wypadki komunikacyjne – gdy dochodzi do pozornie niegroźnego urazu o nazwie „whiplash”, przy którym następuje nagłe odchylenie głowy do tyłu, a zaraz potem do przodu,
• nadwaga i otyłość – zbyt duża masa ciała nadmiernie obciąża kręgosłup,
• wrodzone wady kręgosłupa – do rozwoju problemu może przyczyniać się nieprawidłowa budowa kręgosłupa, np. wąski kanał kręgowy,
• uwarunkowania genetyczne.

Przepuklina kręgosłupa jest schorzeniem, które zwykle poprzedza pojawienie się dolegliwości bólowych o mniejszym nasileniu, związane z wypukliną. Jest to wcześniejsze stadium choroby, w którym dochodzi do nieznacznego wysunięcia się krążka międzykręgowego poza właściwe miejsce.

O przepuklinie kręgosłupa mówimy wtedy, gdy następuje znaczne wysunięcie krążka międzykręgowego i uciska on na struktury nerwowe.

Ból jest objawem charakterystycznym dla przepukliny każdego odcinka kręgosłupa. Pozostałe dolegliwości zależą już jednak od rodzaju tego schorzenia.

Przepuklina kręgosłupa lędźwiowego, która jest najczęściej występującym typem tej choroby, może się objawiać dolegliwościami takimi jak m.in.:

• intensywny ból w krzyżu, który może promieniować do biodra i nogi,
• trudności w poruszaniu się,
• rwa kulszowa,
• mrowienie w nogach, a w niektórych przypadkach również utrata czucia,
• bóle w podbrzuszu,
• ból w pachwinach,
• zwiększone parcie na mocz,
• ból w czasie oddawania stolca,
• zaburzenia funkcji seksualnych.

Przepuklina kręgosłupa szyjnego może dawać nieco mniej wyraziste objawy. Należą do nich m.in.:

• lekki ból szyi,
• sztywność karku,
• trudności w swobodnym poruszaniu głową,
• mrowienie w rękach,
• osłabienie mięśni rąk,
• bóle głowy,
• zawroty głowy,
• rwa barkowa,
• szumy uszne.

Przepuklina kręgosłupa piersiowego powoduje objawy takie jak m.in.:

• bóle promieniujące do żeber,
• ból pojawiający się podczas kichania, kaszlu czy śmiania się,
• bóle w klatce piersiowej,
• bóle w okolicy serca.

Przepuklina kręgosłupa może zostać zdiagnozowana już po przeprowadzeniu szczegółowego wywiadu lekarskiego. Potwierdzeniem są wyniki odpowiednich badań obrazowych, takie jak rentgen kręgosłupa (RTG), tomografia komputerowa (TK) lub rezonans magnetyczny (MR). Lekarz zwykle zleca jedno badanie tego typu, ale w razie wątpliwości może być ich więcej.

W pierwszej kolejności, leczenie przepukliny kręgosłupa opiera się na podaniu pacjentowi leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych. Mogą one być przyjmowane w postaci tabletek albo blokad, czyli zastrzyków w pobliżu otworów międzykręgowych. Następnie pacjent jest poddawany rehabilitacji, a w niektórych przypadkach musi zostać również przeprowadzona operacja kręgosłupa.

Przepuklina kręgosłupa u większości pacjentów jest leczona przede wszystkim przy pomocy fizjoterapii. W jej ramach wykorzystywane są zabiegi takie jak:

• ćwiczenia,
• masaże,
• terapia ciepłem,
• krioterapia,
• laseroterapia,
• terapia prądem.

Fizjoterapeuta powinien również pokazać pacjentowi, jakie ćwiczenia może wykonywać samodzielnie, aby stopniowo powrócić do pełnej sprawności. Skupiają się one przede wszystkim na wzmocnieniu mięśni tułowia, zmniejszeniu napięcia mięśniowego i poprawie stabilizacji kręgosłupa. Odpowiednio dobrane ćwiczenia podnoszą komfort życia pacjenta, ale również zmniejszają odczuwany ból i zapobiegają postępowaniu zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa.

Przepuklina kręgosłupa w niektórych przypadkach może często nawracać. Zdarzają się również sytuacje, gdy rehabilitacja nie przynosi oczekiwanych rezultatów, a dolegliwości bólowe są na tyle silne, że praktycznie uniemożliwiają choremu normalne życie. Wówczas jedynym rozwiązaniem może okazać się operacja.

Operacja przepukliny kręgosłupa jest wykonywana w znieczuleniu ogólnym. Przez 24 godziny po zabiegu pacjenci mogą mieć trudności z oddawaniem moczu, odczuwać typowy ból pooperacyjny lub dolegliwości związane z indywidualną tolerancją każdego pacjenta na znieczulenie.

Po operacji pacjenci często mają problemy z niestabilnością kręgosłupa. Tego typu dolegliwości są jednak niwelowane poprzez rehabilitację i odpowiednie ćwiczenia.

Przepuklina kręgosłupa jest schorzeniem, którego możemy uniknąć. Wystarczy pamiętać o odpowiedniej dawce aktywności fizycznej każdego dnia, unikaniu zbyt długiego siedzenia oraz zadbaniu o zachowanie poprawnej postawy, gdy chodzimy, siedzimy czy nawet śpimy. Powinniśmy również starać się utrzymywać prawidłową masę ciała, aby nadmiernie nie obciążać kręgosłupa. W profilaktyce przepukliny kręgosłupa specjaliści szczególnie zalecają regularne pływanie .

ZOBACZ: Jakie ćwiczenia są pomocne przy bólu pleców? Ekspert: Bartek Paluch, trener i fizjoterapeuta