Test na HIV – kiedy, gdzie i jak go wykonać? Sprawdź, czy znajdujesz się w grupie ryzyka osób zakażonych wirusem HIV!

Wirus HIV (human immunodeficiency virus) należy do rodziny retrowirusów - oznacza to, że jego materiał genetyczny zapisany jest pod postacią RNA, nie DNA. Jego ciało, czyli wirion, ma kulisty kształt z podwójną otoczką. Wirus HIV zakaża komórki posiadające specjalny receptor CD4 - są to między innymi limfocyty pomocnicze Th, komórki dendrytyczne (część układu odpornościowego), makrofagi, monocyty, eozynofile oraz mikroglej. Wirus HIV atakuje głównie komórki powiązane z układem immunologicznym. Dlatego właśnie jest nazywany ludzkim wirusem niedoboru lub upośledzenia odporności. Późno wykryty lub nieleczony wirus HIV prowadzi do rozwoju choroby AIDS - zespołu nabytego niedoboru odporności. Nie istnieją na razie sposoby pozbycia się wirusa HIV z organizmu nosiciela. Można jedynie stosować leki mające na celu obniżenie jego liczności, czyli wiremii.

Wśród dróg zakażenia wirusem HIV najistotniejsze i najczęstsze są:

• Kontakt seksualny z osobą zakażoną.
• Moment porodu, w którym wydzieliny ciała matki mają bezpośrednią styczność z dzieckiem,
• Karmienie piersią.
• Ekspozycja na wydzieliny nosiciela zawierające wirusy (są to krew, preejakulat, sperma, wydzielina pochwy, wydzielina odbytnicy oraz mleko, płyn mózgowo-rdzeniowy, płyn z otrzewnej i inne płyny ustrojowe).

Nie można zarazić się wirusem HIV przez kontakt ze skórą nosiciela (np. podanie ręki na powitanie). Konieczny jest kontakt z otwartą raną lub z błoną śluzową. Na zakażenie wirusem HIV naraża odwiedzanie salonów kosmetycznych czy fryzjerskich, gdzie narzędzia nie są odpowiednio dezynfekowane, a także korzystanie z osobą zarażoną ze wspólnych igieł. Najczęstszą drogą przekazania wirusa HIV jest jednak stosunek seksualny bez zabezpieczenia prezerwatywą.

Badanie na HIV jest dziś tak łatwe w wykonaniu i tak powszechnie dostępne, że do profilaktyki pod postacią badań zachęca się bardzo szeroką grupę osób. Testy powinny wykonać szczególnie osoby, które:

• Miały choćby jednorazowy kontakt seksualny z osobą, która jest lub mogłaby być nosicielem. Oznacza to partnerów, którzy nigdy nie wykonali testu na HIV i nie wiedzą, czy są jego nosicielami, a także mieli licznych partnerów seksualnych w przeszłości, przyjmowali narkotyki dożylnie lub wiedzą, że są zakażeni, a podczas stosunku nie została użyta prezerwatywa.
• Nie zawsze stosowały prezerwatywy podczas kontaktów seksualnych (także podczas seksu oralnego).
• Wykonywały tatuaż lub piercing przy użyciu niesterylnego sprzętu.
• Przebyły chorobę przenoszoną drogą płciową.
• Przyjmowały jakikolwiek lek, narkotyk czy substancję w zastrzykach, korzystając ze sprzętu, z którego korzystały także inne osoby.
• Miały kontakt z cudzą krwią, np. podczas udzielania pierwszej pomocy.
• Straciły panowanie nad swoim zachowaniem, np. pod wpływem alkoholu lub narkotyków i mogły znaleźć się w sytuacjach opisanych powyżej.

Wykonanie testu na HIV jest jedynym sposobem sprawdzenia, czy dana osoba jest zakażona. Dlatego zaleca się wykonanie testu na początku każdego nowego związku. Nie ma to nic wspólnego z brakiem zaufania, a jedynie z dbałością o zdrowie, zarówno swoje, jak i partnera. Warto porozmawiać o tym i wziąć to pod uwagę.

Wykonanie testu pozwala poznać swój status serologiczny i w razie potrzeby podjąć odpowiednie leczenie. Regularne przyjmowanie leków, rozpoczęte jeszcze przez rozwinięciem się AIDS, pozwala nosicielowi żyć równie długo, jak żyją osoby niezakażone wirusem. Osoba zakażona może także normalnie pracować, mieć partnera lub partnerkę i dzieci. Kobiety w ciąży także mogą, a nawet powinny, wykonać testy na HIV. Badanie na HIV w ciąży jest bezpłatne, jeśli pacjentka znajduje się pod opieką finansowaną przez NFZ. Z kolei mężczyźni oczekujący narodzin swojego dziecka mogą wykonać test za darmo w punkcie konsultacyjno-diagnostycznym.

Automat z testami na obecność wirusa HIV

Test przesiewowy na HIV polega na pobraniu niewielkiej ilości krwi od pacjenta. Nie trzeba być na czczo ani wykonywać tego badania rano. Czas oczekiwania na wynik to maksymalnie kilka dni, w zależności od punktu. Krew bada się pod kątem obecności antygenu wirusa HIV oraz przeciwciał skierowanych przeciwko niemu. Badanie HIV jest więc stosunkowo proste i nie generuje wysokich kosztów.

Darmowe badania na HIV można wykonać w specjalnych punktach konsultacyjno-diagnostycznych. Punkty te znajdują się w każdym większym mieście. Badanie w punkcie jest całkowicie anonimowe - nie ma konieczności podawania imienia i nazwiska. Trzeba jedynie być osobą pełnoletnią. W PKD pracują także doradcy, z którymi każdy pacjent może porozmawiać. Taka rozmowa pozwala zdecydować, czy wystąpiło ryzyko i czy należy wykonać badanie. Doradca przekazuje także kompleksowe informacje na temat wirusa HIV, choroby AIDS oraz innych chorób przenoszonych drogą płciową.

Można również zdecydować się na domowy test na HIV. To specjalny zestaw, który wymaga samodzielnego pobrania kropli krwi z palca i pozwala odczytać wstępny, przesiewowy wynik na specjalnym wskaźniku. Można również wykonać test z użyciem śliny. Testy ze śliny są znacznie mniej wiarygodne niż testy z krwi - wykrywają wirus HIV u zaledwie 92 proc. faktycznych nosicieli. Z pozytywnym wynikiem domowego testu na HIV trzeba się niezwłocznie udać do lekarza.

Test przesiewowy na HIV może mieć wynik pozytywny bądź negatywny. Wynik negatywny (ujemny) oznacza, że w krwi osoby badanej nie odnaleziono przeciwciał ani antygenów wirusa HIV. Jeśli na 12 tygodni przed testem nie miały miejsca żadne sytuacje ryzykowne (np. seks bez zabezpieczenia z kimś, kto mógłby potencjalnie być zarażony), pacjent może być pewien, że nie jest nosicielem. Jeśli sytuacje ryzykowne wystąpiły, należy powtórzyć test po upływie 12 tygodni dla pewności.

Wynik pozytywny (dodatni) oznacza, że przeciwciała lub antygeny zostały wykryte. Taki wynik jest niepokojący, jednak warto wiedzieć, że może go spowodować np. ostra infekcja wirusowa (niezwiązana z wirusem HIV), ciąża, niedawne szczepienie, choroba autoimmunologiczna. Aby potwierdzić ostatecznie obecność wirusa, należy wykonać badania na nosicielstwo. Test potwierdzenia, noszący nazwę Western blot, wykonuje kilka specjalistycznych laboratoriów na terenie kraju. Test ten ostatecznie potwierdza lub wyklucza zakażenie wirusem HIV u danej osoby. Jeśli okaże się pozytywny, należy udać się do placówki prowadzącej leczenie ARV (antyretrowirusowe). Tam osoba będąca nosicielem wirusa zostanie poinstruowana, jak postępować.