Rzeżączka – objawy u mężczyzn i kobiet. Leczenie trypra, czyli infekcji dwoinką rzeżączki Neisseria gonorrhoeae. Czym jest guzek rzeżączki?

Rzeżączka to zakaźna choroba bakteryjna przenoszona drogą płciową, w której dochodzi do infekcji dwoinką rzeżączki (Neisseria gonorrhoeae). Nazwa bakterii związana jest z faktem, że zawsze pojawia się parami. Potoczne określania choroby to to tryper lub wiewiór.

Dwoinka rzeżączki najczęściej występuje w wilgotnych zakamarkach ciała, takich jak:

• jama ustna,
• drogi moczowo-płciowe,
• odbytnica.

Bardzo często osoby chore nie mają pojęcia o tym, że są zarażone. Nie należy więc lekceważyć żadnych objawów mogących wskazywać na infekcję, ponieważ może ona doprowadzić do bezpłodności. Rzeżączka może przy tym współwystępować z innymi chorobami wenerycznymi.

Główną drogą zakażenia rzeżączką są kontakty płciowe z zarażonym partnerem seksualnym. Do infekcji może dojść również podczas kontaktów oralnych oraz analnych. Ryzyko zarażenia stwarza też korzystanie z tych samych przedmiotów higieny osobistej.

Dwoinka rzeżączki może przeżyć na desce klozetowej nawet do 4 godzin. W związku z tym należy unikać siadania na sedesiej w miejscach publicznych.

Na rozwój rzeżączki narażone są również noworodki. Bakteria przenosi się na nie z chorej matki podczas porodu, co może doprowadzić m.in. do zakażenia tkanek oka dziecka.

Rzeżączka wywołuje na ogół dość niespecyficzne objawy, dlatego osoby nią zarażone mogą długo nie rozpoznawać u siebie objawów choroby. Pierwsze sygnały pojawiają się jednak już kilka dni po odbytym stosunku seksualnym z nosicielem bakterii.

Symptomy infekcji rzeżączką pojawiają się szybciej u mężczyzn niż u kobiet, a pierwotnym miejscem zakażenia jest u nich cewka moczowa. Szacuje się, że u ok. 10 proc. panów choroba ma przebieg bezobjawowy. Gdy przechodzi w stan przewlekły, symptomy zmniejszają się.

Objawy rzeżączki u mężczyzn to głównie:

• ból i pieczenie cewki moczowej,
• ropna wydzielina z cewki moczowej,
• zapalenie żołędzi,
• obrzęk i tkliwość najądrzy,
• infekcja i swędzenie w okolicach odbytu.

Rzeżączka u kobiet przebiega inaczej niż u mężczyzn. Pierwotnym miejscem zakażenia jest szyjka macicy, aczkolwiek jeśli infekcja się rozprzestrzenia, może też zaatakować jajniki, jajowody lub macicę.

Ostrym objawem zakażenia dwoinką rzeżączki u pań są upławy, które często są mylone z symptomami innych schorzeń. Dlatego kobiety bardzo często zgłaszają się do lekarza już wtedy, gdy choroba ma postać przewlekłą.

Objawy rzeżączki u kobiet to głównie:

• dolegliwości bólowe i odczuwanie dyskomfortu w dole brzucha,
• swędzenie i infekcje w okolicach odbytu,
• ból podczas stosunku seksualnego,
• wysoka temperatura,
• krwawienia międzymiesiączkowe.

Nieleczona rzeżączka u kobiet może doprowadzić do zapalenia przydatków, a u mężczyzn przyczynić się do rozwoju zapalenia jąder i najądrzy.

Rzeżączka może występować także poza narządami płciowymi. Mówimy wtedy o takich schorzeniach, jak:

• Rzeżączkowe zapalenie gardła – zazwyczaj nie wiąże się z występowaniem objawów, jednak może pojawić się obrzęk łuków podniebiennych i tylnej ściany gardła wraz z zaczerwienieniem. Poza tym, może pojawić się ropna wydzielina, a dana osoba zaraża.
• Rzeżączkowe zapalenie odbytu i odbytnicy – pojawia się u osób uprawiających seks analny. Może nie wywoływać symptomów, choć również może pojawić się pieczenie oraz świąd odbytu, wysięk śluzowej wydzieliny i problemy z oddawaniem stolca.
• Rzeżączka o charakterze rozsianym – pojawia się wtedy, gdy bakterie dwoinki rozprzestrzeniają się przez krew, co zwykle ma miejsce u kobiet. Pojawiają się wtedy zmiany skórne i bóle stawów.
• Rzeżączkowe zapalenie spojówek – to dolegliwość pojawiająca się u niemowląt zarażonych podczas porodu. Choroba ta ma różne nasilenie, a jeśli nie jest leczona, może doprowadzić do uszkodzenia rogówki i upośledzenia wzroku.

Przy rozsianym zakażaniu rzeżączką mogą rozwinąć się zmiany skórne. Dotyczą 3-5 proc. chorych. Jedną z ich manifestacji jest tzw. guzek rzeżączki. Najczęściej pojawia się na dłoni lub stopie i przyjmuje wygląd wypukłej zmiany podobnej do krosty lub kurzajki, która otoczona jest nieregularną obwódką zapalną.

Niepodjęcie leczenia rzeżączki może doprowadzić do powikłań takich jak:

• zakażenie całego układu moczowo-płciowego,
• zapalenie stawów,
• zapalenia przydatków u kobiet,
• zapalenia prostaty lub najądrzy u mężczyzn,
• bezpłodność,
• zakażenie dziecka podczas porodu,
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
• posocznica.

Rzeżączka diagnozowana jest przede wszystkim na podstawie wywiadu lekarskiego z pacjentem, a także wynikacj badań potwierdzających obecność dwoinki rzeżączki.

Wymaz do badania laboratoryjnego pobiera się w zależności od lokalizacji choroby z miejsc takich jak:

• pochwa,
• cewka moczowa,
• szyjka macicy,
• gardło,
• odbyt.

U kobiet zwykle pobiera się wymaz z pochwy, po czym bada na obecność genów bakterii albo wykorzystuje się go do hodowli bakteryjnej. Na płytce umieszcza się próbkę wydzieliny z właściwą pożywką i inkubuje przez 2 dni, aż bakterie utworzą widoczne kolonie. Jeśli u danego pacjenta zostanie rozpoznana rzeżączka, wykonuje się dodatkowo badania na obecność innych chorób wenerycznych, m.in. takich jak kiła.

Całkowite wyleczenie rzeżączki jest jak najbardziej możliwe. Po zdiagnozowaniu choroby wdraża się leczenie farmakologiczne. Leki musi przyjmować równolegle partner seksualny osoby zarażonej.

Rzeżączka leczona jest antybiotykami – zwykle penicyliną, cefalosporynami lub cyprofloksacyną. To od lekarza zależy, czy lek będzie podawany domięśniowo, czy doustnie.

Po trzech dniach od zakończonej kuracji należy przeprowadzić badanie kontrolne bakterioskopowe albo wykonać posiew. Po zakończeniu kuracji pacjenci powinni przez około tydzień powstrzymać się od kontaktów seksualnych. Poza tym, należy dokładnie poinformować ich na temat tego, jak zapobiegać ponownemu zakażeniu.

W profilaktyce rzeżączki ogromną rolę odgrywa uświadamianie społeczeństwa. Warto kierować się kilkoma zasadami, odnoszącymi się ogólnie do zapobiegania rozprzestrzenia się chorób wenerycznych.

• pozostawaj w monogamicznym związku i unikaj stosunków seksualnych z dużą liczbą partnerów,
• pamiętaj o stosowaniu prezerwatyw, bo to jedyny środek ochronny przed zakażeniami,
• jeśli jesteś w ciąży, wykonaj badanie na obecność bakterii Neisseria gonorrhoeae.
• pamiętaj o badaniach w kierunku kiły, HPV i chlamydii, ponieważ rzeżączka często z nimi współwystępuje,
• pamiętaj o obserwacji swojego ciała,
• unikaj przygodnych stosunków seksualnych,
• unikaj współżycia z osobami zarażonymi i pozostającymi w trakcie leczenia.
• nie siadaj na desce klozetowej w obcej toalecie,
• nie dziel z nikim środków higieny osobistej.

Rzeżączka wciąż jest jedną z częściej występujących chorób wenerycznych. Ponieważ może doprowadzić do groźnych powikłań, ważne jest, by w razie wystąpienia niepokojących objawów przełamać wstyd i nie bać się podjęcia leczenia.

ZOBACZ: Infekcje intymne u kobiet – ponad 70 proc. pań doświadczyło ich przynajmniej raz w życiu. Jak z nimi walczyć? Ekspert: dr n. med. Grzegorz Południewski, ginekolog i położnik