Według szacunków Światowej Organizacji Zdrowia do 2030 roku będzie ona najczęściej występującą chorobą na świecie. Szacuje się, że w Polsce cierpi na nią około 1,2 mln osób. Dane Narodowego Funduszu Zdrowia pokazują, że do połowy ub. roku w Małopolsce z jej powodu do lekarzy zgłosiło się blisko 17 tys. osób - w zdecydowanej większości kobiet. A epizody depresyjne były jednym z najczęściej rozpoznawanych zaburzeń psychicznych - obok zaburzeń lękowych, schizofrenii, zaburzeń adaptacyjnych czy problemów powodowanych ciężkim stresem.
Gdzie znajdą pomoc osoby mierzące się z depresją czy innymi zaburzeniami psychicznymi? W przypadku dorosłych podstawowym elementem zmiany modelu opieki psychiatrycznej jest pilotażowy program centrów zdrowia psychicznego. Oferują one osobom w kryzysie psychicznym bezpłatne wsparcie - bez skierowania i konieczności wcześniejszego umawiania wizyty.
Pomoc w ramach CZP jest dostosowywana do indywidualnych potrzeb. Plan leczenia może obejmować regularne wizyty u psychiatry, psychoterapię indywidualną czy grupową, pobyt na oddziale dziennym, wizyty w domu pacjenta zespołu leczenia środowiskowego i pracę z nim oraz jego rodziną, a w razie potrzeby także pobyt w szpitalu. Jeśli specjaliści uznają, że chory wymaga pilnej pomocy, leczenie startuje w cią-gu 72 godzin od pierwszej wizyty w centrum.
W Małopolsce obecnie działa 15 centrów zdrowia psychicznego - najwięcej w kraju. W ubiegłym roku skorzystało z nich ponad 116 tysięcy osób.
W przypadku dzieci czy nastolatków zmagających się z trudnościami psychicznymi nowy model opieki jest podzielony na trzy tzw. poziomy referencyjne. Taki podział pozwala rozpocząć leczenie na jak najwcześniejszym etapie rozwoju zaburzeń, zanim niezbędna stanie się farmakoterapia czy pobyt w szpitalu, i dostosować wsparcie dla chorego. W ramach każdego poziomu placówki udzielają bowiem pomocy pacjentom o różnych potrzebach zdrowotnych.
Pierwszą pomoc zapewniają ośrodki środowiskowej opieki psychologicznej i psychoterapeutycznej. Można się do nich zgłosić bez skierowania, a oferowane wsparcie składa się m.in. z porad psychologicznych, psychoterapii indywidualnej czy rodzinnej. Podstawą leczenia jest zaś praca w środowisku pacjenta, czyli w domu i gronie rówieśników.
Jeśli młody człowiek wymaga także konsultacji lekarzy psychiatrów, zapewniają je lecznice z II poziomu referencyjnego - centra zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieży. Ostatni, trzeci poziom opieki jest przeznaczony dla tych najciężej chorych, w przypadku których niezbędny jest całodobowy pobyt w szpitalu.
W Małopolsce za wsparcie dzieci i młodzieży w kryzysie psychicznym na wszystkich poziomach referencyjnych odpowiadają 54 placówki. 36 to ośrodki środowiskowej opieki psychologicznej i psychoterapeutycznej - co najmniej jeden w każdym powiecie; 15 to centra zdrowia psychicznego (w tym 11 z oddziałami dziennymi). Na III poziomie referencyjnym pomocy udzielają trzy szpitale, które oferują całodobową, stacjonarną opiekę psychiatrów.
Nasza analiza pokazuje, że w 2023 roku z pomocy ośrodków środowiskowej opieki psychologicznej i psychoterapeutycznej skorzystało ponad 31 tys. dzieci. Ponad 15 tys. przyjęto w centrach zdrowia psychicznego, a 1,4 tys. na oddziałach stacjonarnych w szpitalach.
