Ropień zęba: przyczyny, objawy i leczenie. Jak właściwie rozpoznać ropień zęba?

Ropień zęba to ostre ropne zapalenie tkanek, które znajdują się wokół wierzchołka korzenia zęba. W nomenklaturze medycznej opisuje się go jako patologiczną komorę otoczoną tkankami, która jest wypełniona treścią ropną. Jest to gęsta i mętna wydzielina o brzydkim zapachu. Powstaje ona w efekcie rozpadu i upłynnienia obumarłych tkanek, komórek bakteryjnych i komórek układu odpornościowego, do czego dochodzi z udziałem enzymów komórkowych.

Ropień zęba ma idealne warunki do rozwoju w naszej jamie ustnej. U każdego człowieka bytuje w niej niezwykle duża liczba bakterii, które jednak w normalnych warunkach nie stanowią dla nas żadnego zagrożenia. Wystarczy jednak choroba zęba, uraz czy też bodziec termiczny, chemiczny lub fizyczny, aby się to zmieniło. W przypadku naruszenia tego typu barier ochronnych w jamie ustnej bakterie automatycznie stają się czynnikiem patologicznym, który stanowi dla nas potencjalne zagrożenie. Każda, choćby najmniejsza martwa tkanka w jamie ustnej, stanowi doskonałe siedlisko rozwoju bakterii. Zwłaszcza że sprzyja temu wysoka wilgotność i temperatura w jamie ustnej.

W większości przypadków za zapalenie miazgi i w konsekwencji również za jej martwicę odpowiada próchnica. Skutkuje to stopniowym rozwojem bakterii w martwej miazdze, a także produkowaniem przez nie toksyn, które następnie rozprzestrzeniają się w organizmie. W efekcie dochodzi do powstania stanu zapalnego tkanek okołowierzchołkowych, co wymaga odpowiedniego leczenia zęba przyczynowego.

Ropień zęba może przybrać jedną z trzech postaci, które są kolejnymi stadiami rozwoju tej zmiany. Następują one po sobie w przypadku, gdy u danego pacjenta nie zostanie zastosowane odpowiednie leczenie. W zależności zatem od jego nasilenia, wielkości i rozprzestrzenienia możemy wyróżnić:

• Ropień okołowierzchołkowy.
• Ropień podokostnowy.
• Ropień podśluzówkowy.

Ropień okołowierzchołkowy rozwija się wyłącznie śródkostnie, co oznacza, że nie przekracza on zewnętrznej powłoki kości. Z czasem ropień coraz bardziej się powiększa i zaczyna obejmować również tkanki. O ropniu podokostnowym możemy mówić w momencie, kiedy przebije on istotę zbitą kości, a jego treść trafi pod okostną, co z kolei sprawia, że dochodzi do jej odwarstwienia. W sytuacji, gdy wciąż nie zostanie wdrożone odpowiednie leczenie, ropień stosunkowo szybko jest w stanie przebić się przez okostną i dotrzeć do śluzówki jamy ustnej. Wówczas mówimy już o ropniu podśluzówkowym.

W związku z tym, że ciśnienie wewnątrz komory ropnia nieustannie wzrasta, w końcu dochodzi do przerwania ciągłości błony śluzowej albo skóry, w efekcie czego ropień opróżnia się samoistnie. Pacjent może poczuć w tym momencie ulgę, ale trzeba pamiętać, że uwolnienie treści ropnej nie jest równoznaczne z wyleczeniem choroby. Choć otwór, z którego wyciekła wydzielina, tzw. przetoka, pokrywa się nabłonkiem, przez cały czas wydobywa się z niego ropa, w mniejszej lub większej ilości. Dlatego należy podjąć stosowne leczenie, dzięki któremu ostatecznie uporamy się z ropniem zęba.

Ropień zęba może dawać nieco zróżnicowane objawy w zależności od stopnia rozwoju zmiany. Do dolegliwości, które towarzyszą jednak wszystkim trzem rodzajom ropni, możemy zaliczyć:

• Obrzęk twarzy po stronie chorego zęba.
• Szczękościsk.
• Złe samopoczucie.
• Podniesioną temperatura ciała.
• Objawy grypopodobne.

Najważniejsze objawy związane z powstanie ropnia okołowierzchołkowego to:

• Rozpierający i pulsujący ból – w niektórych przypadkach promieniujący do ucha lub skroni, nasila się przy jedzeniu ciepłych posiłków i w pozycji leżącej.
• Uczucie określane jako wysadzanie zęba z zębodołu czy wrażenie, że ząb jest zbyt wysoki.
• Rozchwianie chorego zęba.
• Ból przy gryzieniu.
• Zaczerwienienie i bolesność uciskowa dziąsła.
• Obrzęk dziąsła.
• Powiększenie węzłów chłonnych znajdujących się pod żuchwą i na szyi.

Oprócz wymienionych już objawów ropień podokostnowy wywołuje takie dolegliwości jak:

• Nasilenie objawów bólowych.
• Powiększenie się ropnia, przez co można go wyczuć palpacyjnie.
• Bolesność ropnia przy dotyku.

Gdy pojawia się ropień podśluzówkowy do wcześniejszych objawów należy dodać:

• Nieznaczne zmniejszenie się dolegliwości bólowych.
• Obrzęk błony śluzowej nad powstającym ropniem.
• Wyczuwalne przemieszczanie się płynów wewnątrz ropnia przy dotyku.

Ropień zęba jest schorzeniem, które wymaga leczenia specjalistycznego. Nieleczone zmiany tego typu mogą prowadzić do groźnych powikłań. Dlatego w momencie pojawienia się objawów świadczących o możliwości rozwoju ropnia zęba, należy jak najszybciej udać się na wizytę do gabinetu dentystycznego.

Leczenie ropnia zęba opiera się przede wszystkim na odprowadzeniu treści ropnej i zapewnieniu jej odpływu do momentu, gdy taka zmiana w pełni się zagoi. Niezbędne jest także podjęcie leczenia endodontycznego lub usunięcie zęba, w którym rozwinął się stan chorobowy, będący przyczyną powstania ropnia.

Kiedy u pacjenta stwierdzony zostanie ropień podokostnowy lub podśluzówkowy, wówczas jest on już dobrze widoczny. Dlatego też stomatolog nacina ropień, pozwalając na całkowity odpływ treści ropnej. Następnie jama ropnia musi zostać przepłukana specjalnie do tego przeznaczonymi preparatami. Zdarzają się przypadki, gdy po przejściu przez cały ten proces, okazuje się, że stomatolog musi umieścić w ranie dren albo gumowy sączek. Pozwala to uniknąć zamknięcia odpływu ropy i tym samym nawrotu choroby.

Dodatkowo lekarz może także zadecydować o wdrożeniu leczenia farmakologicznego, przy pomocy odpowiednich antybiotyków. Jest to jednak jedynie kuracja dodatkowa, a zatem nie zastąpi leczenia chirurgicznego. Z reguły antybiotyki są podawana tym pacjentom, którzy doświadczają objawów ogólnych albo mają obniżoną wydolność układu odpornościowego.
Niezwykle ważnym elementem w leczeniu ropnia zęba jest przeprowadzenie leczenia endodontycznego zęba, w którym powstała taka zmiana. Znacznie rzadziej wykonuje się ekstrakcję takiego zęba, choć bywa to czasem konieczne.

Ropień zęba jest schorzeniem, przed którym można się ustrzec. Podstawą jest w tym przypadku utrzymywanie właściwej higieny jamy ustnej. Nie można nigdy zapominać o codziennym szczotkowaniu i nitkowaniu zębów. Powinniśmy także regularnie odwiedzać gabinet dentystyczny. Systematyczne kontrole pozwalają szybko wykryć zmiany próchnicowe, które w wielu przypadkach są przyczyną powstawania ropni zębów.

Profilaktyka przeciw powstawaniu próchnicy u dzieci