● W ramach opieki koordynowanej lekarz podstawowej opieki zdrowotnej współpracuje z lekarzami specjalistami, aby zapewnić kompleksową opiekę pacjentowi. Koncepcja opieki koordynowanej ewoluowała na przestrzeni lat w różnych systemach opieki zdrowotnej na świecie, dostosowując się do lokalnych potrzeb i możliwości.
● Model ten ma na celu integrację różnych poziomów opieki zdrowotnej – od podstawowej, przez specjalistyczną, aż po opiekę szpitalną – aby zapewnić pacjentom spójną, ciągłą i skoncentrowaną na ich indywidualnych potrzebach opiekę.
● Według dr Magdaleny Sawickiej, lekarki medycyny rodzinnej z Centrum Medycznego CMP, opieka koordynowana daje w końcu narzędzia i sprawczość lekarzom rodzinnym, by mogli kompleksowo zadbać o swoich pacjentów i zarządzać ich leczeniem, także tym specjalistycznym.
Jak wyjaśnia dr Magdalena Sawicka, opieka koordynowana, to kompleksowa opieka medyczna prowadzona w jednym miejscu (placówce), co jest ogromną wygodą dla pacjenta. – Dzięki temu modelowi, pacjenci mogą uniknąć długiego oczekiwania na diagnostykę i leczenie – mówi dr Magdalena Sawicka i przytacza przykład szybszej diagnostyki w przypadkach kardiologicznych, gdzie procedury badań takich jak holter ciśnieniowy czy echo serca, które wcześniej mogły trwać od pół roku do roku, teraz realizowane są w ciągu miesiąca lub dwóch.
Na czym polega opieka koordynowana?
Opieka koordynowana to zintegrowany model opieki zdrowotnej, mający na celu zapewnienie pacjentom kompleksowej, skoordynowanej i szybkiej ścieżki diagnostycznej oraz terapeutycznej w ramach jednej placówki lub sieci placówek. W jej ramach tworzona jest scentralizowana dokumentacja medyczna pacjenta, a każdemu pacjentowi przypisuje się koordynatora, którym zwykle jest pracownik administracyjny przychodni. Odgrywa on kluczową rolę w zarządzaniu terminami wizyt i badań, co skraca czas oczekiwania na niezbędne procedury diagnostyczne i konsultacje specjalistyczne. Opieka koordynowana opiera się na zmienionym modelu finansowania przez Narodowy Fundusz Zdrowia, co umożliwia szybsze podjęcie decyzji diagnostycznych i terapeutycznych. Model ten skupia się na wygodzie pacjenta, oszczędności czasu i środków finansowych, przy jednoczesnym podniesieniu jakości opieki medycznej poprzez zapewnienie dostępu do szerokiego zakresu usług medycznych w sposób zorganizowany i skoordynowany.
Według Pawła Walickiego, prezesa Centrum Medycznego CMP, które jest jedną z największych w Polsce sieci POZ, opieka koordynowana ma ogromny potencjał. I choć uczestniczy w niej na ten moment ponad 33% POZ, wciąż nie jest w Polsce wystarczająco popularna.
- Opieka koordynowana przekierowuje uwagę na lekarza POZ, który staje się menedżerem zdrowia pacjenta. Stawia lekarza rodzinnego, ale też cały zespół POZ – pielęgniarkę, położną, dietetyka – już nie w roli administratorów czy pomostu w drodze do specjalistów, ale personelu medycznego, który realnie dba o zdrowie i kieruje całym procesem terapeutycznym pacjenta – wyjaśnia Paweł Walicki i dodaje, że opieka koordynowana pozwala lekarzowi zatrzymać pacjenta pod swoimi skrzydłami, bo umożliwia leczenie także tzw. pacjentów trudnych. - To pacjenci, których obsługa w zryczałtowanym systemie POZ była niekomfortowa, długotrwała, nużąca i męcząca, a pacjent był nierzadko kierowany do szpitala, bo tak można mu było pomóc najłatwiej i najszybciej — wyjaśnia Paweł Walicki.
Jak dodaje prezes Centrum Medycznego CMP, opieka koordynowana obejmuje bardzo szeroki zakres świadczeń, m. in. szereg badań w ścieżce kardiologicznej (holter, echo serca, próba wysiłkowa, tomografia tętnic wieńcowych), cały pakiet badań laboratoryjnych, ścieżkę endokrynologiczną z pakietem badań USG i biopsją, a także ścieżkę pulmonologiczną oraz nefrologiczną. Co istotne, w kolejce są już kolejne obszary, w tym tak potrzebna profilaktyka.
- W ramach organizacji Pracodawcy dla Zdrowia powołaliśmy komisję ds. opieki koordynowanej. Wierzymy, że ma ona szansę stać się realnym rozwiązaniem wielu palących wyzwań w obszarze ochrony zdrowia - mówi Paweł Walicki.
Mnogość korzyści dla pacjentów
Ważnym aspektem opieki koordynowanej jest wspomniana już centralizacja dokumentacji medycznej pacjentów. Eliminuje ona dublowanie badań i oszczędza czas oraz środki finansowe systemu i pacjentów. Jak podkreśla dr Magdalena Sawicka z Centrum Medycznego CMP, spójna dokumentacja medyczna to jeden z kluczowych elementów tego modelu. Zdaniem dr Sawickiej, opieka koordynowana znacząco przyspiesza proces leczenia, dając pacjentom bezpośredni dostęp do konsultacji specjalistycznych i badań diagnostycznych, co jest możliwe właśnie dzięki innemu sposobowi finansowania z Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ). Tradycyjny system finansowania opieki zdrowotnej często opiera się na bezpośrednim finansowaniu poszczególnych usług medycznych, takich jak wizyty u specjalistów, badania diagnostyczne czy leczenie szpitalne, co może prowadzić do fragmentacji opieki, długich kolejek oczekujących i powielania badań. Model opieki koordynowanej wprowadza zmianę w tym podejściu poprzez przeznaczenie środków finansowych w sposób, który promuje integrację usług zdrowotnych i wspiera efektywną koordynację opieki nad pacjentem. Oznacza to, że finansowanie skupia się na zapewnieniu ciągłości i kompleksowości opieki, a nie tylko na pojedynczych świadczeniach medycznych.
- Takie finansowanie świadczeń pozwala nam na szybsze podjęcie decyzji diagnostycznych i leczniczych — wyjaśnia dr Sawicka i jednocześnie zwraca uwagę na rolę koordynatorów opieki, którzy są kluczowi w organizacji wizyt i badań dla pacjentów. – Dzięki ich pracy, proces leczenia staje się bardziej płynny i mniej stresujący dla pacjentów.
Wyzwania: organizacja pracy i przepływ informacji
Mimo wielu pozytywów dr Sawicka nie omija trudności i wyzwań związanych z wdrażaniem opieki koordynowanej. Wymienia między innymi problemy z organizacją pracy i przepływem informacji, które mogą wpływać na odbiór tego modelu opieki przez pacjentów. Jak zawsze przy tego typu zmianach organizacyjnych potrzeba czasu, aby wszystko działało płynnie i bez zakłóceń.
Według dr Sawickiej poprawa funkcjonowania może nastąpić również poprzez wydłużenie czasu wizyt oraz zwiększenie liczby koordynatorów opieki do rzeczywistych potrzeb systemu opieki koordynowanej — zapewnienie większej liczby personelu koordynującego może też pomóc w lepszym zarządzaniu terminami wizyt, badań oraz efektywniejszej komunikacji między różnymi jednostkami opieki zdrowotnej. Kolejnymi krokami powinny być regularne szkolenia dla koordynatorów opieki oraz personelu medycznego, edukacja na temat najlepszych praktyk w zakresie komunikacji i zarządzania informacją oraz wdrożenie zaawansowanych systemów informatycznych, oraz przegląd i optymalizacja istniejących procesów pracy mogących pomóc w identyfikacji „wąskich gardeł” i obszarów wymagających usprawnień.
- Umożliwi to bardziej efektywne zarządzanie obciążeniem pracą i zwiększy satysfakcję zarówno pacjentów, jak i personelu – wyjaśnia dr Sawicka.
Wg lekarki Centrum Medycznego CMP nie bez znaczenia jest zwiększenie zaangażowania pacjentów.
- Edukacja pacjentów i informowanie ich o procesach i procedurach w ramach opieki koordynowanej może zwiększyć ich zrozumienie i akceptację dla modelu oraz wpłynąć na jego lepsze funkcjonowanie. Dlatego od początku edukuję pacjentów i wyjaśniam im, że opieka koordynowana ma już dziś znacznie więcej plusów niż minusów, a te drugie są tylko kwestią czasu i lepszej organizacji — zapewnia dr Sawicka.
Jak skorzystać z opieki koordynowanej (OK)
Podstawą do skorzystania z opieki koordynowanej (OK) jest złożenie deklaracji wyboru lekarza rodzinnego (POZ) w placówce oferującej opiekę koordynowaną. Jest to podstawowy warunek, ponieważ to właśnie w ramach POZ pacjent jest kwalifikowany do dalszych ścieżek opieki specjalistycznej. Lekarz rodzinny lub inny lekarz w ramach POZ, na podstawie oceny stanu zdrowia pacjenta, decyduje o jego kwalifikacji do opieki koordynowanej. Może to nastąpić na przykład w przypadku, gdy pacjent wymaga zintegrowanej opieki specjalistycznej, której nie można efektywnie zrealizować w ramach standardowej opieki POZ. Pacjent musi wyrazić zgodę na przystąpienie do opieki koordynowanej. Zgoda ta często wiąże się z pewnym poziomem zaangażowania w proces leczenia i gotowością do współpracy z koordynatorem opieki oraz innymi specjalistami.
Po zakwalifikowaniu do opieki koordynowanej pacjent nawiązuje współpracę z koordynatorem, który pomaga w organizacji niezbędnych wizyt specjalistycznych, badań diagnostycznych oraz monitoruje przebieg leczenia, aby zapewnić ciągłość i kompleksowość opieki.
Pacjenci, którzy są objęci opieką koordynowaną, mogą liczyć na bardziej skoordynowane i szybkie działania diagnostyczne i terapeutyczne, co ma na celu poprawę jakości leczenia i skrócenie czasu oczekiwania na niezbędne procedury medyczne.
