ASMR – czy popularny trend z YouTube ma swoje naukowe wyjaśnienie? Niektóre dźwięki i obrazy działają kojąco na nasze zmysły

ASMR jest przyjemne uczucie mrowienia lub ciepła wyzwalane przez określone bodźce, w tym przypadku głównie dźwięki, ewentualnie obrazy, rozchodzące się od nasady głowy lub karku w dół pleców lub nawet na całe ciało.

Jego główne działanie opiera się przede wszystkim na synestezji, czyli odczuwaniu jednego bodźca jako wrażenie stymulującego inne zmysły.

– Myślę, że prawie każdy z nas przeżył to, gdy szczególnie udana solówka na gitarze elektrycznej albo aksamitny głos wokalisty sprawiały, że przysłowiowe ciarki przechodziły po plecach. Bywa zresztą, że twórcy świadomie wykorzystują to zjawisko, np. Ludovico Einaudi gra na preparowanym fortepianie o bogatszym zestawie alikwot, czyli umiejętnie dopasowanych nakładających się składowych dźwięku, sprawiając, że staje się on wielowymiarowy, i indukuje u wielu słuchaczy przyjemny dreszczyk – tłumaczy dr Beata Rajba, psycholożka z Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.

Nazwa ASMR (Autonomous Sensory Meridian Response) oznacza samoistną odpowiedź meridianów czuciowych. Jak tłumaczy dr Rajba, w tej nazwie jest dużo marketingu.

Z jednej strony odpowiedź wcale nie jest samoistna, stanowi reakcję na bodziec, z drugiej ładnie i tajemniczo brzmiące meridiany zapożyczone zostały z tradycyjnej medycyny chińskiej, gdzie stanowią kanały energii łączące miejsca ważne w akupunkturze.

I dodaje, że mimo iż nazwa brzmi dobrze, jednak należy pamiętać, że jest to pojęcie czysto metafizyczne, mapy meridianów nie znajdują bowiem potwierdzenia w badaniach anatomicznych, bo w II w. p.n.e, kiedy powstawała ta gałąź medycyny chińskiej, nie wolno było wykonywać sekcji zwłok. Należy więc traktować ją jako metafizyczną otoczkę wokół zjawiska, które ma swoje fizjologiczne i psychosomatyczne wyjaśnienie.

ASMR ma również bardziej kolokwialne nazwy m.in. „orgazm dla mózgu”, odnoszące się bezpośrednio do treści, które są coraz częściej udostępniane i oglądane w internecie.

Rosnąca popularność ASMR skłoniła świat naukowy do bliższego przyjrzenia się temu zjawisku. Wyniki pierwszych badań zostały opublikowane w 2015 roku przez naukowców z wydziału psychologii na Swansea University w Wielkiej Brytanii.

Badanie przeprowadzone na grupie 475 osób z całego świata, pomogło ocenić typowe wyzwalacze i wpływ oglądanych filmów ASMR na nastrój ankietowanych. Wyniki sugerują, że ASMR może tymczasowo poprawić nastrój i być używane przez niektóre osoby „w celu osiągnięcia uczucia relaksu i w celach antystresowych”.

Kolejne badania zostały opublikowane w 2018 r. przez brytyjskich naukowców wykazały natomiast, że oglądanie filmów ASMR zmniejszyło częstotliwość akcji serca i zwiększyło poziom przewodności skóry.

Te wskaźniki fizjologiczne, jak twierdzą naukowcy, są zgodne z ideą, że ASMR jest przyjemnym, uspokajającym, ale także aktywującym doświadczeniem.

Najnowsze badania z 2022 r. pokazały natomiast, że osoby, które są w stanie doświadczyć ASMR, znacznie częściej cierpią z powodu neurotyzmu i stanów lękowych.

Specjaliści są jednak zgodni, co do tego, że badania nad ASMR nadal nie są wystarczające do wyciagnięcia jednoznacznych wniosków na temat jego przydatności terapeutycznej. Podejrzewają, że częściowo może działać w tym przypadku efekt placebo i osoby sięgające po filmy z elementami ASMR osiągają zamierzony efekt, ponieważ go oczekują.

Wpisując na YouTube hasło: ASMR uzyskamy kilkadziesiąt tysięcy wyników. Filmy nagrywane są w różnych językach, a największą popularnością cieszą się te, które obiecują szybkie zapadniecie w sen.

Ponad 111 mln wyświetleń ma film, na którym widać i słychać zabawę różnego rodzaju masami plastycznymi.

Autorzy filmów ASMR sięgają po różne przedmioty i sposoby wydobywania odgłosów mających wywołać u słuchacza przyjemny dreszczyk. Podstawą kręcenia takich materiałów jest dobry mikrofon, który dokładnie zbiera wszystkie dźwięki – dzięki niemu, słuchacz ma wrażenie, że youtuber szepce mu prosto do ucha.

Dzięki odpowiedniemu wyborowi tzw. wyzwalaczy filmiki mają działać na widza/słuchacza uspokajająco, zmniejszać uczucie lęku i sprawiać, że stanie się bardziej zrelaksowany lub senny. Wśród najpopularniejszych wyzwalaczy opartych znaleźć można: szept, zabawę masami plastycznymi czy szelest kartek. Co jeszcze działa na nasze zmysły?

Źródła:

• Autonomous Sensory Meridian Response (ASMR): a flow-like mental state PeerJ
• Untangling the tingle: Investigating the association between the Autonomous Sensory Meridian Response (ASMR), neuroticism, and trait & state anxiety Plos One
• Why YouTube Videos of People Whispering Are Causing ‘Brain Orgasms’ Healthline
• 28 ASMR Triggers for Anxiety Relief, Sleep, and More Healthline