Zapalenie rogówki oka – objawy, przyczyny i leczenie. Jak diagnozowana jest opryszczka oka, adenowirusowe i bakteryjne zapalenie rogówki?

Rogówka i zapalenie rogówki

Rogówka to przezroczysta błona, która oddziela gałkę oczną od środowiska zewnętrznego, pełniąc funkcję ochronną i odgrywając ważną rolę w procesie widzenia. Jej budowa charakteryzuje się strukturą warstwową. Pierwsza warstwa to nabłonek przedni, druga – błona graniczna przednia. Najgrubszą warstwą jest tzw. zręb, czyli istota właściwa rogówki. Kolejne dwie to blaszka graniczna tylna i śródbłonka.

Zapalenie rogówki to choroba oczu charakteryzująca się gwałtownymi ostrym przebiegiem. Czas trwania i sposób leczenia infekcji wynika z jej etiologii, niemniej najważniejsze jest niezwłoczne podjęcie leczenia.

Zapalenie może w konsekwencji prowadzić do utraty przejrzystości rogówki, a nawet jej perforacji, czyli przerwania.

Zapalenie rogówki oka – objawy i przyczyny

Zapalenie rogówki może mieć różne podłoże. W większości przypadków za rozwój choroby odpowiedzialne są bakterie. Rzadziej zdarza się wirusowe, grzybicze i alergiczne zapalenie rogówki. Najrzadziej diagnozowane są przypadki choroby o podłożu pierwotniakowym i związanym z uszkodzeniem unerwienia.

W wyniku zakażenia na rogówce powstają nacieki o charakterze zapalnym, co prowadzi do ograniczenia przejrzystości rogówki. Choroba występuje w dwóch formach – wrzodziejącej i niewrzodziejącej. Postać wrzodziejąca wynika z uszkodzenia nabłonka.

Do objawów zapalenia rogówki oka należą m.in.:

• zaczerwienienie gałki ocznej,
• pieczenie i ból oka,
• pogorszenie ostrości widzenia,
• łzawienie okałzawienie okałzawienie oka.

Bakteryjne zapalenie rogówki oka

Bakteryjne zapalenie rogówki oka jest najczęściej następstwem uszkodzenia nabłonka wskutek zakażenia bakteriami takimi jak gronkowce, paciorkowce i pałeczki ropy błękitnej.

Gronkowiec złocisty doprowadza do zmętnienia rogówki, która przybiera biały kolor, natomiast pałeczki ropy błękitnej wywołują martwicę rogówki. Pojawia się przy tym gęsta wydzielina śluzowo-ropna.

Niektóre bakterie, takie jak Neisseria gonorrhoeae (dwoinka rzężączki) i Haemophilus influenzae (pałeczka grypy), wywołują infekcję bez przerwania nabłonka.

Wirusowe zapalenie rogówki oka

Wirusowe zapalenie rogówki zwykle się rozwija u osób z obniżoną odpornością, a do zakażenia przyczyniają się adenowirusy i wirusy opryszczki (Herpes).

Adenowirusy typu 8, 19 i 37 wywołują tzw. zapalenie nagminne rogówki i spojówki. Choroba jest o tyle charakterystyczna, że w jej przebiegu pojawia się szereg objawów poprzedzających. Należą do nich:

• powiększone węzły chłonne przyuszne,
• złe ogólne samopoczucie,
• ból głowy.

W pierwszej fazie stan zapalny atakuje spojówkę, która przybiera czerwone zabarwienie. Czasami towarzyszą temu krwawe wybroczyny. Zapalenie rogówki rozwija się po kilku dniach. Na jej powierzchni występują niewielkie, obficie nagromadzone zmętnienia o pęcherzykowatej strukturze. Stan zapalny nie trwa co prawda długo (zwykle około tygodnia), natomiast odzyskanie sprawności rogówki może trwać nawet kilka miesięcy.

Opryszczkowe zapalenie rogówki, wywołane wirusem opryszczki typu I, powoduje ubytki w nabłonku o drzewkowatym kształcie. Jest częste u pacjentów leczonych miejscowo za pomocą kortykosterydów, m.in. w związku ze stanami zapalnymi brzegów powiek. Ich nawracający charakter może wynikać z obecności na rzęsach i brwiach pasożytów takich jak należący do roztoczy nużeniec (Demodex).

Infekcja wirusowa może być przyczyną wystąpienia półpaśca ocznego. Choroba charakteryzuje się punktowymi ubytkami nabłonka. Jednocześnie na czole, nosie i powiekach, czyli w miejsca przebiegu gałęzi ocznej nerwu trójdzielnego, pojawia się wtedy wysypka.

Grzybicze i pierwotniakowe zapalenie rogówki oka

Zapalenie rogówki wywołane przez grzyby charakteryzuje się występowaniem biało-szarego owrzodzenia, którego kształt przypomina krater. Centralne dno owrzodzenia jest suche, pojawiają się też charakterystyczne białe strzępki. Choroba rozwija w wyniku kontaktu gałki ocznej z drewnem. Często przyczyną okazuje się zanieczyszczony płyn do pielęgnacji soczewek kontaktowych.

Również pierwotniakowe zapalenie rogówki często dotyka osób korygujących wadę wzroku za pomocą soczewek kontaktowych. Charakterystycznym objawem infekcji jest pierścieniowate przymglenie rogówki. Chorzy odczuwają też ból powiek, pojawiający się przy pocieraniu oka dłonią.

Zapalenie rogówki – objawy

Zapalenie rogówki daje szereg charakterystycznych objawów. Należą do nich, w kolejności pojawiania się podczas infekcji:

• ból oka,
• zaczerwienienie gałki ocznej,
• tkliwość gałki ocznej,
• światłowstręt,
• śluzowo-ropna wydzielina w worku spojówkowym,
• obrzęk powiek,
• zmniejszenie ostrości widzenia,
• biała albo szara plama na oku,
• zmatowienie powierzchni gałki ocznej,
• pęknięcie rogówki będące rezultatem wystąpienia przepukliny blaszki granicznej,
• obecność ropy w przedniej komorze oka (pojawia się w zaawansowanym stadium choroby),
• unaczynienie rogówki i zanik jej przejrzystości.

W przypadku pojawienia się tych objawów (a także zawsze wtedy, gdy w obrębie oczu rozwija się infekcja) należy niezwłocznie udać się do okulisty i rozpocząć leczenie, ponieważ o jego powodzeniu decyduje szybkie podanie leków.

Do czasu wizyty u specjalisty objawy zakażenia można złagodzić, nosząc opatrunek na powiece uniemożliwiający mruganie oraz ciemne okulary.

Zapalenie rogówki – leczenie

Zapalenie rogówki jest schorzeniem o różnorakim podłożu. Objawy są szybko rozpoznawane przez specjalistę zwłaszcza w przypadku infekcji wirusowej, jednak w wielu przypadkach celem ustalenia jej źródła wykonane są badania mikrobiologicznego. Najmniej czasochłonne jest wyhodowanie bakterii, więcej czasu zajmuje hodowla grzybów i pierwotniaków.

W niektórych przypadkach wykonywane jest zdjęcie mikroskopowe rogówki, mikroskopia konfokalna, ultrabiomikroskopia (USG oka) lub optyczna tomografia koherentna.

Zapalenie rogówki leczy się stosownie do przyczyny, która wywołała stan chorobowy. Proces leczenia przewiduje miejscowe podawanie chemioterapeutyków, w rzadkich przypadkach środki podaje się ogólnie. W przypadku równoczesnego wystąpienia procesu immunologicznego, konieczne jest podanie kortykosteroidów. Jeżeli dochodzi do powstawania zrostów tęczówkowych, nie obejdzie się bez środków rozszerzających źrenicę (m.in. atropina).

• W leczeniu bakteryjnego zapalenia rogówki początkowo podaje się fluorochinolony. Jeżeli poprawa nie następuje, wykonywany jest antybiogram, na podstawie którego dobiera się stosowny antybiotyk.
• Medycyna nie zna leku o działaniu hamującym proces namnażania adenowirusów, zatem nagminne zapalenie spojówki i rogówki jest leczone jedynie objawowo, co ma na celu złagodzenie symptomów. Choremu podaje krople do oka o działaniu nawilżającym i antybiotyk.
• Jeżeli zapalenie rogówki jest wywołane wirusem opryszczki, terapia przewiduje stosowanie maści ocznej. Doustne podawanie acyklowiru jest uzasadnione tylko w ciężkich przypadkach.
• Stan zapalny o podłożu grzybiczym wymaga podawania leków przeciwgrzybiczych w formie kropli. Oprócz tego stosowane są maści oraz leki ogólne.
• Pierwotniakowe zapalenie rogówki jest leczone za pomocą maści z propamidyną lub kropli zawierających biguanid poliheksametylenowy.

W niektórych przypadkach konieczne jest wykonanie przeszczepu rogówki. Najpilniejszym wskazaniem do zabiegu jest stan, w którym doszło do zajęcia miąższu. W takim przypadku możliwe jest pęknięcie rogówki, wywołane wystąpieniem przepukliny blaszki granicznej.

Rogówka kwalifikuje się do przeszczepu także wtedy, gdy w procesie leczenia w jej środkowej części powstały blizny. Takie pozostałości w istotny sposób pogarszają ostrość widzenia. W takiej sytuacji zabieg może być wykonany dopiero po całkowitym wyleczeniu stanu zapalnego. Lekarz może podjąć decyzję o wykonaniu przeszczepu także wtedy, gdy stan chorobowy objął całą rogówkę, a stosowane leczenie nie przynosi oczekiwanych rezultatów.

Jeżeli stan zapalny ma charakter niewrzodziejący, blizny nie powstaną. Jeżeli jednak choroba skutkuje uszkodzeniem powierzchni nabłonka, proces gojenia zwykle pozostawia ślady. Najbardziej kłopotliwe są blizny zlokalizowane centralnie na rogówce, gdyż w największym stopniu upośledzają proces widzenia. Zabieg przeszczepu rogówki traktowany jest jednak jako środek ostateczny. Wynika to z faktu. że tego typu leczenie może stwarzać wiele niepożądanych powikłań.

Po zakończeniu leczenia wykonywane są badania kontrolne, zwykle nie częściej niż raz na 4 miesiące. Jest to konieczne, gdyż infekcje organizmu, skutkujące osłabieniem odporności, mogą doprowadzić do nawrotu choroby.

ZOBACZ: Co wybrać: okulary czy soczewki kontaktowe? Ekspert: Magdalena Sadowska, optometrysta