Zapalenie nerek: kłębuszkowe, odmiedniczkowe, śródmiąższowe - przyczyny, objawy i sposoby leczenia

Zapalenie nerek to choroba, w której proces zapalny obejmuje nerki. Powoduje ona zaburzenie prawidłowego funkcjonowania układu moczowego, a jej charakterystycznym objawem są problemy z oddawaniem moczu. Zapalenie nerek może przebiegać w postaci ostrej lub też może rozwinąć się do postaci przewlekłej. W skrajnych przypadkach choroba ta prowadzi nawet do niewydolności nerek.

Nerki są niezwykle ważnym organem układu moczowego, który zapewnia odpowiednie oczyszczenie krwi z wszelkich niebezpiecznych dla organizmu substancji. Jeśli więc praca nerek zostanie w jakikolwiek sposób zakłócona, powstaje ryzyko zatrucia organizmu szkodliwymi substancjami oraz toksycznymi metabolitami. Aby zatem nie dopuścić do zainfekowania całego organizmu, w przypadku wszelkich chorób tego organu, w tym zapalenia nerek, należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza i podjąć stosowne leczenie. Wyróżniamy trzy rodzaje zapalenia nerek:

• Kłębuszkowe.
• Odmiedniczkowe.
• Śródmiąższowe.

Zapalenie nerek tego typu bardzo często jest diagnozowane u dzieci pomiędzy 7. a 10. rokiem życia. Najrzadziej natomiast występuje u maluchów poniżej 3. roku życia oraz osób starszych. W kłębuszkowym zapaleniu nerek stan zapalny obejmuje kłębuszki nerkowe. Są to dwie tętnice, które biorą udział w filtrowaniu krwi. Wśród czynników, które mogą wywoływać kłębuszkowe zapalenie nerek, należy wymienić:

• Nieprawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego.
• Długotrwałe przyjmowanie leków przeciwzapalnych.
• Zakażenie paciorkowcem.
• Zapalenie górnych dróg oddechowych.
• Choroby wątroby;
• Toczeń układowy.
• Białaczka.
• Chłoniak.

Odmiedniczkowe zapalenie nerek – przyczyny
Zapalenie nerek tego typu to choroba, w której proces zapalny obejmuje miąższ nerek. Może mieć ona podłoże bakteryjne, wirusowe lub grzybicze, a w wielu przypadkach za jej rozwój odpowiadają bakterie E.coli. Odmiedniczkowe zapalenie nerek najczęściej stanowi powikłanie po niewłaściwie leczonych zakażeniach i stanach zapalnych dolnych dróg moczowych, czyli pęcherza moczowego i cewki moczowej. Czynniki, które sprzyjają rozwojowi odmiedniczkowego zapalenia nerek to między innymi:

• Kamienie nerkowe.
• Guz pęcherza.
• Przerost prostaty.
• Ciąża.
• Cukrzyca.
• Cewnik w pęcherzu moczowym.

Śródmiąższowe zapalenie nerek - przyczyny
Zapalenie nerek tego typu jest chorobą rozwijającą się w obrębie cewek i tkanki śródmiąższowej. Jest to stosunkowo rzadko występujące schorzenie, którego najczęstsze przyczyny to:

• Długotrwałe przyjmowanie antybiotyków.
• Długotrwałe przyjmowanie leków przeciwzapalnych.
• Kontakt z substancjami toksycznymi.
• Dna moczanowa.
• Kamica nerkowa.

Zapalenie nerek daje jeden wspólny objaw dla wszystkich typów tej choroby, którym są problemy z oddawaniem moczu przez pacjenta. Oprócz tego każde z trzech schorzeń charakteryzuje się nieco odmiennymi dolegliwościami.

Kłębuszkowe zapalenie nerek - objawy
Najczęstsze i najbardziej charakterystyczne dolegliwości związane z zapaleniem nerek tego typu to:

• Silny ból z tyłu pleców, w okolicy lędźwiowej.
• Ograniczona ilości wydalanego moczu w ciągu doby.
• Obrzęk twarzy w godzinach porannych (głównie powiek).
• Gorsze samopoczucie.
• Stany lękowe.
• Apatia.
• Senność.
• Krwiomocz.
• Białkomocz.
• Nadciśnienie tętnicze.
• Nudności.
• Wymioty.
• Podwyższona temperatura ciała.

Odmiedniczkowe zapalenie nerek - objawy
Najważniejsze objawy, które mogą świadczyć o odmiedniczkowym zapaleniu nerek to:

• Umiarkowane dolegliwości bólowe w okolicy lędźwiowej.
• Zmiany w składzie moczu (np. obecność erytrocytów w moczu i liczne bakterie).
• Stan podgorączkowy.
• Zaburzenia w oddawaniu moczu (częste oddawanie moczu w małych ilościach).
• Pieczenie lub ból podczas oddawania moczu.

Śródmiąższowe zapalenie nerek - objawy
Śródmiąższowe zapalenie nerek jest jednym z najbardziej niebezpiecznych typów tej choroby. Wynika to między innymi z faktu, iż przez bardzo długi czas może ono przebiegać bezobjawowo. W związku z tym istnieje duże ryzyko, iż niezauważona choroba doprowadzi do nieodwracalnego uszkodzenia nerek. Do najczęstszych dolegliwości związanych ze śródmiąższowym zapaleniem nerek należą:

• Podwyższona temperatura ciała.
• Tępy ból w okolicy lędźwiowej.
• Wysypka na skórze.
• Skąpomocz, czyli zmniejszenie się ilości wydalanego moczu.
• Pojawienie się krwinek czerwonych w wydalanym moczu.
• Ból stawów.

Kłębuszkowe zapalenie nerek - leczenie
Zapalenie nerek typu kłębuszkowego rozpoznaje się między innymi na podstawie badania moczu, w którym obserwuje się zmiany w jego składzie. O kłębuszkowym zapaleniu nerek świadczą także odchylenia niektórych wskaźników biochemicznych czynności nerek i podniesione stężenie przeciwciał antystreptokokowych. W przypadku niektórych pacjentów niezbędne jest również wykonanie biopsji nerki.

Jeśli u pacjenta zostanie zdiagnozowane kłębuszkowe zapalenie nerek, sposób leczenia tej choroby jest w dużej mierze uzależniony od tego, co ją wywołało. W sytuacji, gdy za rozwój schorzenia jest odpowiedzialna bakteria paciorkowca, lekarz zaleca zastosowanie odpowiednio dobranego antybiotyku. Natomiast u innych pacjentów, bardzo często stosowane są leki nefroprotekcyjne i immunosupresyjne. Jeśli przypadek konkretnego pacjenta jest ciężki, konieczne może okazać się wdrożenie leczenia dializami, a także przeprowadzenie plazmaferezy, czyli wymiany osocza krwi.

Odmiedniczkowe zapalenie nerek - leczenie
Zapalenie nerek typu odmiedniczkowego może zostać rozpoznane na podstawie bardzo szczegółowego wywiadu zebranego od pacjenta i wykonaniu szeregu badań diagnostycznych. W związku z tym wykonuje się między innymi morfologię krwi, badanie moczu, badanie ultrasonograficzne, urografię czy też tomografię komputerową. W przypadku mężczyzn wykonywane jest również badanie prostaty, natomiast u kobiet badanie ginekologiczne.

Określenie podłoża rozwoju odmiedniczkowego zapalenia nerek u konkretnego pacjenta jest niezwykle ważne, ponieważ to na tej podstawie jest dopierana terapia. Jeśli choroba została wywołana przez bakterię, pacjent powinien przyjmować antybiotyk, który będzie jednak zupełnie nieskuteczny, jeżeli źródłem schorzenia jest wirus.

Pacjentom cierpiącym na odmiedniczkowe zapalenie nerek zaleca się:

• Ogrzewanie okolic intymnych i pęcherza moczowego - pomagają bardzo ciepłe kąpiele i noszenie bielizny ocieplającej.
• Przyjmowanie środków i produktów o działaniu moczopędnym - np. hipotoniczne wody mineralne, jarzyny i owoce (np. korzeń pietruszki).
• Stosowanie ziół i mieszanek ziołowych o właściwościach odkażających i moczopędnych - np. pokrzywa, czarny bez, mniszek lekarski, brzoza brodawkowata.

Śródmiąższowe zapalenie nerek - leczenie
Zapalenie nerek typu śródmiąższowego wymaga przeprowadzenia pogłębionego wywiadu z pacjentem i wykonania szczegółowych badań moczu i krwi. Na schorzenie to wskazuje między innymi wysoki poziom kreatyniny we krwi pacjenta i obecność w jego moczu białka oraz krwinek czerwonych. W cięższych przypadkach, gdy rozpoznanie jest niepewne (zwłaszcza u osób z niewydolnością nerek), przeprowadzana jest także biopsja nerek.

W leczeniu najważniejsze jest wyeliminowanie czynnika wywołującego chorobę. Pacjent musi zatem natychmiast przestać przyjmować leki lub inne substancje, które są przyczyną schorzenia oraz nie narażać się na działanie substancji toksycznych. Wdrożone może zostać leczenie zakażenia ogólnoustrojowego. U osób cierpiących na śródmiąższowe zapalenie nerek konieczne jest wyrównanie zaburzeń elektrolitowych i kwasowo-zasadowych. Gdy występują obrzęki podaje się leki moczopędne, a przy wysokim ciśnieniu leki hipotensyjne. W nieco cięższych przypadkach lekarz może zalecić krótkotrwałe leczenie immunosupresyjne glukokortykosteroidami, a przy ostrej niewydolności nerek leczenie nerkozastępcze.

Antybiotyki - kiedy szkodzą, a kiedy pomagają?